Hoá học 9 Bài 2: Một số oxit quan trọng

1.1.1. Canxi oxit có những tính chất nào?

• Là chất rắn màu trắng, nóng chảy ở nhiệt độ rất cao (2585⁰C).
• Canxi oxit có đầy đủ tính chất của một oxit bazơ

a. Tác dụng với nước

• Ca(OH)₂ tan ít trong nước, phần tan tạo thành dung dịch bazơ.
• Thí nghiệm: Canxi oxit tác dụng với nước

Video 1: Canxi oxit tác dụng với nước

• Phản ứng trên là phản ứng tôi vôi, phản ứng tỏa nhiệt mạnh CaO + H₂O → Ca(OH)₂

• CaO có tính hút ẩm nên dùng để làm khô nhiều chất.

b. Tác dụng với axit

• Thí nghiệm Canxi oxit tác dụng với axit hidroclorua:

Video 2: Phản ứng giữa CaO và HCl

• Phương trình phản ứng; CaO  + H₂SO₄ → CaSO₄  + H₂O  (phản ứng tỏa nhiệt)
• Nhờ tính chất này mà CaO được dùng để khử chua đất trồng trọt, xử lý nước thải của các nhà máy,...

c. Tác dụng với oxit axit

• Vôi sống để lâu trong không khí không có lợi vì xảy ra phản ứng: CaO + CO2  CaCO3
• Để hạn chế phản ứng này người ta thường tôi vôi ngay sau khi nung.

1.1.2. Canxi oxit có những ứng dụng gì?

Dùng trong công nghiệp luyện kim, nguyên liệu cho công nghiệp hóa học, khử chua đất trồng, xử lí nước thải, sát trùng,...

1.1.3. Sản xuất Canxi oxit

a. Nguyên liệu:  đá vôi.

Chất đốt là than đá, củi, dầu, khí tự nhiên,...

b. Các phản ứng hóa học xảy ra:

Than cháy tạo ra CO₂, phản ứng tỏa nhiều nhiệt: C  + O₂  →  CO₂.

Nhiệt sinh ra phân hủy đá vôi thành vôi sống: CaCO₃ CaO + CO₂

Hình 1: Tính chất hóa học của canxi oxit

1.2.1. Lưu huỳnh đioxit có những tính chất nào?

• Lưu huỳnh đioxit là chất khí không màu, mùi hắc, độc, nặng hơn không khí.

• SO₂ mang đầy đủ tính chất của một oxit axit

a. Tác dụng với nước

• Dẫn khí SO₂ vào cốc đựng nước, sau đó thử dung dịch thu được bằng quỳ tím, thấy quỳ tím chuyển sang màu đỏ. (Trong phòng thí nghiệm người ta điều chế bằng cách nung nóng chảy lưu huỳnh cho tác dụng với oxi thu được khí SO₂)
• Thí nghiệm được tiến hành như sau:

Video 3: Phản ứng giữa lưu huỳnh đioxit với nước

• Phương trình hóa học: SO₂ + H₂O → H₂SO₃
• SO₂ là chất gây ô nhiễm không khí, là một trong các nguyên nhân gây ra mưa axit.

b. Tác dụng với bazơ

• Dẫn khí SO₂ vào cốc đựng dung dịch Ca(OH)₂ thấy xuất hiện kết tủa trắng (CaSO₃)
• Phương trình hóa học: SO₂+ Ca(OH)₂  → CaSO₃  + H₂O

c. Tác dụng với oxit bazơ

• SO₂ tác dụng với oxit bazơ (CaO, Na₂O,...) tạo muối sunfit.

• Phương trình hóa học: SO₂ + Na₂O →  Na₂SO₃

Hình 2: Tính chất hóa học của CO₂

1.2.2. Lưu huỳnh đioxit có những ứng dụng gì?

Phần lớn SO₂ dùng để sản xuất H₂SO₄, dùng làm chất tẩy trắng bột gỗ, diệt nấm mốc,...

1.2.3. Điều chế lưu huỳnh đioxit

a. Điều chế trong phòng thí nghiệm

• Cho muối sunfit tác dụng với dung dịch axit (HCl, H₂SO₄)

• Phương trình hóa học: Na₂SO₃+H₂SO₄→ Na₂SO₄ + H₂O +  SO₂

​b. Điều chế trong công nghiệp

• Đốt S trong không khí: S  + O₂  SO₂
• Đốt quặng pirit sắt (FeS₂) thu được SO₂ : 4FeS₂ + 11O₂ 2Fe₂O₃ + 8SO₂

Bài 1:

Nêu phương pháp hóa học nhận biết từng nhóm chất sau:

a) Hai chất rắn màu trắng là: CaO và P₂O₅

b) Hai chất khí không màu là SO₂ và O₂

Hướng dẫn:

a) Cho mỗi chất tác dụng với nước, sau đó thử dung dịch thu được bằng quỳ tím, dung dịch nào làm quỳ chuyển sang màu xanh là dung dịch Ca(OH)₂

⇒ Chất rắn là CaO, dung dịch làm quỳ chuyên sang màu đỏ là dung dịch H₃PO₄ => chất rắn là P₂O₅.

Phương trình hóa học:

CaO + H₂O → Ca(OH)₂

P₂O₅  + H₂O  →  H₃PO₄

b) Dẫn lần lượt hai khí qua dung dịch nước vôi trong, khí nào làm đục nước vôi trong

⇒ khí đó là SO₂, khí O₂ không làm đục nước vôi trong.

Phương trình hóa học:

SO₂ +Ca(OH)₂→CaSO₄+H₂O

Bài 2:

Cho 5,6g CaO vào nước tạo thành dung dịch A. Tính số gam kết tủa tạo thành khi đem dung dịch A hấp thụ hoàn toàn 2,8 lít khí cacbonic.

Hướng dẫn:

Số mol của CaO và CO₂ bằng: 

\(\begin{array}{*{20}{l}} {{n_{CaO}} = \frac{{\;5,6}}{{56}} = {\rm{ }}0,1{\rm{ }}mol}\\ {{n_{CO2}} = \;\frac{{2,8}}{{22,4}}\; = {\rm{ }}0,125{\rm{ }}mol} \end{array}\)

Ta có phương trình phản ứng

CaO + H₂O → Ca(OH)₂

0,1mol               0,1mol
Ca(OH)₂ + CO₂ → CaCO₃ + H₂O

0,1mol      0,1mol    0,1mol

- Số mol CO₂ dư: 0,125 – 0,1 = 0,025 mol, sẽ tiếp tục phản ứng như sau:

CaCO₃ + H₂O +  CO₂   → Ca(HCO₃)₂.

0,025mol            0,025mol       0,025mol

- Số gam CaCO₃ kết tủa là: (0,1 – 0,025).100 = 7,5g.

Sau bài học cần nắm:

• Tính chất vật lý và hóa học của canxi oxit
• Các ứng dụng và cách điều chế Canxi oxit - lưu huỳnh đioxit.

• Khái quát về sự phân loại oxit đi sâu tìm hiểu tính chất hóa học và giúp học sinh nắm bắt được cơ sở phân loại oxit.

Bài kiểm tra Trắc nghiệm Hóa học 9 Bài 2 có phương pháp và lời giải chi tiết giúp các em luyện tập và hiểu bài.

• Câu 1:

  CaO để lâu trong không khí bị giảm chất lượng là vì:    

  • A. CaO tác dụng với O₂
  • B. CaO tác dụng với CO₂  
  • C. CaO  dụng với nước
  • D. Cả B và C

• Câu 2:

  CaO dùng làm chất khử chua đất trồng là ứng dụng tính chất hóa học gì của CaO ?  

  • A. Tác dụng với axit 
  • B. Tác dụng với bazơ
  • C. Tác dụng với oxit axit
  • D. Tác dụng với muối

• Câu 3:

  Sử dụng chất thử nào để phân biệt hai chất rắn màu trắng : CaO và P₂O₅

  • A. Dung dịch phenolphtalein
  • B. Giấy quỳ ẩm
  • C. Dung dịch axit clohiđric
  • D. A , B và C đèu đúng

• Câu 4:

  Oxit  được dùng làm chất hút ẩm ( chất làm khô ) trong phòng thí nghiệm là:

  • A. CuO
  • B. ZnO
  • C. PbO
  • D. CaO

• Câu 5:

  Dẫn hỗn hợp khí gồm CO₂ , CO , SO₂  lội qua dung dịch nước vôi trong (dư), khí thoát ra là :

  • A. CO
  • B. CO₂
  • C. SO₂ 
  • D. CO₂ và SO₂

Câu 2- Câu 5: Xem thêm phần trắc nghiệm để làm thử Online 

Các em có thể hệ thống lại nội dung bài học thông qua phần hướng dẫn Giải bài tập Hóa học 9 Bài 2.

Bài tập 2.5 trang 4 SBT Hóa học 9

Bài tập 2.6 trang 4 SBT Hóa học 9

Bài tập 2.7 trang 4 SBT Hóa học 9

Bài tập 2.8 trang 5 SBT Hóa học 9

Bài tập 2.9 trang 5 SBT Hóa học 9

Bài tập 2.10 trang 5 SBT Hóa học 9

Bài tập 1 trang 11 Hóa học 9

Bài tập 2 trang 11 Hóa học 9

Bài tập 3 trang 11 Hóa học 9

Bài tập 4 trang 11 Hóa học 9

Bài tập 5 trang 11 Hóa học 9

Bài tập 6 trang 11 Hóa học 9

Trong quá trình học tập nếu có bất kì thắc mắc gì, các em hãy để lại lời nhắn ở mục Hỏi đáp để cùng cộng đồng Hóa HOC247 thảo luận và trả lời nhé.