Giải SBT Văn 7 Bài 2. Khúc nhạc tâm hồn (Phần 1: Đọc hiểu và thực hành Tiếng Việt) có...

Nhận xét về đặc điểm hình thức của đoạn thơ trên các phương diện như số tiếng trong mỗi dòng thơ, cách gieo vần, ngắt nhịp.

Qua miêu tả của nhà thơ, hình ảnh người lính hiện lên trong đoạn thơ có đặc điểm như thế nào?

Em cảm nhận như thế nào về tình cảm nhà thơ dành cho người lính?

Trong hai dòng thơ sau, nhà thơ đã sử dụng biện pháp tu từ gì? Nêu tác dụng của biện pháp tu từ đó:

                                Mắt như suối biếc

                                Vai đầy núi non...

Tìm các từ láy được sử dụng trong đoạn thơ và nêu tác dụng của chúng.

Giải thích nghĩa của từ ngọt lành trong dòng thơ Ngày xuân ngọt lành.

Đọc bài thơ Tiếng ve của Thanh Thảo và trả lời các câu hỏi:

                                               Tiếng ve bùng lên

                                               Cồn cào như lửa

                                               Tiếng ve màu đỏ

                                               Cháy trong vòm cây

                                               [...] Tiếng ve thức giấc

                                               Long lanh ánh ngày

                                               Tiếng ve toả chậm

                                               Mùi hoa ngất say

                                               Tiếng ve loáng thoáng

                                               Đuôi sóc chuyền cây

                                               Tiếng ve dai dằng

                                               Cưa ngang rừng dày

                                               Tiếng ve xanh ngát

                                               Trầm trầm mây bay

                                               Tiếng ve loá mắt

                                               Trảng tranh nắng đầy

                                               Tiếng ve trên cao

                                               Oà như thác đồ

                                               Tiếng ve len lỏi

                                               Suối chảy một mình

                                               Giai điệu thành hình

                                               Qua từng âm sắc

                                               Tiếng ve nín bặt

                                               Trái tim tiếp lời.

(Thanh Thảo, Dấu chân qua trảng cỏ,

NXB Hội Nhà văn, Hà Nội, 2015, tr. 67 - 69)

Tiếng ve là âm thanh hiện diện xuyên suốt bài thơ. Qua miêu tả, tiếng ve hiện lên với những đặc điểm gì?

Em hãy nêu một số biện pháp tu từ được dùng để miêu tả tiếng ve và tác dụng của các biện pháp tu từ đó.

Qua cách miêu tả tiếng ve, em cảm nhận như thế nào về người lính trong bài thơ.

Hãy tìm những từ láy trong đoạn thơ sau và nêu tác dụng của chúng:

                                               Tiếng ve thức giấc

                                               Long lanh ánh ngày

                                               Tiếng ve toả chậm

                                               Mùi hoa ngất say

                                               Tiếng ve loáng thoáng

                                               Đuôi sóc chuyền cây

                                               Tiếng ve dai dẳng

                                               Cưa ngang rừng dày.

Thể thơ của bài Chiều sông Thương có giống với bài Tiếng ve không? Nêu nhận xét của em về cách gieo vần, ngắt nhịp của bài thơ.

Trừ dòng thơ đầu tiên, chữ đầu các dòng thơ còn lại ở bài thơ Chiều sông Thương không viết hoa. Theo em, đặc điểm này có tác dụng gì trong việc thể hiện cảm xúc, nội dung bài thơ?

Hình ảnh sông Thương và quê hương quan họ hiện lên như thế nào trong bài thơ?

Tìm từ láy trong những dòng thơ sau và nêu tác dụng của những từ láy đó:

-                   dùng dằng hoa Quan họ

nở tím bên sông Thương

-                   mạ đã thò lá mới

trên lớp bùn sếnh sang

Trong các dòng thơ dưới đây, nhà thơ đã dùng những biện pháp tu từ gì? Nêu tác dụng của những biện pháp tu từ đó.

-                   ôi con sông màu nâu

 ôi con sông màu biếc

-                   những gì sông muốn nói

 cánh buồm đang hát lên

Theo em, nhà thơ có cảm xúc và suy nghĩ như thế nào về sông Thương và quê hương quan họ?

Vẽ sơ đồ tư duy khái quát những đặc điểm chính về hình thức và nội dung của bài thơ.

Đọc bài thơ Bố đứng nhìn biển cả của Huy Cận và trả lời các câu hỏi:

                                Bố đứng nhìn biển cả

                                Con xếp giấy thả diều

                                Bố trời chiều bóng ngả

                                Con sóng sớm bừng reo.

                                Chuyện bố bố con con

                                Dập dồn như lớp sóng

                                Biển bốn phía biển tròn

                                Diều bay trong gió lộng

                                Bố dạy con hình học

                                Đo góc biển chân trời

                                Khi vừng dương mới mọc

                                Nhuộm tím màu xa khơi.

                                Ống nhòm theo biển dài

                                Thấy buồm lên thích quá!

                                Theo con nhìn tương lai

                                Khấp khởi mừng trong dạ

                                Trên boong tàu gió mát

                                Trên biển cả sóng cồn

                                Diều con lên bát ngát

                                Tưởng mọc vừng trăng non.

7-1982

(Huy Cận, Hạt lại gieo, NXB Văn học, Hà Nội, 1984, tr. 48 - 49)

Trong bài thơ, khi đứng nhìn biển cả, người bố có những suy tư, cảm xúc như thế nào?

Hình ảnh biển cả có ý nghĩa gì?

Tìm một số từ láy trong bài thơ và nêu tác dụng của các từ láy đó.

Tìm cụm động từ trong những dòng thơ sau. Xác định động từ trung tâm và những ý nghĩa mà động từ đó được bổ sung.

a. Bố dạy con hình học.

b. Diều bay trong gió lộng.

Từ mỗi động từ trung tâm đó, hãy tạo thêm ba cụm động từ mới.

Đọc bài thơ Mùa cam trên đất Nghệ của Phạm Tiến Duật và trả lời các câu hỏi:

                                Mùa ngọt dần lên ngọn

                                Gió heo may chớm sang

                                Trái hồng vừa trắng cát

                                Vườn cam cũng hoe vàng

                                Cam Xã Đoài mọng nước

                                Giọt vàng như mật ong

                                Bổ cam ngoài cửa trước

                                Hương bay vào nhà trong

                                Bà mẹ thôn Nghi Vạn

                                Con tòng quân vắng nhà

                                Trẩy cam mỗi buổi sáng

                                Bồn chồn nhớ con xa

                                - “Cam này thơm lại ngọt

                                Các con ăn mẹ gọt

                                [...] Các con mẹ đi mãi

                                Không ăn cam vườn nhà

                                Đã có phần cây quả

                                Của các mẹ quê xa”

                                Ra trận là dũng sĩ

                                Bên mẹ thành trẻ con

                                Bầu sữa quê ta đó

                                Rót vào chùm quả ngon.

(Phạm Tiến Duật, Vầng trăng quầng lửa, NXB Văn học, Hà Nội, 1970, tr. 27 - 28)

Hình ảnh trái cam, mùa cam trên đất Nghệ được miêu tả như thế nào và có ý nghĩa gì?

Xác định biện pháp tu từ trong các dòng thơ dưới đây và nêu tác dụng của chúng:

                                Cam Xã Đoài mọng nước

                                Giọt vàng như mật ong.

Tình cảm của người mẹ thôn Nghi Vạn nói riêng và của các bà mẹ Việt Nam nói chung dành cho những người con đi chiến đấu xa nhà thể hiện như thế nào?

Nêu cảm nhận của em về tình cảm của người lính dành cho những người mẹ và quê hương.

Chỉ ra những nét tương đồng giữa hai bà mẹ trong hai bài thơ Gặp lá cơm nếp và Mùa cam trên đất Nghệ.

Đọc bài thơ Tiếng gà trưa của Xuân Quỳnh và trả lời các câu hỏi:

                                Trên đường hành quân xa

                                Dừng chân bên xóm nhỏ

                                Tiếng gà ai nhảy ổ:

                                “Cục... cục tác cục ta”

                                Nghe xao động nắng trưa

                                Nghe bàn chân đỡ mỏi

                                Nghe gọi về tuổi thơ

                                Tiếng gà trưa

                                Ổ rơm hồng những trứng

                                Này con gà mái mơ

                                Khắp mình hoa đốm trắng

                                Này con gà mái vàng

                                Lông óng như màu nắng

                                [...] Tiếng gà trưa

                                Tay bà khum soi trứng

                                Dành từng quả chắt chịu

                                Cho con gà mái ấp

                                Cứ hàng năm hàng năm,

                                Khi gió mùa đông tới

                                Bà lo đàn gà toi

                                Mong trời đừng sương muối

                                Để cuối năm bán gà

                                Cháu được quần áo mới.

                                Ôi cái quần chéo go

                                Ống rộng dài quét đất

                                Cái áo cánh chúc bâu

                                Đi qua nghe sột soạt.

                                Tiếng gà trưa

                                Mang bao nhiêu hạnh phúc

                                Đêm cháu về nằm mơ

                                Giấc ngủ hồng sắc trứng

                                Cháu chiến đấu hôm nay

                                Vì lòng yêu Tổ quốc

                                Vì xóm làng thân thuộc

                                Bà ơi, cũng vì bà

                                Vì tiếng gà cục tác

                                Ổ trứng hồng tuổi thơ.

2-7-1965 (Xuân Quỳnh, Hoa dọc chiến hào, NXB Văn học, Hà Nội, 1968, tr. 5 — 7)

Tiếng gà trưa là một bài thơ có yếu tố tự sự. Em hãy cho biết ai là người kể chuyện và nội dung câu chuyện được kể là gì.

Vẽ sơ đồ theo mẫu sau vào vở và điền vào sơ đồ những sự việc chính trong câu chuyện:

Hình ảnh đàn gà của bà trong kí ức của cháu được miêu tả như thế nào?

Tiếng gà trưa gợi người cháu nhớ về tuổi thơ được bà yêu thương. Nêu cảm nhận của em về tình cảm của bà dành cho người cháu.

Xác định biện pháp tu từ điệp ngữ trong khổ thơ sau và nêu tác dụng của biện pháp tu từ đó:

                                Cháu chiến đấu hôm nay

                                Vì lòng yêu Tổ quốc

                                Vì xóm làng thân thuộc

                                Bà ơi, cũng vì bà

                                Vì tiếng gà cục tác

                                Ổ trứng hồng tuổi thơ.

Chỉ ra những nét tương đồng giữa hình ảnh người cháu trong bài thơ Tiếng gà trưa và hình ảnh người con trong bài thơ Gặp lá cơm nếp.

Đọc bài thơ Sao không về Vàng ơi! của Trần Đăng Khoa và trả lời các câu hỏi:

                                Tao đi học về nhà

                                Là mày chạy xổ ra

                                Đầu tiên mày rối rít

                                Cái đuôi mừng ngoáy tít

                                Rồi mày lắc cái đầu

                                Khịt khịt mũi, rung râu

                                Rồi mày rún chân sau

                                Chân trước chồm, mày bắt

                                Bắt tay tao rất chặt

                                Thế là mày tất bật

                                Đưa vội tao vào nhà

                                Dù tao đi đâu xa

                                Cũng nhớ mày lắm đấy...

                                Hôm nay tao bỗng thấy

                                Cái cổng rộng thế này

                                Vì không thấy bóng mày

                                Nằm chờ tao trước cửa

                                Không nghe tiếng mày sủa

                                Như những buổi trưa nào

                                Không thấy mày đón tao

                                Cái đuôi vàng ngoáy tít

                                Cái mũi đen khịt khịt

                                Mày không bắt tay tao

                                Tay tao buồn làm sao...

                                Sao không về hả chó?

                                Nghe bom thằng Mỹ nổ

                                Mày bỏ chạy đi đâu?

                                Tao chờ mày đã lâu

                                Cơm phần mày để cửa

                                Sao không về hả chó?

                                Tao nhớ mày lắm đó

                                Vàng ơi là Vàng ơi!...

(Trần Đăng Khoa, Góc sân và khoảng trời, NXB Kim Đồng, Hà Nội, 2016, tr. 20 - 22)

Sắp xếp các sự việc diễn ra trong bài thơ theo trật tự đúng.

Hình ảnh con chó Vàng hiện lên như thế nào qua miêu tả của nhà thơ?

Chỉ ra biện pháp tu từ được sử dụng để miêu tả hình ảnh con chó Vàng trong đoạn thơ sau. Biện pháp tu từ đó có tác dụng như thế nào?

                                Chân trước chồm, mày bắt

                                Bắt tay tao rất chặt

                                Thế là mày tất bật

                                Đưa vội tao vào nhà.

Trong dòng thơ Tay tao buồn làm sao, nhà thơ đã sử dụng biện pháp tu từ gì? Nêu tác dụng của biện pháp tu từ đó.

Tìm từ láy trong đoạn thơ sau và nêu tác dụng của các từ láy đó:

                                Đầu tiên mày rối rít

                                Cái đuôi mừng ngoáy tít

                                Rồi mày lắc cái đầu

                                Khịt khịt mũi, rung râu.

Nêu cảm nhận của em về tình cảm của bạn nhỏ dành cho con chó Vàng.