Soạn bài Bến quê- soạn văn 9

Câu 1. Nhân vật Nhĩ trong truyện ở vào hoàn cảnh như thế nào? Xây dựng tình huống ấy, tác giả nhằm thể hiện điều gì?

   Nhân vật Nhĩ trong truyện ngắn này ở vào một cảnh ngộ éo le, ngặt : nghèo trong những ngày cuối đời mình. Là một người từng đi khắp cả mọi nơi trên Trái Đất có thể nói là không thiếu một xó xỉnh nào, thế mà’ về cuối đời, Nhì lại bị buộc chặt vào giường bệnh bởi một căn bệnh quái ! ác khiến anh gần như bị liệt toàn thân và sự sống của anh đã gần như cạn kiệt. Anh không thể nào tự mình dịch chuyển được dù chỉ là nhích nửa người trên giường bệnh. Cũng chính lúc này đây, Nhĩ mới phát hiện ra cái bãi bồi màu mỡ ngay bên kia sông, nơi bến quê thân thuộc đó, một ì vẻ đẹp bình dị mà hết sức quyến rũ.

   Xây dựng tình huống ấy, Nguyễn Minh Châu nhằm phát hiện những quy luật của đời sông và chiêm nghiệm triết lí về cuộc đời con người. Theo đó, : cuộc sông và số phận con người chứa đầy những điều bất thường, những : nghịch lí, ngẫu nhiên... tất cả vượt ra ngoài những dự định, và ước muốn, cả những hiểu biết và toan tính của con người.

   Qua những suy ngẫm của nhân vật Nhĩ, tác giả còn muốn mang đến cho người đọc một nội dung triết lí nữa, mang tính tổng kết những trải nghiệm của cả đời người: “con người ta trên đựờng đời thật khó tránh được những cái điều vòng vèo hoặc chùng chình” và sự giàu có lẫn mọi vẻ đẹp rất gần gũi như cái bãi bồi bên kia sổng hay người vợ tảo tần, giàu tình yêu và đức hi sinh thì phải đến lúc này khi sắp giã biệt cuộc đời, Nhĩ mới cảm nhận, thấm thìa được.

Câu 2. Trong những ngày cuối cùng của cuộc đời mình, khi nằm trên giường bệnh, Nhĩ đã nhìn thấy những gì qua khung cửa sổ và anh khao khát điều gì? Vì sao Nhĩ lại có niềm khao khát ấy và điều đó có ý nghĩa gì?

   Trong những ngày cuối cùng của cuộc đời mình, ở cảnh ngộ bị buộc chặt vào giường bệnh, giữa một buổi sáng đầu thu, Nhĩ đã cảm nhận được vẻ đẹp của thiên nhiên được nhìn từ khung cửa sổ căn phòng của mình. Đó là một vẻ đẹp mà. trước đây, dù có điều kiện đi khắp thế giới, anh đã không thể nhận thấy được.

   Trước mắt anh là một không gian có chiều sâu, rộng từ những bông bằng lăng ngay phía ngoài cửa sổ đến con sông Hồng với màu đỏ nhạt lúc đã vào thu, vòm trời và bải bồi bên kiạ sông.

   Vẻ đẹp đó chỉ có thể cảm nhận được bằng những cảm xúc tinh tế: những bông hoa bằng lăng cuối cùng còn sót lại trở nên đậm sác hơn, con sông Hồng một màu đỏ nhạt, mặt sông như rộng thêm ra. Vòm trời cũng như cao hơn. Những tia nắng sớm đang từ từ di chuyển từ mặt trời lên những khoảng bờ bải bẽn kia sông Hồng lúc này đang phô ra trước khuôn cửa sổ của gian gác nhà Nhỉ một thứ màu vàng đan xen với màu xanh non — những màu sắc thân thuộc quá, như da thịt, hơi thở của đất màu mỡ. Những cảnh sắc đó vốn quen thuộc gần gũi,  nhưng giờ đây lại như rất mới mẻ với Nhĩ, như thể lần đầu tiên anh mới được gặp.

   Nhĩ khao khát được đặt chân lên bãi bồi bên kia sông. Đó là một khao khát vô vọng vì lúc này đây anh sắp phải giã biệt cuộc đời. Điều ước muốn ấy của anh cũng chính là sự tỉnh thức về những giá trị vững bền bình thường và sâu xa của cuộc sống. Những giá trị đó lúc còn trẻ, thường bị người ta bỏ qua hay quên lãng khi những ham muốn xa vời đang lôi kéo mình.

   Ở đây với Nhĩ, sự tỉnh thức này còn xen lẫn cả với niềm ân hận và nỗi xót xa: “Họa chăng chỉ có anh đã từng trải đã từng in gót chăn khắp mọi chân trời xa lạ mới nhìn thấy hết sự giàu có lẫn mọi vẻ đẹp của một cái bãi bồi sông Hồng ngay bờ bên kia.

   Xem giải Ngữ văn lớp 9  tại đây! 

Câu 3. Vì sao có thể nói ngòi bút miêu tả tâm lí của Nguyễn Minh Châu ở thiên truyện này rất tinh tế và thấm đượm tinh thần nhân đạo? Phân tích sự miêu tả tâm lí nhân vật Nhĩ để khẳng định nhận xét ấy.

   Có thể nói ngòi bút miêu tả tâm lí của Nguyễn Minh Châu ở thiên truyện này rất tinh tế và thấm đượm tinh thần nhân đạo. Trước hết, điều này thể hiện ở việc lựa chọn và xử lí tình huống truyện. Tác giả đặt Nhĩ, nhân vật của mình vào một hoàn cảnh đặc biệt ngặt nghèo, giáp ranh giữa sự sống và cái chết. Trong văn học xưa nay, đã có không ít tác phẩm khai thác tình huông như thế. Nhưng thường thì . các nhà văn khác dùng tình huống này để nói về khát vọng sông, ngợi ca sức sống mãnh liệt của con người hay biểu dương lòng nhân ái, sự hi sinh cao thượng (ví dụ như truyện Tình yêu cuộc sống của Giắc Lân-đơn, Chiếc lá cuối cùng của o Hen-ri). Còn ở truyện này, Nguyễn Minh Châu không khai thác tình huống truyện theo hướng đó mà nhằm qua đây chiêm nghiệm một triết lí về đời người.

   Nhân vật Nhĩ trong truyện này, tuy là một nhân vật tư tưởng, nhưng dưới ngòi bút của nhà văn, anh đã hiện lên thật cụ thể, chân thực và sinh động. Nhĩ không bị biến thành cái loa phát ngôn cho tác giả. Trái lại, đời sông nội tâm của anh, diễn biến tâm trạng của anh dưới sự tác động của hoàn cảnh ngặt nghèo đã nói được nhà văn miêu tả thật tinh tế và hợp lí.

Câu 4. Ở đoạn kết, tác giả đã tập trung miêu tả chân dung và cử chỉ của nhân vật Nhĩ với vẻ rất khác thường. Hãy giải thích ý nghĩ của các chi tiết ấy.

   Hành động này của Nhì có thể được hiếu là anh đang rất nôn nóng giục cậu con trai cùa mình hãy nhanh chóng lên kẻo lỡ chuyến đò nhất trong ngày.

   Nhưng cùng có thể hiếu một cách khái quát hơn. Đây là ý muôn thức tw mọi người về nhừng cái vòng vèo, chùng chình để nhắn tới những giá trị đich thực vốn rất gian dị, gần gùi và bền vững.

Câu 5. Nhiều hình ảnh, chi tiết trong truyện này mang tính biểu tượng. Hãy tìm một số hình ảnh, chi tiết như vậy và nêu ý nghĩa biểu tượng của chúng.

(Gợi ý: hình ảnh bãi bồi bên kia sông, bờ sông bên này bị sụt lở, chi tiết anh con trai sa vào đám chơi phá cờ thế...)

   Trong truyện ngắn này, nhiều hình ảnh, chi tiết mang tính biểu tượng nghĩa là mang hai lớp nghĩa: nghĩa thực và nghĩa biểu tượng.

  - Hình ảnh bãi bồi bèn kia sông ngoài ý nghĩa thực như chúng ta đã biết còn là vẻ đẹp của đời sống trong những cái thực bình dị, gần gũi thân thuộc như một bãi bồi, một bến quê nói rộng ra là quê hương xứ sở

   - Những bông hoa bằng lăng cuối mùa màu sắc như đậm hơn, tiêng nhừng tảng đất lở ở bờ sông bên này đổ ụp vào trong giấc ngủ của Nhì lúc gần sáng là hai chi tiết gợi ra cho biết sự sống của Nhĩ đã ở vào nhưng ngày sau cuối.

   - Đứa con trai của Nhĩ sa vào một đám chơi phá cờ thế trên là đường gợi ra điều mà Nhĩ gọi là sự vòng vèo, chùng chình trong đời sống con người.

   - Hành động và cử chỉ của Nhĩ ở cuối truyện cũng mang ý nghĩa biểu tượng như đã phân tích ở câu trên.

Câu 6. Truyện ngắn này chứa đựng những suy ngẫm, trải nghiệm của nhà văn về con người và cuộc đời. Tìm trong văn bản đoạn văn thể hiện tập trung chủ đề của truyện và nêu cảm nhận của em về đoạn văn.

   Truyện ngắn này chứa đựng những suy nghĩ, trải nghiệm của nhà văn về con người và cuộc đời. Đoạn văn thể hiện tập trung chủ đề của truyện là đoạn văn diễn tả nhừng suy nghĩ của Nhĩ khi thấy đứa con ham chơi quên cả việc bố nhờ: “Không khéo rồi thằng con trai lại trề mất chuyển đò trong ngày, Nhì nghĩ một cách buồn bă, con người ta trên đường đồi thật khổ tránh được những cái điều vòng vèo hoặc chùng chình, vả lại nó đà thấy có cái gỉ đáng hấp dần ở bên kia sông đâu? Họa chăng chỉ có anh đã từng trải, đă từng in gót chân khắp mọi chăn trời xa lạ mới nhìn thấy hết sự giàu có lẫn mọi vẻ đẹp của một cái bái bồi sông Hồng ngay bờ bên kia, cả trong những nét tiêu sơ, và cái diều riêng anh khám phá thấy giống như một niềm say mê pha lẫn với nỗi ân hận đau đời, lời lè không bao giờ giải thích hết".

   Nêu cảm nghĩ của em về đoạn văn trên.

   Học sinh tự nêu.