Dàn ý phân tích diễn biến tâm lí của chị Dậu

Đề bài

Đề bài: Phân tích diễn biến tâm lí của chị Dậu qua Tức nước vỡ bờ: chị Dậu có thể nhẫn nhục chịu đựng nhưng khi đã bị đẩy tới chân tường thì cũng biết vùng lên chống trả quyết liệt, thể hiện một khả năng phản kháng tiềm tàng.

Hướng dẫn giải

A. Mở bài:

- Giới thiệu tác giả Ngô Tất Tố và tiểu thuyết “Tắt đèn”, đoạn trích “Tức nước vỡ bờ”.

- Khái quát diễn biến tâm lí: chị Dậu có thể nhẫn nhục chịu đựng nhưng khi đã bị đẩy tới chân tường thì cũng biết vùng lên chống trả quyết liệt, thể hiện một khả năng phản kháng tiềm tàng.

B. Thân bài:

Luận điểm 1: Ban đầu, chị Dậu nhẫn nhục chịu đựng, van xin bọn cai lệ

- Khi anh Dậu vừa mới được đưa về nhà sau trận đòn thừa sống thiếu chết, chị Dậu vô cùng thương và xót chồng.

- Chưa kịp hoàn hồn thì cai lệ và người nhà lí trưởng lại đến thúc thuế đòi bắt anh Dậu đi với “roi song, tay thước và dây thừng”, chị Dậu trong hoàn cảnh này chỉ có thể biết van xin, quỳ lạy bọn chúng.

    + Ban đầu, chị “run run” xin khất sưu.

    + Khi cai lệ quát, chị vẫn “thiết tha” van xin

    + Đến khi cai lệ chạy sầm sập đến chỗ anh Dâu, chị “xám mặt”, “đỡ lấy tay hắn”, tiếp tục van xin

    + Cách xưng hô của chị trong tình cảnh này: cháu – ông, thể hiện sựu lễ phép, nhún nhường, nhẫn nhịn một phép.

⇒ Trong giai đoạn này, chị vẫn sợ bọn cai lệ một phép, chỉ có thể cầu xin, quỳ lạy chúng tha cho.

Luận điểm 2: Chị Dậu bắt đầu phản kháng

- Khi cai lệ “bịch luôn vào ngực chị Dậu mấy bịch” và lăm le đến chỗ anh Dậu, chị đã bắt đầu phản kháng:

    + Tâm lí: Tức quá không thể chịu được

    + Hành động: “liều mạng cự lại”

    + Lời nói: cách xưng hô chuyển từ cháu – ông sang tôi- ông, dùng lí lẽ để ngăn cản.

⇒ Khi bị dồn ép quá đáng, chị Dậu đã bắt đầu trỗi dậy phản kháng theo bản năng của mình.

Luận điểm 3: Chị Dậu vùng lên chống trả, phản kháng mãnh liệt.

- Châm ngòi cho sự phản kháng của chị Dậu là hành động cai lệ tát vào mặt chị rồi nhảy vào chỗ anh Dậu.

- Trong hoàn cảnh đấy, chị Dậu bị dồn đến bước đường cùng, van xin, nói lí lẽ đều không được, theo bản năng, chị vùng lên chống trả mạnh mẽ:

    + Lời nói: cách xưng hô chuyển sang bà – mày cùng lời đe dọa, cảnh cáo

    + Hành động: nghiến răng, “túm lấy cổ”, “ấn dúi ra cửa”, “giằng co”, “du đẩy”, “vật nhau” ⇒ khung cảnh đánh nhau hỗn loạn mà người chiến thắng là chị Dậu – người phụ nữ lực điền vốn khỏe mạnh, phốp phác.

    + Kết quả của bọn cai lệ: “ngã chỏng quèo”, “bị chị túm tóc lẳng cho một cái, ngã nhào ra thềm”.

⇒ Từ thái độ quỳ lạy, van xin, nhún nhường, chị Dậu đã vùng lên chống trả mãnh liệt và chiến thắng bọn cai lệ yếu ớt. Sự phản kháng ấy không hề có chủ định, có kế hoạch mà hoàn toàn là bộc phát, là bản năng sinh tồn của con người khi bị đẩy đến bước đường cùng. Dù là bộc phát nhưng lúc đó chị Dậu vẫn hoàn toàn tỉnh táo và nhận thức được hành động của mình, thậm chí chị còn khẳng định “Thà ngồi tù… tôi không chịu được”. Vì vậy mà diễn biến tâm lí của chị Dậu là vô cùng hợp lí, phù hợp với sự phát triển tâm lí của con người.

C. Kết bài:

- Khái quát lại diễn biến tâm lí và sức phản kháng tiềm tàng của chị Dậu

- Liên hệ và đánh giá nghệ thuật tác phẩm và tài năng nhà văn.