Phần

Câu

Nội dung

Điểm

I

ĐỌC HIỂU

6.0

1

A

0.5

2

C

0.5

3

D

0.5

4

C

0.5

5

D

0.5

6

C

0.5

7

C

0.5

8

- Chi tiết người nữ tiếp viên “ Không hề kêu lên, không thốt một lời, cô lặng nhìn” và nhân vật tôi “ xoài người ra giữ lấy cái khung ảnh” thể hiện:

+ Sự cảm thông, thấu hiểu trước hành động của bà cụ

+ Trân trọng, biết ơn sự hy sinh của người lính

+ Sự xót xa trước nỗi đau chiến tranh còn dai dẳng

+ Góp phần thể hiện giá trị hiện thực và nhân đạo của tác phẩm

HS trả lời được 1 ý cho 0.25 đ

1.0

9

- Đánh giá của anh/chị về nhân vật tay vận Comple:

+ Người hiện đại nhưng ích kỉ, thiếu lịch sự, khinh miệt và xem thường người nghèo khổ

+ Sống trong hoà bình nhưng vô tâm, lạnh nhạt với quá khứ đau thương của dân tộc.

Chấp nhận những cách đánh giá riêng nhưng hợp lí của HS

HS trình bày đầy đủ 0.5đ; hs trả lời được 1 ý 0.25đ

0.5

10

- Nhận xét về kết thúc truyện:

+ Kết thúc giàu chất thơ đem lại cảm xúc ấm áp, thành kính, thiêng liêng…

+ Kết thúc ý nghĩa thể hiện sự biết ơn trước hy sinh vĩ đại của người lính

+ Mang âm hưởng bi tráng thiện hiện niềm tin vào sự bất tử của người lính phi công.

Chấp nhận những cách diễn đạt khác nhau.

HS trả lời được 1 ý cho 0.5 đ, 2/3 ý cho điểm tối đa

1.0

II

VIẾT

4.0

a . Đảm bảo cấu trúc bài nghị luận

Mở bài nêu được vấn đề, Thân bài triển khai được vấn đề, Kết bài khái quát được vấn đề

0.5

b. Xác định đúng yêu cầu của đề .

Nhân vật bà cụ trong truyện ngắn của Bảo Ninh

0.5

c. Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm

HS có thể cảm nhận và trình bày theo cách riêng. Dưới đây là 1 số định hướng

- Giới thiệu khái quát về nhân vật:

+ Ngoại hình: Hình vóc bé nhỏ, teo tóp của bà như chìm lấp vào thân ghế”, “lưng còng, hai bàn tay gầy guộc” khắc hoạ rõ nét vẻ ngoài lam lũ, vất vả, khắc khổ

+ Bà lão không tên - hiện thân cho biết bao bà mẹ có con hi sinh trong chiến tranh.

- Bà lão quê mùa:

+ Chẳng dám ăn đồ ăn trên máy bay vì sợ tốn tiền,

+ Bà nhờ cô tiếp viên mở giúp cái cửa sổ máy bay cho thoáng

- Mang trong mình nỗi đau mất mát hy sinh:

+ Bà bày đồ cúng cho con trên máy bay, trên vùng trời con mình là chiến sĩ phi công hy sinh gần 30 năm trước.

+ Dáng vẻ sợ sệt, van lơn, khẩn khoản của bà cụ với tay vận complet.

+ Sự cố gắng hỏi han, cố gắng tìm đến vùng trời mà con trai mình đã hi sinh để một lần được thắp cho con nén hương còn cho thấy tình mẫu tử cao đẹp.

- Nhận xét, đánh giá về nhân vật:

+ Bà cụ có con hi sinh trong chiến tranh vẫn mang nỗi đau khi đất nước hoà bình.

+ Nghệ thuật xây dựng nhân vật: tạo dựng tình huống; quan sát, miêu tả tinh tế; ngôn ngữ giản dị; giọng điệu thân mật, gần gũi.

- Từ nhân vật, liên hệ và nêu cảm nghĩ về thông điệp mà tác giả muốn gửi gắm qua nhân vật: cảm thông, sẻ chia nỗi đau của người mẹ, biết ơn sự hy sinh của người lính, cuộc sống đởi thay cũng không quên quá khứ.

0.5

0.5

0.5

0.25

0.25

d. Chính tả, ngữ pháp

Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt.

0.5

e. Sáng tạo: Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận; có cách diễn đạt mới mẻ.

0.5

Tổng điểm

10.0

TT

Kĩ năng

Nội dung/đơn vị kĩ năng

Mức độ nhận thức

Tổng

% điểm

Nhận biết

(Số câu)

Thông hiểu

(Số câu)

Vận dụng

(Số câu)

Vận dụng cao

(Số câu)

TNKQ

TL

TNKQ

TL

TNKQ

TL

TNKQ

TL

1

Đọc

Truyện ngắn

4

0

2

2

0

1

0

1

60

2

Viết

Viết văn bản nghị luận văn học phân tích, đánh giá một tác phẩm truyện

0

1*

0

1*

0

1*

0

1

40

Tỉ lệ điểm từng loại câu hỏi

20%

10%

15%

25%

0

20%

0

10%

100

Tỉ lệ điểm các mức độ nhận thức

30%

40%

20%

10%

Tổng % điểm

70%

30%

SỞ GD&ĐT…………

TRƯỜNG THPT……

(Đề gồm có 02 trang)

ĐỀ KIỂM TRA GIỮA HỌC KÌ II

NĂM HỌC 2023-2024

Môn: NGỮ VĂN – Lớp 10

Thời gian làm bài: 90 phút (không kể thời gian phát đề)

Phần

Câu

Nội dung

Điểm

8

- Chủ đề của truyện: khuyên mỗi người không nên có tính kiêu ngạo, coi thường người khác và hiếp đáp kẻ yếu hơn mình.

- S ức mạnh không phải là mọi thứ và cả những sinh vật bé nhỏ có thể đánh bại được những con vật to lớn và hung dữ nếu chúng tận dụng được sức mạnh của mình. Nó cũng nói lên tầm quan trọng của việc tôn trọng mọi loài vật và không đánh bại chúng chỉ vì tự cho mình mạnh mẽ.

Hướng dẫn chấm:

- Học sinh trả lời tương đương như đáp án: 0,5 điểm.

- Học sinh trả lời có nội dung phù hợp nhưng diễn đạt chưa tốt: 0,25 điểm.

- Học sinh trả lời không thuyết phục hoặc không trả lời: 0,0 điểm.

* Lưu ý: Học sinh có thể trả lời khác đáp án nhưng thuyết phục, diễn đạt nhiều cách miễn hợp lý là chấp nhận được

0,5

9

HS có thể có những cảm nhận riêng, miễn là phù hợp và không trái với các chuẩn mực đạo đức và pháp luật. có thể theo gợi ý:

-Việc xây dựng nhân vật trong câu chuyện "Kiến giết voi" với phần đối lập ngoại hình, tính cách và sử dụng các biện pháp nghệ thuật nhân hoá, ẩn dụ có tác dụng tạo sự thu hút cho người đọc và giúp tác giả truyền tải thông điệp sâu sắc hơn đến độc giả.

Trong truyện, tác giả xây dựng hai nhân vật đối lập nhau: kiến và voi. Kiến là một loài côn trùng nhỏ bé, yếu đuối, nhưng lại rất thông minh, tinh quái và quyết đoán. Với tính cách đó, kiến đã chiến thắng được con voi, một loài động vật lớn mạnh hơn nhiều lần nhưng lại tỏ ra ngớ ngẩn và ngây ngô.

-Sử dụng các biện pháp nghệ thuật nhân hoá, tác giả đã tạo ra những tình huống khá hài hước và lời thoại hấp dẫn của các nhân vật, giúp tác phẩm trở nên cuốn hút hơn.

Hướng dẫn chấm:

- Học sinh trả lời tương đương như đáp án: 1,0 điểm.

- Học sinh trả lời được 1 ý: 0,5 điểm.

- Học sinh trả lời có nội dung phù hợp nhưng diễn đạt chưa tốt: 0,25 điểm.

- Học sinh trả lời không thuyết phục hoặc không trả lời: 0,0 điểm.

* Lưu ý: Học sinh có thể trả lời khác đáp án nhưng thuyết phục, diễn đạt nhiều cách miễn hợp lý là chấp nhận được.

1,0

10

Thông điệp tích cực thông qua văn bản:

HS tự rút ra thông điệp cho mình, miễn là phù hợp, tích cực. Có thể gợi ý các thông điệp sau:

Từ câu chuyện của Voi và Kiến, tác giả dân gian đã gửi gắm thông điệp đến những người trong xã hội sống kiêu ngạo, huênh hoang cuối cùng sẽ nhận cái kết cay đắng.

Hướng dẫn chấm:

- Học sinh trả lời tương đương 01 ý như đáp án: 1,0 điểm.

- Học sinh trả lời có nội dung phù hợp nhưng diễn đạt chưa tốt: 0,25 – 0,75 điểm.

- Học sinh trả lời không thuyết phục hoặc không trả lời: 0,0 điểm.

* Lưu ý: Học sinh có thể trả lời khác đáp án nhưng thuyết phục, diễn đạt nhiều cách miễn hợp lý là chấp nhận được.

1,0

II

VIẾT

4,0

a. Đảm bảo cấu trúc bài nghị luận

Mở bài nêu được vấn đề, thân bài triển khai được vấn đề, kết bài khái quát được vấn đề

Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm

Tác giả:Dân gian

Tác phẩm:Thuộc kho tàng truyện ngụ ngôn Việt Nam.

Vd: Trong các thể loại tự sự dân gian, có lẽ truyện ngụ ngôn là thể loại có mục đích giáo huấn nhiều hơn cả bởi lẽ từ một câu chuyện được kể, người ta có thể rút ra nhiều bài học khác nhau. Tìm hiểu truyện Kiến giết voi chúng ta sẽ rõ hơn điều đó.

0,25

b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận:

“Nét đặc sắc về chủ đề và nhân vật trong câu truyện trên”

Hướng dẫn chấm:

- Học sinh xác định đúng vấn đề cần nghị luận: 0,25 điểm.

- Học sinh xác định chưa đúng vấn đề cần nghị luận: 0,0 điểm.

0,25

c. Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm

HS có thể viết bài nhiều cách trên cơ sở kết hợp được lí lẽ và dẫn chứng để tạo tính chặt chẽ, logic của mỗi luận điểm; đảm bảo các yêu cầu sau:

*Giới thiệu khái quát về truyện ngụ ngôn

- Đặc trưng thể loại truyện ngụ ngôn: dùng cách ẩn dụ hoặc nhân hóa loài vật, con vật để hướng đến cho người đọc một chủ đề, triết lý nhân sinh, bài học cuộc sống, khuyên nhủ, răn dạy con người.

-Truyện ngụ ngôn là một thể loại văn học phổ biến, đặc biệt ở các nước phương Tây, với mục đích truyền tải những giá trị đạo đức, triết học, tâm lý học, xã hội học qua các câu chuyện tưởng tượng. Trong các truyện ngụ ngôn, những nhân vật và tình huống được mô tả bằng những hình ảnh, tượng trưng cho các khái niệm và ý nghĩa sâu sắc.

* Khái quát chủ đề của truyện

Chủ đề của truyện "Kiến giết voi" là sự thông minh và khôn khéo của con người có thể vượt qua sức mạnh vật chất. Truyện thể hiện rõ ràng thông điệp rằng bản thân tài năng và sự khéo léo trong tư duy sẽ giúp con người vượt qua khó khăn, thậm chí là vượt qua sức mạnh của những kẻ đối đầu. Chủ đề này đã được thể hiện qua câu chuyện về một đàn kiến nhỏ bé vô cùng tinh thông và linh hoạt, đã vượt qua được sức mạnh của một con voi khổng lồ và cứu lấy đàn mình.

* Phân tích từng nhân vật tiêu biểu và mối quan hệ giữa các nhân vật

Trong "Kiến giết voi", có hai nhân vật tiêu biểu là Kiến và Voi, họ đại diện cho hai giá trị trái ngược nhau. Kiến là một con vật nhỏ bé, yếu đuối nhưng thông minh và cần cù, trong khi Voi là một con vật to lớn, mạnh mẽ nhưng ngu ngốc và tự mãn.

Mối quan hệ giữa hai nhân vật này được thể hiện qua câu chuyện mà Kiến tìm cách giết Voi bằng cách lấy sự giúp đỡ từ các con kiến khác và sử dụng chiến thuật và trí thông minh của mình. Tuy nhiên, đến cuối câu chuyện, Kiến nhận ra rằng Voi là người bạn thật sự của mình, họ đều là những sinh vật sống trên trái đất và cần phải giúp đỡ lẫn nhau.

* Phân tích vai trò của nhân vật trong việc thể hiện chủ đề của truyện

-Nhân vật Kiến đóng vai trò chính trong việc thể hiện chủ đề của truyện, đó là sự tôn trọng giá trị của mỗi sinh vật. Nhân vật Kiến thông minh và cần cù, và sử dụng những phẩm chất tích cực này để đánh bại con Voi lớn hơn. Điều này cho thấy rằng kích cỡ không quan trọng bằng trí tuệ và nghị lực.

-Trong khi đó, nhân vật Voi đóng vai trò đối lập, cho thấy rằng sự tự mãn và tự tin không đồng nghĩa với sự thông minh và tôn trọng giá trị của người khác.

* Đánh giá chủ đề và ý nghĩa của nhân vật trong việc thể hiện chủ đề, rút ra ý nghĩa đối với cuộc sống

"Kiến giết voi" là một truyện ngụ ngôn với chủ đề chính là sự quan trọng của tinh thần đoàn kết và sức mạnh của sự đoàn kết trong việc giải quyết những vấn đề khó khăn trong cuộc sống. Truyện cho thấy rằng khi mọi người hợp tác với nhau, họ có thể vượt qua các khó khăn lớn và đạt được những thành công đáng kể.

Nhân vật chính của câu chuyện là một chú voi khổng lồ, tượng trưng cho sự quyền lực và uy quyền. Tuy nhiên, dù có sức mạnh đến đâu thì khi thiếu tinh thần đoàn kết, một con voi đơn độc vẫn không thể đánh bại được một đàn kiến. Nhân vật kiến là biểu tượng cho sự đoàn kết và lòng trách nhiệm, cho thấy rằng mỗi cá nhân đều có thể đóng góp một phần trong quá trình giải quyết vấn đề và đạt được sự thành công.

-Mối quan hệ giữa các nhân vật trong truyện là sự đối lập giữa sức mạnh đến từ quyền lực và uy quyền, và sự đoàn kết đến từ tinh thần và trách nhiệm. Nhân vật chính, con voi, tuy có sức mạnh và quyền lực nhưng lại thiếu lòng tin tưởng và không thể đánh bại được những con kiến. Ngược lại, các kiến lại hợp tác và đoàn kết với nhau để đạt được mục đích của mình, tuy kích thước nhỏ bé nhưng lại thành công vượt trội bởi tinh thần đoàn kết.

-Từ đó, ta có thể rút ra ý nghĩa cho cuộc sống là sức mạnh của sự đoàn kết và trách nhiệm cá nhân trong việc đóng góp vào một mục tiêu chung. Dù có mạnh mẽ đến đâu, nếu không có sự đoàn kết và tinh thần trách nhiệm thì một người không thể làm được mọi việc. Chúng ta cần học cách hợp tác và giúp đỡ lẫn nhau để đạt được mục tiêu chung, vượt qua những khó khăn và thăng tiến trong cuộc sống.

2,0

d. Chính tả, ngữ pháp

Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt.

Hướng dẫn chấm: Không cho điểm nếu bài làm có quá nhiều lỗi chính tả, ngữ pháp.

0,5

e. Sáng tạo: Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận; có cách diễn đạt mới mẻ.

0,5

I + II

10,0

TT

Kĩ năng

Nội dung/đơn vị kĩ năng

Mức độ nhận thức

Tổng

% điểm

Nhận biết

(Số câu)

Thông hiểu

(Số câu)

Vận dụng

(Số câu)

Vận dụng cao

(Số câu)

TNKQ

TL

TNKQ

TL

TNKQ

TL

TNKQ

TL

1

Đọc

Truyện ngắn

4

0

3

1

0

1

0

1

60

2

Viết

Phân tích, đánh giá nét đặc sắc về chủ đề và nhân vật trong tác phẩm trên.

0

1*

0

1*

0

1*

0

1

40

Tỉ lệ điểm từng loại câu hỏi

20%

10%

15%

25%

0

20%

0

10%

100

Tỉ lệ điểm các mức độ nhận thức

30%

40%

20%

10%

Tổng % điểm

70%

30%

TT

Kĩ năng

Đơn vị kiến thức/

Kĩ năng

Mức độ đánh giá

Số câu hỏi theo mức độ nhận thức

Nhận biết

Thông hiểu

Vận Dụng

Vận dụng cao

1

1. Đọc hiểu

Nhận biết

- Nhận biết được: Phương thức biểu đạt, thể loại văn bản, người kể chuyện, điểm nhìn, lời người kể chuyện, lời nhân vật.

- Nhận biết đề tài, bối cảnh, chi tiết tiêu biểu trong truyện.

- Nhận biết được nhân vật, cốt truyện, câu chuyện trong truyện.

- Chỉ ra được nghệ thuật xây dựng nhân vật.

Thông hiểu

- Tóm tắt được cốt truyện và lí giải được ý nghĩa, tác dụng của cốt truyện.

- Phân tích được các chi tiết tiêu biểu, đề tài, câu chuyện.

- Phân tích, đánh giá được đặc điểm của nhân vật và vai trò của nhân vật với việc thể hiện chủ đề, tư tưởng của tác phẩm.

- Phân tích, lí giải được chủ đề, tư tưởng của tác phẩm.

Vận dụng

- Rút ra được bài học về cách nghĩ, cách ứng xử do văn bản gợi ra.

- Nêu được ý nghĩa hay tác động của tác phẩm đối với nhận thức, tình cảm, quan niệm của bản thân.

Vận dụng cao:

- Vận dụng những hiểu biết về bối cảnh lịch sử - văn hoá được thể hiện trong văn bản để lí giải ý nghĩa, thông điệp của văn bản.

- Đánh giá được ý nghĩa, giá trị của thông điệp, chi tiết, hình tượng, những đặc sắc về nghệ thuật trong tác phẩm theo quan niệm của cá nhân.

4 câu TN

3 câu TN

01 câu TL

1 câu TL

1 câu TL

2

Viết

Nhận biết:

Thông hiểu:

Vận dụng:

Vận dụng cao:

Phân tích, đánh giá nét đặc sắc về chủ đề và nhân vật trong tác phẩm trên.

1*

1*

1*

1 câu TL