Giá trị chủ yếu về tư tưởng – nghệ thuật của các tác phẩm văn xuôi:

TT Tên văn bản Giá trị chính về nội dung Giá trị chính về nghệ thuật

1 Cổng trưởng mở ra (Lý Lan) Thể hiện tấm lòng, tình cảm thiêng liêng của người mẹ đối với con cái. Tác giả lựa chọn hình thức độc thoại, tự bạch như những dòng nhật kí của mẹ dành cho con. Sử dụng ngôn ngữ giàu chất biểu cảm.

2 Mẹ tôi (Ét-môn-đô đơ A- mi-xi) Tình yêu thương, kính trọng cha mẹ là tình cảm thiêng liêng nhất. Con cái pahir trân trọng và giữ gìn không được chà đạp lên tình cảm đó. Nét đặc sắc là sáng tạo hoàn cảnh. Lồng câu chuyện trong một bức thư, khắc họa được nhiều chi tiết làm nổi bật hình ảnh người mẹ tận tụy . Cách biểu cảm trực tiếp có ý nghĩa giáo dục cao.

3 Cuộc chia tay của những con búp bê (Khánh Hoài) Tình cảm gia đình là vô cùng quý giá và trân trọng. Người lớn, các bậc cha mẹ hãy vì con cái mà cố gắng có thể tránh những cuộc chi li. Truyện đã thành công khi lựa chọn tình huống và xây dựng nhân vật qua diễn biến tâm lí. Cách dùng ngôi kể thứ nhất dễ bộc lộ tình cảm và tâm trạng chân thật. Lời kể tự nhiên theo trình tự sự việc.

4 Sống chết mặc bay Lên án tên quan phủ vô trách nhiệm gây nên tội ác khi làm nhiệm vụ hộ đê; cảm thống với những nỗi thống khổ mà nhân dân chịu đựng. Nghệ thuật tương phản và tăng cấp; bước khởi đầu cho thể loại truyện ngắn hiện đại.

5 Những trò lố hay là Varen và Phan Bội Châu Đả kích toàn quyền Varen đầy âm mưu thủ đoạn, thất bại, đáng cười trước Phan Bội Châu; ca ngợi người anh hùng trước kẻ thù xảo trá. Truyện ngắn hiện đại viết bằng tiếng Pháp, kể chuyện theo hành trình chuyến đi của Varen, sử dụng triệt để biện pháp đối lập – tương phản, sáng tạo nên hình thức ngôn ngữ đối thoại đơn phương của Varen.

6 Một thứ quà của lúa non Ca ngợi và miêu tả vẻ đẹp và giá trị của một thứ quà quê đặc sản mà quen thuộc của Việt Nam. Cảm giác tinh tế, trữ tình đậm đà, trân trọng nâng niu. Bút kí – tùy bút hay về văn hóa ẩm thực.

7 Sài Gòn tôi yêu Tình cảm sâu đậm của tác giả đối với Sà Gòn qua sự gắn bó lâu bền, am hiểu tường tận và cảm nhận tinh tế về thành phố này. Bút kí, kể, tả, giới thiệu và biểu cảm kết hợp khá khéo léo, nhịp nhàng. Lời văn giản dị, dùng đúng mức các từ ngữ địa phương.

8 Mùa xuân của tôi Vẻ đẹp độc đáo của mùa xuân miền Bắc và Hà Nội qua nỗi sầu xa xứ của một người Hà Nội. Hồi ức trữ tình, lời văn giàu hình ảnh, giàu cảm xúc, giàu chất thơ, nhẹ, êm và cảm động ngọt ngào.

9 Ca Huế trên sông Hương Giới thiệu ca Huế – một sinh hoạt và thú vui văn hóa tao nhã ở đất cố đô. Văn bản giới thiệu – thuyết minh: mạch lạc, giản dị mà nêu rõ những đặc điểm của chủ yếu của vấn đề.