Chuẩn mực sử dụng từ - Ngữ văn 7

Phát hiện các từ dùng sai trong các câu sau đây và sửa lại cho đúng:

- Một số người sau một thời gian dùi đầu vào làm ăn, nay đã khấm khá.

- Em bé đã tập tẹ biết nói.

- Đó là những khoảng khắc sung sướng nhất trong đời em.

• Các từ in đậm trong các câu trên sử dụng không đúng âm, không đúng chính tả.
• Sửa lại như sau: 
  • Dùi thay bằng vùi. 
  • Tập tẹ thay bằng bập bẹ 
  • Khoảng khắc thay bằng khoảnh khắc.

Phát hiện các từ dùng sai trong các câu sau đây và sửa lại cho đúng:

- Đất nước ta ngày càng sáng sủa.

- Ông cha ta đã để lại cho chúng ta những câu tục ngữ cao cả để chúng ta vận dụng trong thực tế.

- Con người phải biết lương tâm.

• Các từ in đậm trong những câu trên sử dụng từ không đúng nghĩa.
• Sửa lại như sau: 
  • Sáng sủa thay bằng tươi sáng. 
  • Cao cả thay bằng sâu sắc. 
  • Biết thay bằng có.

Phát hiện các từ dùng sai trong những câu sau đây và sửa lai cho đúng:

- Nước sơn làm cho đồ vật thêm hào quang.

- Ăn mặc của chị thật là giản dị.

- Bọn giặc đã chết với nhiều thảm hại: máu chảy thành sông ở Ninh Kiều, thây chất đầy nội ở Tuỵ Động, Trần Hiệp phải bêu đầu, Lí Khánh phải bỏ mạng.

- Đất nước phải giàu mạnh thực sự chứ không phải là sự giả tạo phồn vinh.

• Các từ in đậm ở các câu trên được sử dụng không đúng tính chất ngữ pháp của từ.
• Sửa lại như sau: 
  • Nước sơn làm cho đồ vật thêm hào nhoáng. 
  • Việc ăn mặc của chị thật giản dị. 
  • Bọn giặc đã chết thật thảm hại: máu chảy thành sông ở Ninh Kiều, thây chất đầy nội ở Tụy Động, Trần Hiệp phải bêu đầu, Lí Khánh phải bỏ mạng. 
  • Đất nước phải giàu mạnh thật sự chứ không phải là sự phô trương hình thức.

Các từ in đậm trong những câu sau đây sai như thế nào? Hãy tìm những từ thích hợp để thay thế.

- Quân Thanh do Tôn Sĩ Nghị lãnh đạo sang xâm lược nước ta.

- Con hổ dùng những cái vuốt nhọn hoắt cấu vào người, vào mặt Viên […]. Nhưng Viên vẫn ráng sức quần nhau với chú hổ.

(Dẫn theo Nguyễn Đức Dân)

• Từ “lãnh đạo” chỉ người đề ra chủ trương đường lối và tố chức thực hiện. Trong VD trên, người viết dùng từ lãnh dạo đế chỉ quân giặc đến xâm lược là không phù hợp. Do vậy ta phải thay từ lãnh dạo bằng từ cầm đầu. 
• Từ "chú hổ" chỉ con hố đã được nhân hoá đế thế hiện sự thân thiện, gần gũi với con người. Tuy vậy trong trường hợp trên tác giả dùng từ chú hố là không phù hợp (con hố đang quần nhau với Viên) nên ta thay bằng từ con hố sẽ hợp với phong cách và mang lại sắc thái biểu cảm cao.

- Trong những trường hợp nào thì không nên dùng từ địa phương?

- Tại sao không nên lạm dụng từ Hán Việt?

• Sử dụng từ địa phương trong những ngữ cảnh không phù hợp (không phải địa phương ấy) sẽ làm cho người nghe, đọc khó hiểu hoặc không hiểu được.
• Từ Hán Việt thường được sử dụng trong các văn cảnh đế tạo ra sắc thái trang trọng, tao nhã.
• Tuy vậy, nếu lạm dụng cũng sẽ gây ra sự khó hiểu và làm cho câu văn thiếu tính tự nhiên, trong sáng trong cách diễn đạt.

• Khi sử dụng từ Hán Việt cần chú ý:
  • Sử dụng từ đúng âm, đúng chính tả.
  • Sử dụng từ đúng nghĩa.
  • Sử dụng từ đúng tính chất ngữ pháp của từ.
  • Sử dụng từ đúng sắc thái biểu cảm, hợp với tình huống giao tiếp.
  • Không lạm dụng từ địa phương, từ Hán Việt.

Để nắm được các yêu cầu trong việc sử dụng từ, các em có thể tham khảo thêm bài soạn Chuẩn mực sử dụng từ.