Soạn bài Tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất - Ngắn gọn nhất

I. Đọc – hiểu văn bản:

Câu 1: Đọc kĩ các câu tục ngữ và giải thích một số từ ngữ khó.

Câu 2: Có thể chia 8 câu tục ngữ thành 2 nhóm:

- Nhóm 1: Tục ngữ về thiên nhiên (câu 1-4).

- Nhóm 2: Tục ngữ về lao động sản xuất (câu 5-8).

Câu 3: Phân tích từng câu tục ngữ theo những nội dung sau:

Nghĩa của câu tục ngữ

Giá trị kinh nghiệm của câu tục ngữ

Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng,

Ngày tháng mười chưa cười đã tối

tháng năm đêm ngắn, tháng mười ngày ngắn 

Chú ý, phân bố thời gian biểu làm việc cho phù hợp

Mau sao thì nắng, vắng sao thì mưa

 Khi trời nhiều sao sẽ nắng, khi trời ít, vắng sao sẽ mưa.

- Đoán trước thời tiết để sắp xếp công việc hợp lí.

- Kinh nghiệm để đoán mưa nắng, rất cần cho sản xuất nông nghiệp và mùa màng.

Ráng mỡ gà, có nhà thì giữ

Khi có ráng mỡ gà thường sẽ có mưa bão lớn. Vì thế, phải chú ý chống bão.

Nhắc nhở việc phòng chống bão.

Tháng bảy kiến bò, chỉ lo lại lụt

Vào tháng 7, nếu thấy kiến bò nhiều thì khả năng sẽ mưa lớn và lụt lội xảy ra.

Nhắc nhở về ý thức phòng chỗng bão lũ.

Tấc đất tấc vàng

- Đất được coi quý ngang vàng.

- Đất quý như vàng vì đất nuôi sống con người, tiềm năng của đất là vô hạn, khai thác mãi không bao giờ vơi cạn

Đề cao giá trị của đất, nhắc nhở việc tận dụng đất trong quá trình trồng trọt, phê phán việc lãng phí đất.

Nhất canh trì, nhị canh viên, tam canh điền

Giá trị kinh tế khi khai thác ao, vườn, ruộng.

Kết hợp trồng trọt, chăn nuôi, khai thác tốt điều kiện tự nhiên, làm ra nhiều của cải vật chất.

Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống

Câu tục ngữ nói về vai trò của các yếu tố trong sản xuất nông nghiệp, chủ yếu là trồng lúa nước của nhân dân ta.

- Nghề trồng lúa phải hội tụ bốn yếu tố, trong đó yếu tố nước là hàng đầu.

Nhắc nhở người làm ruộng phải đầu tư vào tất cả các khâu, nhưng cũng phải chú ý ưu tiên, không tràn lan, nhất là khi khả năng đầu tư có hạn.

Nhất thì, nhì thục

Vai trò của thời vụ là hàng đầu.

Phải đảm bảo hai yếu tố: thời vụ và đất đai trong trồng trọt .

Nghĩa của câu tục ngữ

Giá trị kinh nghiệm của câu tục ngữ

Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng,

Ngày tháng mười chưa cười đã tối

tháng năm đêm ngắn, tháng mười ngày ngắn 

Chú ý, phân bố thời gian biểu làm việc cho phù hợp

Mau sao thì nắng, vắng sao thì mưa

 Khi trời nhiều sao sẽ nắng, khi trời ít, vắng sao sẽ mưa.

- Đoán trước thời tiết để sắp xếp công việc hợp lí.

- Kinh nghiệm để đoán mưa nắng, rất cần cho sản xuất nông nghiệp và mùa màng.

Ráng mỡ gà, có nhà thì giữ

Khi có ráng mỡ gà thường sẽ có mưa bão lớn. Vì thế, phải chú ý chống bão.

Nhắc nhở việc phòng chống bão.

Tháng bảy kiến bò, chỉ lo lại lụt

Vào tháng 7, nếu thấy kiến bò nhiều thì khả năng sẽ mưa lớn và lụt lội xảy ra.

Nhắc nhở về ý thức phòng chỗng bão lũ.

Tấc đất tấc vàng

- Đất được coi quý ngang vàng.

- Đất quý như vàng vì đất nuôi sống con người, tiềm năng của đất là vô hạn, khai thác mãi không bao giờ vơi cạn

Đề cao giá trị của đất, nhắc nhở việc tận dụng đất trong quá trình trồng trọt, phê phán việc lãng phí đất.

Nhất canh trì, nhị canh viên, tam canh điền

Giá trị kinh tế khi khai thác ao, vườn, ruộng.

Kết hợp trồng trọt, chăn nuôi, khai thác tốt điều kiện tự nhiên, làm ra nhiều của cải vật chất.

Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống

Câu tục ngữ nói về vai trò của các yếu tố trong sản xuất nông nghiệp, chủ yếu là trồng lúa nước của nhân dân ta.

- Nghề trồng lúa phải hội tụ bốn yếu tố, trong đó yếu tố nước là hàng đầu.

Nhắc nhở người làm ruộng phải đầu tư vào tất cả các khâu, nhưng cũng phải chú ý ưu tiên, không tràn lan, nhất là khi khả năng đầu tư có hạn.

Nhất thì, nhì thục

Vai trò của thời vụ là hàng đầu.

Phải đảm bảo hai yếu tố: thời vụ và đất đai trong trồng trọt .

Câu 4: Đặc điểm hình thức của tục ngữ:

- Ngắn gọn: Mỗi câu tục ngữ chỉ có một số lượng từ không nhiều. Có câu rất ngắn: “Tấc đất, tấc vàng; Nhất thì, nhì thục”.

- Thường có vần, nhất là vần lưng: “Nhất thì, nhì thục”, “Mau sao thì nắng, vắng sao thì mưa”.

- Các vế đối xứng nhau cả về hình thức và nội dung.

“Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng

Ngày tháng mười chưa cười đã tối”.

II. LUYỆN TẬP:

   Sưu tầm thêm một số câu tục ngữ có nội dung phản ánh kinh nghiệm của nhân dân ta về các hiện tượng mưa, nắng, bão, lụt:

- Chớp đông nhay nháy, gà gáy thì mưa.

- Mặt trời có quầng thì hạn, mặt trăng có tán thì mưa.

- Tháng giêng rét dài, tháng hai rét lộc, tháng ba rét nàng Bân.

- Thâm đông, trống bắc, hễ nực thì mưa.