Trong chương trình học môn Ngữ Văn lớp 9, học sinh sẽ được tìm hiểu về cách miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự.

Hôm nay, Download.vn muốn giới thiệu tài liệu Soạn văn 9: Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự, sẽ giúp học sinh nắm vững kiến thức về bài học trên.

Soạn bài Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự - Mẫu 1

I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự 

1. Đọc lại đoạn trích Kiều ở lầu Ngưng Bích, tr. 93 - 94 và thực hiện các yêu cầu:

a. Tìm những câu thơ tả cảnh và những câu thơ miêu tả tâm trạng của Thúy Kiều.

- Tả cảnh: “Bốn bề bát ngát xa trông/Cát vàng cồn nọ, bụi hồng dặm kia”

- Tả tình: “Bẽ bàng mây sớm đèn khuya/Nửa tình, nửa cảnh như chia tấm lòng”, “Buồn trông cửa bể…”, “Buồn trông ngọn nước…”, “Buồn trông nội cỏ…”, “Buồn trông gió cuốn…”

b. Những câu thơ tả cảnh có mối quan hệ như thế nào với việc thể hiện nội tâm nhân vật:

- Những câu thơ tả cảnh có mối quan hệ mật thiết với việc thể hiện nội tâm nhân vật.

- Nguyễn Du đã sử dụng thủ pháp tả cảnh ngụ tình, từ việc khắc họa khung cảnh thiên nhiên để bộc lộ tâm trạng của Thúy Kiều.

c. Miêu tả nội tâm có tác dụng đối với việc khắc họa nhân vật trong văn bản tự sự:

- Khắc họa chân thực hình ảnh nhân vật trong văn bản tự sự.

- Qua đó thể hiện được chiều sâu tính cách của nhân vật.

2. Đọc đoạn văn trong SGK và nhận xét cách miêu tả nội tâm nhân vật của tác giả:

- Nam Cao đã thông qua việc miêu tả cử chỉ, hành động trên khuôn mặt của lão Hạc (mặt lão co rúm lại, vết nhăn xô lại với nhau, ép cho nước mắt chảy ra, cái đầu ngoẹo về một bên…) để bộc lộ được tâm trạng đau khổ, xót xa và ân hận với cậu Vàng.

- Người đọc có thể hình dung lão khóc lóc như một đứa trẻ khi phải rời xa người bạn mình yêu quý nhất.

II. Luyện tập

Câu 1. Thuật lại đoạn trích Mã Giám Sinh mua Kiều, tr. 97 - 98 bằng văn xuôi, chú ý miêu tả nội tâm của nàng Kiều.

Gần nhà Kiều có một mụ mối đưa người viễn khách vào vấn danh. Khi hỏi tên thì được biết đó là Mã Giám Sinh, quê ở huyện Lâm Thanh, tuổi đã ngoài bốn mươi. Nhìn bề ngoài, Mã Giám Sinh ăn mặc chải chuốt, bảnh bao nhưng bản chất thì lại thô lỗ. Chẳng mấy chốc, Mã Giám Sinh đã bộc lộ đúng bản chất của một con buôn khi liên tục giục Kiều đến xem mặt, thử tài đàn hát. Kiều vô cùng đau đớn, xót xa khi lâm vào cảnh ngộ này. Mỗi bước đi đều tuôn lệ vì tủi nhục. Khi bà mối đưa giá ngàn vàng, Mã Giám Sinh còn mặc cả để mua Kiều với giá ngoài bốn trăm.

Câu 2. Hãy đóng vai nàng Kiều viết đoạn văn kể lại việc báo ân báo oán, trong đó bộc lộ trực tiếp tâm trạng của Kiều lúc gặp lại Hoạn Thư.

Nhờ có Từ Hải, tôi đã mời được Thúc Sinh đến để báo ân tình cứu mình thoát khỏi lầu xanh. Dù không thể nên nghĩa vợ chồng nhưng tôi vẫn muốn dùng chút quà để cảm tạ tấm lòng của Thúc Sinh. Ngược lại, Hoạn Thư - vợ của Thúc Sinh hết sức quý quái tinh ma nên tôi quyết tâm sẽ phải trừng trị. Hoạn Thư được lính áp giải xuống, khuôn mặt bộc lộ sự sợ hãi. Tôi cất tiếng chào “tiểu thư” như trước kia rồi bắt đầu kể lại tội trạng. Hoạn Thư lại dùng lí lẽ rằng đàn bà ghen tuông là chuyện bình thường và nhắc lại món nợ ân tình khi để cho tôi trốn khỏi nhà họ Hoạn. Điều đó khiến tôi vô cùng khó xử, không biết nên thẳng tay trừng trị hay tha thứ. Cuối cùng, tôi vẫn quyết định tha bổng cho Hoạn Thư.

Câu 3. Ghi lại tâm trạng của em sau khi để xảy ra một chuyện có lỗi đối với bạn.

Gợi ý:

- Hoàn cảnh diễn ra sự việc

- Diễn biến của sự việc

- Kết quả của sự việc

- Tâm trạng của em sau khi gây ra lỗi lầm với bạn: ân hận, buồn bã…

Ngày hôm qua, tôi đã làm một việc có lỗi với Nga - người bạn thân nhất của tôi. Trong giờ kiểm tra môn Toán, do chủ quan không ôn tập bài trước, tôi không làm được bài. Nga ngồi trước và cùng một đề với tôi. Nhân lúc thầy giáo không để ý tôi đã nhờ Nga nhắc bài. Nga luôn là một học sinh gương mẫu, ít khi cho bạn chép bài. Nhưng khi nhìn thấy khuôn mặt cầu cứu cùng ánh mặt tha thiết cuối tôi, có lẽ Nga đã mềm lòng. Nga cho tôi chép bài nhưng tôi cảm thấy bạn rất lo lắng. Thật không may, thầy giáo đã phát hiện ra. Thầy quyết định trừ năm mươi phần trăm số điểm của cả hai. Lúc đó, tôi nhìn thấy Nga đã bật khóc. Điều đó khiến tôi cảm thấy vô cùng có lỗi. Chính vì vậy, hôm nay tôi quyết định sẽ đến lớp xin lỗi Nga.

Soạn bài Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự - Mẫu 2

Hướng dẫn chuẩn bị bài:

Câu 1. Thuật lại đoạn trích Mã Giám Sinh mua Kiều, tr. 97 - 98 bằng văn xuôi, chú ý miêu tả nội tâm của nàng Kiều.

Gần miền có một mụ mối đưa người viễn khách vào vấn danh. Hỏi tên ra mới biết đó là Mã Giám Sinh, quê ở huyện Lâm Thanh, tuổi đã ngoài bốn mươi. Nhìn vẻ bề ngoài, Mã Giám Sinh ăn mặc chải chuốt, bảnh bao nhưng bản chất thì lại thô lỗ, cộc cằn. Chẳng mấy chốc, Mã Giám Sinh đã bộc lộ đúng bản chất của một con buôn khi liên tục giục Kiều đến xem mặt, thử tài đàn hát. Kiều vô cùng đau đớn, xót xa khi phải rơi vào cảnh ngộ này. Mỗi bước đi đều tuôn lệ vì tủi nhục. Khi bà mối đưa giá ngàn vàng, Mã Giám Sinh còn mặc cả để mua Kiều với giá ngoài bốn trăm. Kiều xót xa khi trở thành một món hàng để người ta trả giá.

Câu 2. Hãy đóng vai nàng Kiều viết đoạn văn kể lại việc báo ân báo oán, trong đó bộc lộ trực tiếp tâm trạng của Kiều lúc gặp lại Hoạn Thư.

Từ Hải đã giúp tôi mời Thúc Sinh đến để báo ân tình cứu mình thoát khỏi lầu xanh. Dù không thể nên nghĩa vợ chồng nhưng tôi vẫn muốn dùng chút quà để cảm tạ tấm lòng của Thúc Sinh. Ngược lại, Hoạn Thư - vợ của Thúc Sinh hết sức quý quái tinh ma nên tôi quyết tâm sẽ phải trừng trị. Hoạn Thư được lính áp giải xuống, khuôn mặt bộc lộ sự sợ hãi. Tôi cất tiếng chào “tiểu thư” như trước kia rồi bắt đầu kể lại tội trạng. Hoạn Thư lại dùng lí lẽ rằng đàn bà ghen tuông là chuyện bình thường và nhắc lại món nợ ân tình khi để cho tôi trốn khỏi nhà họ Hoạn. Quả là những lời lẽ thuyết phục khiến cho tôi phải mềm lòng mà quyết định tha bổng cho Hoạn Thư.

Câu 3. Ghi lại tâm trạng của em sau khi để xảy ra một chuyện có lỗi đối với bạn.

Gợi ý:

Ai mà không có một người bạn vô cùng thân thiết trong cuộc đời của mình. Đối với tôi cũng vậy, người bạn thân nhất của tôi chính là Nga. Cả hai đã chơi thân với nhau từ khi còn học tiểu học cho đến tận bây giờ. Chúng tôi đã trải qua rất nhiều kỉ niệm vui buồn bên nhau.

Tôi vẫn còn nhớ mãi kỉ niệm vào năm lớp sáu. Lần ấy, tôi đã khiến Nga cảm thấy rất buồn. Trước ngày sinh nhật của bố Nga một tuần, tôi và Nga đã hẹn nhau cuối tuần sẽ cùng đi mua quà sinh nhật cho bố của bạn ấy. Chúng tôi hẹn nhau sáu giờ trước cổng trường, tôi đã hứa chắc chắn rằng sẽ đến đúng giờ. Nhưng tối hôm ấy, bố nói rằng hôm sau sẽ đưa cả nhà đi xem phim. Đó còn là bộ phim mà tôi rất thích nữa. Tôi cảm thấy vô cùng thích thú, và háo hức mà quên mất lời hứa với Nga.

Sáng hôm sau, tôi cùng bố mẹ đi xem phim mà vẫn không nhớ gì đến lời hẹn với Nga. Đến rạp chiếu phim, tôi vẫn vui vẻ cùng bố mẹ đi mua vé mà không nhớ gì đến Nga đang đứng chờ mình trước cổng trường. Gần đến giờ hẹn, tôi bỗng thấy điện thoại của mình đổ chuông. Khi nhìn thấy màn hình hiển thị số điện thoại là Nga, tôi mới chợt nhớ ra lời hẹn của mình. Tiếng chuông điện thoại cứ kéo dài vô tận, tôi không dám nghe điện thoại. Một lúc sau, Nga gọi lại, tôi biết không thể trốn tránh nên đành phải nghe máy.

Giọng của Nga đầy lo lắng hỏi tôi:

- Ngọc ơi, sao cậu chưa đến vậy? Có chuyện gì xảy ra à?

Tôi ngập ngừng:

- Nga ơi... tớ xin lỗi. Tớ đã quên mất lời hẹn với cậu. Bây giờ, tớ không thể đi mua quà cùng cậu được. Tớ đang đi chơi cùng bố mẹ.

Im lặng một lúc, Nga mới nói:

- Không sao, Ngọc ạ. Tớ có thể tự đi mua một mình được. Cậu không bị làm sao là tốt rồi.

Mặc dù, Nga nói rằng không sao. Nhưng tôi biết bạn ấy cảm thấy rất buồn. Tôi tắt điện thoại mà lòng cảm thấy vô cùng áy náy. Tôi tự trách bản thân mình lại quên mất lời hẹn với Nga. Suốt buổi đi chơi hôm đó, tôi không còn cảm thấy vui vẻ nữa. Sáng hôm sau, khi đến lớp, tôi nhanh chóng đến xin lỗi Nga. Thật may, Nga là một cô bạn tốt bụng, đã tha thứ cho lỗi lầm của tôi. Cuối buổi hôm đó, tôi rủ Nga đi mua quà tặng cho bố của bạn ấy, vì tôi cũng được mời đến dự buổi tiệc. Chúng tôi vừa đi vừa trò chuyện vui vẻ về món quà mà Nga tặng bố.

Sau kỉ niệm lần đó, tôi đã có được một bài học quan trọng về tầm quan trọng của việc giữ lời hứa, đặc biệt là đối với những người bạn thân thiết.