Bài thơ Con cò của Chế Lan Viên sẽ được hướng dẫn tìm hiểu trong chương trình môn Ngữ văn lớp 9.

Download.vn sẽ cung cấp tài liệu Soạn văn 9: Con cò, hãy cùng theo dõi để biết thêm những kiến thức hữu ích.

Soạn bài Con cò - Mẫu 1

Soạn văn Con cò chi tiết

I. Tác giả

- Chế Lan Viên (1920 - 1989) tên khai sinh là Phan Ngọc Hoan.

- Quê hương: huyện Cam Lộ, tỉnh Quảng Trị nhưng ông lớn lên ở Bình Định.

- Trước Cách mạng tháng 8 năm 1945, ông nổi tiếng trong phong trào Thơ mới qua tập Điêu tàn.

- Chế Lan Viên là một trong những tên tuổi hàng đầu của nền văn học Việt Nam thế kỉ XX.

- Năm 1966, ông được trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật.

- Một số tác phẩm tiêu biểu như: Điêu tàn, Gửi các anh, Hoa ngày thường - Chim báo bão, Đối thoại mới, Hoa trên đá I, II…

II. Tác phẩm

1. Hoàn cảnh sáng tác

Bài thơ Con cò được sáng tác năm 1962. Tác phẩm được in trong tập Hoa ngày thường - Chim báo bão (xuất bản năm 1967).

2. Bố cục

Gồm 3 phần:

• Phần 1. Từ đầu đến “Sữa mẹ nhiều, con ngủ chẳng phân vân”: Hình ảnh con cò theo lời ru đến với tuổi thơ của con.
• Phần 2. Tiếp theo đến “Và trong hơi mát câu văn…”: Hình ảnh con cò trong tiềm thức của con.
• Phần 3. Còn lại: Hình ảnh con cò là biểu tượng của tình mẹ.

3. Thể thơ

Bài thơ Con cò được sáng tác theo thể thơ tự do.

4. Ý nghĩa nhan đề

- Con cò là hình ảnh xuất hiện khá nhiều trong những bài ca dao. Nó là biểu tượng cho những người nông dân, người phụ nữ. Tuy cuộc sống vất vả, nhọc nhằn nhưng họ vẫn giàu đức tính tốt đẹp.

- Trong bài thơ, hình ảnh con cò là biểu tượng cho người mẹ gầy lam lũ trọn đời lo lắng cho con. Cho dù con có trưởng thành, con cũng vẫn là con của mẹ. Mẹ cũng vẫn mãi lo lắng cho con. Dù cho con ở đâu đi chăng nữa, mẹ cũng vẫn luôn đồng hành cùng con. Nếu như con đi xe, con cò sẽ thay mẹ đến bên con, chở che cho con, nuôi dưỡng con.

III. Đọc - hiểu văn bản

1. Hình ảnh con cò theo lời ru đến với tuổi thơ của con

- Hình ảnh “con cò”: ẩn dụ cho người phụ nữ vất vả, giàu đức hi sinh.

- Hình ảnh con cò gợi trực tiếp từ những câu ca dao được dùng làm lời hát ru: “Con cò bay la… Cò sợ xáo măng”

=> Hình ảnh con cò đi vào thế giới tâm hồn của đứa con.

2. Hình ảnh con cò trong tiềm thức của con

- Từ rời ru của mẹ, con cò bước ra làm quen với đứa con thơ, rồi cò trở thành người bạn thân thiết.

- Cò gắn bó với con từ lúc thơ ấu khi ở trong nôi, khi tới trường tới lúc trưởng thành

=> Cánh cò không ngừng nghỉ bay qua không gian và thời gian, bay theo từng ước mơ, khao khát của con.

3. Hình ảnh con cò là biểu tượng của tình mẹ

- Quy luật về tình mẫu tử thiêng liêng “Dù ở gần con…cò mãi yêu con”: Trong bất cứ hoàn cảnh nào, tình cảm người mẹ dành cho con là không thay đổi.

- Khẳng định triết lí không thay đổi “ Con dù lớn vẫn là con của mẹ/Đi hết đời lòng mẹ vẫn theo con”:

Soạn văn Con cò ngắn gọn

I. Trả lời câu hỏi

Câu 1. Bài thơ phát triển từ một hình tượng bao trùm là hình tượng con cò quen thuộc trong những câu hát ru. Qua hình tượng con cò, tác giả nhằm nói về điều gì?

Trong ca dao, hình ảnh con cò thường ẩn dụ cho người nông dân. Còn trong bài thơ, hình ảnh con cò nói về lòng mẹ lớn lao, sâu nặng đối với con và những lời hát ru.

Câu 2. Bài thơ được tác giả chia làm ba đoạn. Nội dung chính của mỗi đoạn là gì? Ý nghĩa biểu tượng của hình tượng con cò được bổ sung, biến đổi như thế nào qua các đoạn thơ?

- Nội dung chính của từng đoạn:

• Phần 1. Từ đầu đến “Sữa mẹ nhiều, con ngủ chẳng phân vân”: Hình ảnh con cò theo lời ru đến với tuổi thơ của con.
• Phần 2. Tiếp theo đến “Và trong hơi mát câu văn…”: Hình ảnh con cò trong tiềm thức của con.
• Phần 3. Còn lại: Hình ảnh con cò là biểu tượng của tình mẹ.

- Qua bố cục, hình tượng con cò phát triển từ trong lời ru thơ ấu, rồi theo dấu trên những chặng đường đời, cuối cùng khơi nguồn cho những triết lí sâu xa về lòng mẹ và lời ru.

Câu 3. Trong đoạn đầu bài thơ, những câu ca dao nào đã được vận dụng? Nhận xét về cách vận dụng ca dao của tác giả.

Trong đoạn đầu bài thơ, những câu ca dao được vận dụng là:

- Con cò bay lả bay la
Bay từ cổng phủ, bay ra cánh đồng

- Con cò bay lả bay la
Bay từ cửa phủ bay về Đồng Đăng

- Con cò mày đi ăn đêm
Đậu phải cành mềm, lộn cổ xuống ao
Ông ơi ông vớt tôi nao
Tôi có lòng nào ông hãy xáo măng
Có xáo thì xáo nước trong
Đừng xáo nước đục, đau lòng cò con.

Hình ảnh con cò được gợi ra trực tiếp từ các câu ca dao, tác giả chỉ lấy vài chữ trong mỗi câu ca dao nhằm gợi nhớ chứ không lấy nguyên vẹn. Cách vận dụng ấy ít nhiều thể hiện sự phong phú trong ý nghĩa biểu tượng của “con cò”.

Câu 4. Ở bài thơ này có những câu thơ mang tính khái quát. Ví dụ:

- Con dù lớn vẫn là con của mẹ,
Đi hết đời, lòng mẹ vẫn theo con.

- Một con cò thôi,
Con cò mẹ hát
Cũng là cuộc đời
Vỗ cánh qua nôi

Em hiểu như thế nào về những câu thơ trên?

- Hình tượng con cò biểu tượng cho người mẹ Việt Nam. Họ là những người phụ nữ vất vả, vô danh đã âm thầm hy sinh và thương yêu con cho đến suốt đời.

- Cánh cò vỗ qua nôi như dáng mẹ đang nghiêng xuống chở che, đang nói với con những lời tha thiết của lòng mẹ.

Câu 5. Nhận xét về thể thơ, nhịp điệu, giọng điệu của bài thơ. Các yếu tố ấy có tác dụng như thế nào trong việc thể hiện tư tưởng, cảm xúc của nhà thơ?

• Thể thơ tự do, nhịp ngắn
• Giọng điệu trầm lắng, suy tư.

=> Góp phần lớn trong việc bộc lộ cảm xúc của nhà thơ về tình cảm mẫu tử thiêng liêng.

II. Luyện tập

Câu 1. Đọc lại bài Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ của Nguyễn Khoa Điềm (Ngữ Văn 9, tập một, bài 12). Đối chiếu với bài Con cò và chỉ ra cách vận dụng lời ru ở mỗi bài thơ.

Câu 2. Viết một đoạn văn bình những câu thơ sau:

Dù ở gần con,
Dù ở xa con,
Lên rừng xuống bể,
Cò sẽ tìm con,
Cò mãi yêu con.
Con dù lớn vẫn là con của mẹ,
Đi hết đời, lòng mẹ vẫn theo con

Gợi ý:

Dù ở gần con,
…
Đi hết đời, lòng mẹ vẫn theo con.

Đoạn thơ trên trích trong bài Con cò của Chế Lan Viên đã gửi gắm những triết lí sâu sắc về tình mẫu tử. Tình mẹ được nhà thơ đặt trong tương quan so sánh với hình ảnh “con cò, cánh cò”. Với tấm lòng bao la của mẹ thì dù con ở đâu, dù là lúc nào, dù con làm gì mẹ vẫn luôn ở cạnh bên và trao cho con tình cảm yêu thương không gì có thể thay thế được. Tình yêu của mẹ như cánh cò chở che cho con trước những khó khăn, giông bão của cuộc đời. Hai câu thơ cuối cùng là lời khái quát vừa sâu sắc, lại vừa chân thành của nhà thơ về triết lý của tình mẫu tử. Đối với mẹ, con lúc nào cũng bé nhỏ và cần được nâng đỡ, chở che. Cuộc sống dù có biến chuyển, đối thay như thế nào thì tình yêu thương của mẹ vẫn nồng ấm, đong đầy, chữa lành những vết thương lòng cho con, nâng bước con trên những chặng đường dài. Đoạn thơ đã đem đến cho người đọc nhiều ấn tượng sâu sắc.

Soạn bài Con cò - Mẫu 2

(1) Mở bài

Giới thiệu về nhà thơ Chế Lan Viên và bài thơ Con cò.

(2) Thân bài

a. Hình ảnh con cò theo lời ru đến với tuổi thơ của con

- Hình ảnh “con cò”: ẩn dụ cho người phụ nữ vất vả, giàu đức hi sinh.

- Hình ảnh con cò gợi trực tiếp từ những câu ca dao được dùng làm lời hát ru: “Con cò bay la… Cò sợ xáo măng”

=> Hình ảnh con cò đi vào thế giới tâm hồn của đứa con.

b. Hình ảnh con cò trong tiềm thức của con

- Từ rời ru của mẹ, con cò bước ra làm quen với đứa con thơ, rồi cò trở thành người bạn thân thiết.

- Cò gắn bó với con từ lúc thơ ấu khi ở trong nôi, khi tới trường tới lúc trưởng thành

=> Cánh cò không ngừng nghỉ bay qua không gian và thời gian, bay theo từng ước mơ, khao khát của con.

c. Hình ảnh con cò là biểu tượng của tình mẹ

- Quy luật về tình mẫu tử thiêng liêng “Dù ở gần con…cò mãi yêu con”: Trong bất cứ hoàn cảnh nào, tình cảm người mẹ dành cho con là không thay đổi.

- Khẳng định triết lí không thay đổi “Con dù lớn vẫn là con của mẹ/Đi hết đời lòng mẹ vẫn theo con”: Người con dù đã khôn lớn, trưởng thành nhưng đối với mẹ vẫn là đứa trẻ bé bỏng ngày nào và mẹ vẫn luôn yêu thương, quan tâm đến con.

(3) Kết bài

Khẳng định lại giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ Con cò.