Văn mẫu lớp 8: Phân tích đặc sắc nghệ thuật của bài thơ Khi con tu hú hay nhất, giúp các em học sinh lớp 8 hiểu rõ hơn nghệ thuật miêu tả, cùng trí tưởng tượng phong phú của nhà thơ Tố Hữu.

Bài thơ Khi con thu hú là sự kết hợp hài hòa giữa cảnh vật trong tù và bên ngoài. Chính sự đối lập đã tạo ra sự dồn nén, uất ức khiến khát vọng tự do của người chiến sĩ cách mạng lên tới đỉnh điểm. Mời các em cùng theo dõi bài viết dưới đây của Download.vn:

Dàn ý đặc sắc nghệ thuật trong bài thơ Khi con tu hú

1. Mở bài

Giới thiệu tác giả Tố Hữu và bài thơ “Khi con tu hú”: Bài thơ “Khi con tu hú” của nhà thơ Tố Hữu là một trong những bài thơ hay và đặc sắc nhất được ra đời trong thời gian tác giả bị giam tù.

2. Thân bài

- Giới thiệu về đặc sắc nghệ thuật của bài thơ:

• Tố Hữu là một nhà thơ lớn của Việt Nam, thơ văn của ông có sức ảnh hưởng sâu rộng tới nền văn học nước nhà.
• Trong thơ của Tố Hữu, ẩn chứa những nét riêng độc đáo của một thi nhân nổi tiếng Việt Nam
• Bài thơ “Khi con tu hú” của ông với những đặc sắc nghệ thuật đã phần nào thể hiện được phong cách và nghệ thuật thơ của Tố Hữu.

- Nghệ thuật miêu tả và trí tưởng tượng của nhà thơ:

• Cách tưởng tượng của nhà thơ cho thấy sức sống và sinh khí của mùa hè đang trỗi dậy mãnh liệt,
• Không hề thấy bóng dáng của người tù bị giam cầm trong nhà lao mà chỉ thấy hình ảnh con người đứng giữa trời đất bao la, khoáng đạt tận hưởng không gian rộng lớn.

- Nghệ thuật kết hợp không gian:

• Dưới ngòi bút và sự tưởng tượng của nhà thơ, bức tranh mùa hè có tiếng ve râm ran, có sân ngô phơi vàng, bầu trời xanh cao rộng và tiếng sáo diều vi vu.
• Đó là một bức tranh có cảnh gần – xa, cảnh cao – thấp và tràn ngập màu sắc, âm thanh. Đó quả là những vần thơ đẹp, đầy mộng tưởng tình tứ.

3. Kết bài

Ý nghĩa của đặc sắc nghệ thuật đối với bài thơ: Hai khung cảnh với những cảnh vật khác nhau đã tạo ra sự dồn nén, đẩy niềm khát khao tự do của người tù cộng sản lên đỉnh điểm. Bài thơ để lại những tiếng kêu vang vọng trong lòng người đọc, đó chính là tiếng chim tu hú và tiếng thân uất hận của nhà thơ.

Phân tích đặc sắc nghệ thuật bài thơ Khi con tu hú

Là một nhà thơ làm Cách mạng, Tố Hữu đã có thời gian phải chịu cảnh giam cầm trong tù. Và cũng trong lúc ấy, rất nhiều bài thơ đặc sắc được ra đời, trong đó có tác phẩm “Khi con tu hú”. Bài thơ thể hiện được tiếng lòng và tâm trạng khao khát được tự do, tung hoành ngang dọc của người chiến sĩ Cộng sản.

Thơ của ông vừa chịu ảnh hưởng sâu nặng bởi nền văn học nước nhà, lại cũng chứa cả những nét riêng độc đáo để gây ảnh hưởng. Thơ ông toát lên nét độc đáo và sắc thái rõ ràng của một thi nhân Việt. Đắm chìm vào trong âm điệu, người đọc sẽ cảm nhận được bức tranh mùa hè vô cùng tươi sáng với muôn vàn âm thanh, màu sắc, đồng thời còn cả tình yêu thiên nhiên của Tố Hữu.

“Khi con tu hú” cũng làm rất tốt điều ấy, và thêm vào đó có một điều khiến người đọc nhớ mãi về tác phẩm này chính là những đặc sắc nghệ thuật hay ho như chính phong cách của ông: .

“Khi con tu hú gọi bầy
Lúa chiêm đang chín, trái cây ngọt dần”

Đọc hai câu đầu ta đã phần nào tưởng tượng được khung cảnh có chút giống khi Bác sáng tác bài thơ Ngắm trăng. Vài ba bức tường và song sắt làm sao ngăn nổi cảnh tượng thi nhân mường tượng và ao ước trong đầu? Cả một làng quê yên bình, cánh đồng lúa chín và trái cây đang vào vụ chín,...như đang vẫy gọi con người ta.

Không khí một mùa hè thật sôi động và mãnh liệt đủ để đánh thức cả năm giác quan của con người: khi trong không khí có tiếng chim nô nức, màu vàng tươi rực rỡ của lúa, hoa trái thơm ngào ngạt,... Ta ngỡ như Tố Hữu đang tự do đứng giữa đất trời bao la, tận hưởng khoảng không gian rộng lớn, chẳng hề bị cầm tù bởi nhà lao.

“Vườn râm dậy tiếng ve ngân…
Đôi con diều sáo lộn nhào tầng không”

Không biết bao nhiêu cảnh đẹp được vẽ ra trong đầu tác giả, khi có cả tiếng ve râm ran, một sân đầy ngô phoi vàng và xen lẫn vào đó là tiếng sáo diều vi vu trong không gian bầu trời xanh cao. Bức tranh thiên nhiên mang đủ màu sắc, trang thái, âm thanh, đủ chiều gần-xa, cao-thấp. Quả là một áng thơ đẹp, mang đầy mộng tượng tình tứ thoát ly khỏi sự giam cầm tù túng.

“Ta nghe hè dậy bên lòng
Mà chân muốn đạp tan phòng hè ôi!”

Đến tận 2 câu thư 5,6 ta mới được thấy hình ảnh trong tù của Tố Hữu. Ngay khoảnh khắc ấy, bức tranh mùa hè tươi đẹp ấy như biến mất, chỉ còn lại cái oi bức và ngột ngạt cố hữu. Và thêm vào đó là cả tâm trạng bị biến đổi, thực tế bắt đầu nhắc nhở rằng đang giam cầm, uất ức đến mức tác giả chỉ muốn “đập tan phòng” thoát khỏi chốn lao tù.

Lạ thay ở chỗ thiên nhiên bên ngoài thì rực rỡ vẫy gọi, mà thực tế bên trong thì bị nhốt trong những bức tường vôi xám lạnh. Nếu mùa hè đã mang lại chút gì đó để hồn thơ vang vọng được với đất trời, thì mùa hè lại làm nhà thơ:

“Ngột làm sao, chết uất thôi
Con chim tu hú ngoài trời cứ kêu!”

Tâm trạng thơ biến đổi theo tiếng tu hú kêu ở những thời điểm khác nhau. Mọi cảm xúc hỉ nộ ái ố, mọi sự chuyển biến từ nhanh chóng đến chậm chạp cũng chỉ từ tiếng kêu đó mà ra. Và mặc cho mọi diễn biến ấy, con chim tu hú vẫn làm việc của nó: Kêu.

Và cũng qua phần phân tích trên, ta càng thấu hiểu thêm về nghệ thuật vô cùng đặc sắc trong bài, khi nó kết hợp hài hòa được cảnh vật không gian giữ bên trong và bên ngoài nhà tù. Sự đối lập giữa chúng tạo ra sự dồn nén, uất ức khiến mọi khát vọng và ao ước của người tu nhân bị giam cầm lên đến đỉnh điểm. Nó vừa thể hiện được tài năng xuất chúng của người sáng tác trong tưởng tượng và mô tả khung cảnh, lại cũng cho người ta thấy nỗi lòng của một người chiến sĩ cộng sản.

Nếu không có một tâm hồn hòa quyện với thiên nhiên làm sao có thể miêu tả một mùa hè như vậy. Bài thơ để lại cho người đọc hai tiếng kêu: tiếng kêu của con chim tu hú và tiếng thét uất hận có tính chất phản kháng trong niềm khao khát tự do của người tù.

Đặc sắc nghệ thuật trong bài thơ Khi con tu hú - Mẫu 1

Khi con tu hú gọi bầy
Lúa chiêm đang chín, trái cây ngọt dần.

Ta tưởng như hai câu thơ này không phải bay lên từ mái nhà tù mà đang tuôn ra từ cây bút đứng đầu một làng quê thật đẹp, có cánh đồng lúa, có cây quả chín vào mùa hè như vải, nhãn...

Cái sinh khí của mùa hè đang dậy lên mãnh liệt. Con chim hay ăn quả ngọt tíu tít gọi nhau, lúa chiêm đang chuyển từ màu xanh sang màu vàng và trên cây một hương vị ngọt ngào đang theo nắng, sương mà rót vào quả chuyển chất chua thành ngọt!

Lạ nữa là những câu thơ dưới đây vẫn chưa có cái bóng dáng gì về hoàn cảnh của người làm thơ đang ở trong tù, mà như ai đó đứng ngoài ánh sáng mới quan sát được cảnh vật mùa hè đang xao động trong một không gian rộng lớn:

Vườn râm dậy tiếng ve ngân
Bắp rây vàng hạt, đầy sân nắng đào
Trời xanh càng rộng càng cao
Đôi con diều sáo lộn nhào tầng không.

Sức sống của mùa hè, dưới ngòi bút của nhà thơ là bức tranh phong cảnh của nông thôn ở độ dạt dào!

Tiếng ve ngân râm ran ở một cây nào đó, trước một sân phơi màu vàng ngô, lúa. Trời vào buổi sáng nên có nhiều tiếng chim kêu và ánh nắng còn non lửa mặt trời nên thành một thứ nắng đào: vàng hạt. Đó là trên mặt đất. Còn cái vòm trời cao rộng ngất ngưởng kia thì có đôi con diều sáo chao đảo lộn nhào bên nhau... Như thế là bức tranh có cảnh gần cảnh xa, dưới thấp, trên cao, có màu xanh lục diệp của lá cây, màu vàng của bắp, màu ‘nắng đào’ của trời và ngập tràn ánh sáng cho đôi con diều tung hoành trong không gian.

Ôi! Những vần thơ thật là đẹp, tình tứ, đậm đà biết bao...

Nhưng đến mây câu thơ này thì những cảnh đẹp, những sinh lực, những ngọt ngào bỗng biến mất chỉ còn để lại một mùa hè oi bức, ngột ngạt mà nhà thơ người tù chỉ muốn đạp thật mạnh cho gian phòng tan ra:

Ta nghe hè dậy bên lòng
Mà chân muốn đạp tan phòng hè ôi!

Thì ra, trên kia nhà thơ ngồi trong tù tưởng tượng ra cái thiên nhiên như mình đang nghĩ đến. Đó lĩ. mảnh tự do của tâm hồn thoát khỏi song sắt mà thôi.

Thực trạng thì nhà thơ đang ở tù, đang bực dọc, bức bối, thế mà những vần thơ trên đây vẫn cụ thể, sống động.

Lạ thay ở chỗ thiên nhiên bên ngoài thì rực rỡ vẫy gọi, mà thực tế bên trong thì bị nhốt trong những bức tường vôi xám lạnh. Nếu mùa hè đã mang lại chút gì đó để hồn thơ vang vọng được với đất trời, thì mùa hè lại làm nhà thơ:

Ngột làm sao, chết uất thôi
Con chim tu hú ngoài trời cứ kêu.

Cảm xúc của nhà thơ bắt đầu bối rối, ngột ngạt đến tận cùng vì vẫn là: Con chim tu hú ngoài trời cứ kêu.

Nghệ thuật đặc sắc của bài thơ là sự kết cấu hai tầng của không gian, (ngoài trời, trong tù) hai cảnh vật đối lập nhau, sự bung ra với sức dồn nén làm bật ra niềm khao khát tự do của người chiến sĩ trẻ trên cái nền của mùa hè đầy sinh lực.

Nếu không có một tâm hồn hòa quyện với thiên nhiên làm sao có thể miêu tả một mùa hè như vậy. Bài thơ để lại cho người đọc hai tiếng kêu: tiếng kêu của con chim tu hú và tiếng thét uất hận có tính chất phản kháng trong niềm khao khát tự do của người tù.

Đặc sắc nghệ thuật trong bài thơ Khi con tu hú - Mẫu 2

Bài thơ “Khi con tu hú” của nhà thơ Tố Hữu là một trong những bài thơ hay và đặc sắc nhất được ra đời trong thời gian tác giả bị giam tù. Bài thơ ra đời là tiếng lòng và tâm trạng của người chiến sĩ cộng sản khao khát cuộc sống tự do, tung hoành ngang dọc. Bài thơ đã cho người đọc cảm nhận một bức tranh mùa hè tươi sáng và rực rỡ sắc màu, âm thanh, đồng thời là tình yêu thiên nhiên, cuộc đời của tác giả.

Có thể nói, Tố Hữu là một nhà thơ lớn của Việt Nam, thơ văn của ông có sức ảnh hưởng sâu rộng tới nền văn học nước nhà. Chính vì vậy trong thơ của Tố Hữu, ẩn chứa những nét riêng độc đáo của một thi nhân nổi tiếng Việt Nam. Bài thơ “Khi con tu hú” của ông với những đặc sắc nghệ thuật đã phần nào thể hiện được phong cách và nghệ thuật thơ của Tố Hữu.

“Khi con tu hú gọi bầy
Lúa chiêm đang chín, trái cây ngọt dần”

Tác giả đang ở trong tù nhưng lại vẽ ra một cảnh tượng như đang đứng ở đầu làng quê yên bình, có cánh đồng lúa và có vườn cây trái. Có thể thấy, cách tưởng tượng của nhà thơ cho thấy sức sống và sinh khí của mùa hè đang trỗi dậy mãnh liệt, có tiếng chim nô nức gọi nhau, có lúa đang chín vàng cánh đồng và có mùi thơm của hoa trái. Không hề thấy bóng dáng của người tù bị giam cầm trong nhà lao mà chỉ thấy hình ảnh con người đứng giữa trời đất bao la, khoáng đạt tận hưởng không gian rộng lớn.

“Vườn râm dậy tiếng ve ngân…
Đôi con diều sáo lộn nhào tầng không”

Dưới ngòi bút và sự tưởng tượng của nhà thơ, bức tranh mùa hè có tiếng ve râm ran, có sân ngô phơi vàng, bầu trời xanh cao rộng và tiếng sáo diều vi vu. Đó là một bức tranh có cảnh gần – xa, cảnh cao – thấp và tràn ngập màu sắc, âm thanh. Đó quả là những vần thơ đẹp, đầy mộng tưởng tình tứ.

“Ta nghe hè dậy bên lòng
Mà chân muốn đạp tan phòng hè ôi!”

Câu thơ đã phản ánh rõ thực tại trong nhà tù của tác giả, mùa hè tươi đẹp bỗng biến mất, chỉ còn lại mùa hè oi bức, ngột ngạt khiến cho tác giả muốn “đạp tan phòng”. Đến lúc này, tâm trạng nhà thơ đã bị biến đổi, uất ức vì phải chịu cảnh giam cầm, chưa thoát khỏi được chốn lao tù:

“Ngột làm sao, chết uất thôi
Con chim tu hú ngoài trời cứ kêu!”

Tóm lại có thể thấy, mọi cảm xúc và tâm trạng của nhà thơ đều được bắt nguồn từ tiếng chim tu hú kêu, ở những thời điểm khác nhau, tiếng chim đã khiến tâm trạng tác giả có những biến chuyển khác nhau. Và nghệ thuật đặc sắc của bài thơ chính là sự kết hợp hài hòa của không gian, giữa bên trong và bên ngoài lao tù. Hai khung cảnh với những cảnh vật khác nhau đã tạo ra sự dồn nén, đẩy niềm khát khao tự do của người tù cộng sản lên đỉnh điểm. Bài thơ để lại những tiếng kêu vang vọng trong lòng người đọc, đó chính là tiếng chim tu hú và tiếng thân uất hận của nhà thơ.