Giống nhau: 

- Đều cải cách toàn diện trên mọi mặt chính trị, quân sư, văn hóa, xã hội, kinh tế,...

- Đều đặt lại các đơn vị hành chính, các chức quan

Khác nhau

* Cuộc cải cách của Hồ Quý Ly

- Chính trị:

+ Thay thế dần võ quan cao cấp do quý tộc tôn thất nhà Trần nắm giữ bằng những người không phải họ Trần có tài năng và thân cận với mình.

+ Đổi tên một số đơn vị hành chính cấp trấn, quy định cụ thể, rõ ràng cách làm việc của bộ máy chính quyền các cấp.

+ Đặt lệ cử quan triều đình về các lộ thăm hỏi đời sống nhân dân và tìm hiểu tình hình làm việc của quan lại để thăng quan hay giáng chức.

- Kinh tế:

+ Phát hành tiền giấy thay tiền đồng.

* Cuộc cải cách của Lê Thánh Tông

- Chính trị và hành chính:

+ Vua trực tiếp điều khiển triều đình, bãi bỏ một số chức quan không cần thiết.

+ Tổ chức chọn bộ máy quan lại bằng chế độ khoa cử nhằm hạn chế sự thao túng quyền lực của các công thần.

+ Ở các địa phương đặt các chức Tống binh, Đô ty quản lí.

+ Cả nước chia thành 13 đạo cùng hệ thống cơ quan chuyên trách.

+ Ra lệnh các thừa tuyền vẽ bản đồ gửi về bộ Hộ.

- Quân sự:

+ Năm 1466, vua Lê Thánh Tông cải tổ hệ thống quân đội chia làm hai loại quân: quân thường trực (cấm binh) và quân các đạo (ngoại binh)

+ Ở các đạo, nhà vua cho đổi năm vệ quân thời vua Lê Thái Tổ thành năm phủ, dưới mỗi phủ chia thành vệ quản các sở đội.

- Kinh tế:

+ Năm 1477, Ban hành chính sách lộc điền và quân điền

+ Thể lệ thuế khóa được nhà nước quy định theo hạng.

+ Nhà nước đặt Hà đê quan và Khuyến nông quan để quản lí đê điều nông nghiệp

- Luật pháp:

+ Năm 1483, vua Lê Thánh Tông cho ban hành bộ Quốc triều hình luật gồm 722 điều.

- Văn hóa-giáo dục:

+ Nho giáo được đặt làm hệ tư tưởng chính thống.

+ Giáo dục được coi trọng, trùng tu Quốc Tử Giám, nhà Thái học.

+ Năm 1484, vua Lê Thánh Tông bắt đầu cho dựng bia Tiến sĩ nhằm đề cao Nho học và các bậc tri thức nho học

* Cuộc cải cách của vua Minh Mạng

Ở trung ương:

- Vua Minh Mạng tiến hành cải tổ hệ thống Văn thư phòng và thành lập Cơ mật viện làm hai cơ quan tham mưu và tư vấn tối cao của hoàng đế về hành chính, chính trị và an ninh, quân sự.

+Năm 1820, đổi Thị thư viện thành Văn thư phòng. Năm 1829, lập Nội các thay thế cho Văn thư phòng với chức năng như một cơ quan hành chính trung ương, chuyển và tiếp nhận công văn từ triều đình đến các địa phương và ngược lại, khởi thảo các chế cáo, lưu giữ công văn.

+ Năm 1834, lập Cơ mật viện làm cơ quan tư vấn tối cao cho nhà vua về những vấn đề quân sự quan trọng, đứng đầu là quan văn, võ do đích thân nhà vua lựa chọn.

- Hoàn thiện cơ cấu, chức năng của lục Bộ và cải tổ các cơ quan chuyên môn như Quốc tử giám, Hàn lâm viện....

- Vua Minh Mạng cũng thực hiện chế độ giám sát, thanh tra chéo giữa các cơ quan trung ương thông qua hoạt động của Đô sát viện và lục Khoa.

Ở địa phương:

- Xóa bỏ Bắc Thành (năm 1831) và Gia Định Thành (năm 1832), chia cả nước thành 30 tỉnh và phủ Thừa Thiên. Đứng đầu tỉnh là Tổng đốc, Tuần phủ. Tổng đốc thường là người phụ trách hai tỉnh, trực tiếp cai trị một tỉnh. Tỉnh còn lại do Tuần phủ đứng đầu, đặt dưới sự kiêm quản của Tổng đốc.

- Đối với vùng dân tộc thiểu số:

+ Vua Minh Mạng cho đổi các động, sách thành xã như vùng đồng bằng, đồng thời bãi bỏ chế độ cai trị của các tù trưởng địa phương, bổ dụng quan lại của triều đình đến cai trị trực tiếp.

- Về bộ máy quan lại: Vua Minh Mạng cũng cải tổ chế độ hồi tỵ bằng việc mở rộng phạm vi, đối tượng áp dụng và bổ sung những quy định mới rất nghiêm ngặt.

+ Ban hành chính sách hạn điền, quy định lại biểu thuế đinh, thuế ruộng.

- Xã hội:

+ Ban hành chính sách hạn nô: hạn chế nô tì được nuôi của vương hầu, quý tộc, quan lại.

- Văn hóa- giáo dục:

+ Bắt cá nhà sư chưa đến 50 tuổi phải hoàn tục.

+ Cho dịch sách chữ Hán ra chữ Nôm.

+ Sửa đổi chế độ thi cử, học tập.

- Quân sự:

+ Làm lại sổ đinh để tăng cường quân số.

+ Sản xuất vũ khí, chế tạo súng thần cơ, làm thuyền chiến mới.

+ Bố trí phòng thủ nơi hiểm yếu, xây dựng một số thành kiên cố.

Các cuộc cải cách của Hồ Quý Ly, Lê Thánh Tông và Minh Mạng đều có mục tiêu nhằm thúc đẩy sự phát triển và cải thiện đất nước. Tuy nhiên, các phương pháp và kết quả của mỗi cuộc cải cách lại có sự khác biệt.

Hồ Quý Ly (1400-1407) là vị vua đầu tiên trong triều đại Hồ, ông tập trung vào việc cải cách chính sách chiến tranh, tài chính và mua sắm công cụ quân sự hiện đại. Tuy nhiên, ông đối xử tàn khốc với các phe phái đối lập và cuối cùng bị lật đổ, cho thấy việc xây dựng nguồn lực nhân viên và lòng tin của nhân dân cũng rất quan trọng trong quá trình cải cách.

Lê Thánh Tông (1460-1497) tập trung vào việc phát triển nền kinh tế, cải tiến hệ thống thuế và gia tăng năng suất nông nghiệp. Ông cũng đưa ra các biện pháp nhằm tăng cường quân đội và công tác quản lý. Tuy nhiên, sau khi qua đời, những thay đổi không được duy trì và quốc gia rơi vào thời kỳ suy thoái.

Minh Mạng (1820-1841) thực hiện nhiều cuộc cải cách sâu sắc, bao gồm cải tổ hệ thống chính phủ, thúc đẩy tri thức, xây dựng cơ sở hạ tầng và cải thiện nền giáo dục. Nhưng ông cũng áp dụng chính sách khắt khe, giới hạn quyền tự do và tăng cường kiểm soát. Cải cách thời Minh Mạng mang lại sự ổn định trong giai đoạn ngắn hạn, nhưng cũng đã làm gia tăng sự bất mãn trong dân chúng và đóng góp vào sự suy yếu của triều đại.

Từ những bài học của những cuộc cải cách trên, chúng ta có thể nhận thấy rằng thành công của một cuộc cải cách phụ thuộc vào việc xây dựng lòng tin và hỗ trợ của nhân dân. Mở rộng và gia tăng sự tham gia của các nhóm quan trọng trong xã hội, như các nhà lãnh đạo, dân chúng và các nhóm lợi ích đặc biệt, cũng là yếu tố quan trọng. Cải cách cần được tiếp cận thông qua một quy trình mang tính đối thoại và công bằng, đảm bảo tôn trọng các quyền tự do và khả năng tham gia của tất cả mọi người.