Biện pháp điệp ngữ "chẳng ... chẳng ..."

Tác dụng: thể hiện thái độ khiêm tốn, tự đánh giá, nhìn nhận của tác giả về bản thân. Từ đó, người đọc thấy được khí phách và sự khiêm tốn đáng quý của nhà thơ

Biện pháp ẩn dụ "cờ đương dở cuộc không còn nước / bạc chửa thâu canh đã chạy làng"

Tác dụng: tăng sức gợi hình, gợi cảm xúc và tăng tính chân thực, sinh động. Từ đó, người đọc cảm nhận được thời thế hỗn loạn thay đổi dẫn đến bế tắc của những người tri thức khí phách đương thời như Nguyễn Khuyến. Họ không còn cơ hội để thể hiện tài năng và trí tuệ cống hiến cho đất nước nữa.