Tham khảo:

Bác Hồ là một vị lãnh tụ vĩ đại, một danh nhân văn hoá thế giới và còn là một nhà thơ lớn, nhà thi sĩ yêu trăng. Bác đã để lại cho thơ văn Việt Nam rất nhiều tác phẩm trong đó có bài “Rằm tháng giêng”.

Rằm tháng Giêng được sáng tác năm 1948, trên chiếc thuyền neo đậu giữa một dòng sông ở chiến khu Việt Bắc, Hồ Chủ tịch cùng Trung ương Đảng và Chính phủ mở cuộc họp tổng kết về tình hình quân sự thời kì đầu kháng chiến chống Pháp (1947 – 1948). Cuộc họp tan thì đêm đã khuya. Trăng rằm tỏa sáng khắp mặt đất bao la. Cảnh sông núi trong đêm càng trở nên đẹp đẽ và thơ mộng. Cảm hứng dâng cao, Bác đã ứng khẩu làm bài thơ thất ngôn tứ tuyệt bằng chữ Hán, tựa là Nguyên tiêu:

Kim dạ nguyên tiêu nguyệt chính viên,

Xuân giang xuân thủy tiếp xuân thiên.

Yên ba thâm xứ đàm quân sự,

Dạ bán quy lai nguyệt mãn thuyền.

Sau đó, nhà thơ Xuân Thủy dịch bài thơ ra tiếng Việt dưới thể lục bát, với tên là Rằm tháng Giêng. Bản dịch giữ được gần hết ý thơ trong nguyên tác với nội dung thể hiện tình yêu thiên nhiên và lòng yêu nước thiết tha của Bác Hồ.

Nếu trong bài Cảnh khuya, Bác tả cảnh trăng đẹp chốn rừng sâu thì ở bài này, Bác tả cảnh trăng trên sông nước:

Rằm xuân lồng lộng trăng soi,

Sông xuân nước lẫn màu trời thêm xuân.

Vầng trăng tròn đầy, tỏa sáng bát ngát khắp bầu trời, mặt đất trong đêm Nguyên tiêu. Khung cảnh mênh mông, tưởng như sông nước tiếp liền với bầu trời: Sông xuân nước lẫn màu trời thêm xuân. Vạn vật ăm ắp sức xuân: sông xuân, nước xuân và trời xuân nối tiếp, giao hòa, tạo nên một vũ trụ căng đầy sức sống, làm náo nức lòng người. Điệp từ xuân được lặp lại nhiều lần với ý tạo vật cùng lòng người đều phơi phới khí thế tươi vui.

Giữa dòng bàn bạc việc quân,

Khuya về bát ngát trăng ngân đầy thuyền.

Trên một chiếc thuyền thu nhỏ giữa chốn mịt mù khói sóng (yên ba thâm xứ), Bác cùng Chính phủ và Trung ương Đảng luận bàn việc quân, việc nước. Công việc trọng đại đến chừng nào, nhất là trong hoàn cảnh buổi đầu kháng chiến đầy thiếu thốn, gian khổ. Tuy vậy, gian khổ không làm vơi đi cảm xúc, thi hứng trong lòng Bác. Buổi họp kết thúc vào lúc nửa đêm. Trăng tròn vành vạnh treo giữa trời (nguyệt chính viên) đang tỏa sáng. Cảnh sông nước trong đêm lại càng thêm thơ mộng. Dòng sông trở thành dòng sông trăng và con thuyền cũng dường như trở đầy ắp ánh trăng (trăng ngân đầy thuyền). Trước đêm trăng đẹp, tâm hồn Bác lâng lâng. Bác thả hồn hòa nhập với thiên nhiên mà Bác vốn coi là một người bạn tri âm, tri kỉ. Trong lòng Bác dâng trào một niềm vui, niềm tin vào thắng lợi của Cách mạng, của kháng chiến. Hình ảnh con thuyền trở đầy ánh trăng lướt nhẹ trên dòng sông trăng là một hình ảnh lãng mạn có ý nghĩa tượng trưng sâu sắc. Phải có một phong thái ung dung tự tại và niềm lạc quan mãnh liệt vào tương lai thì nhà thơ mới sáng tạo ra được hình tượng nghệ thuật độc đáo trong một hoàn cảnh đặc biệt như vậy.

Bài thơ Rằm tháng Giêng với âm hưởng khỏe khoắn, tươi vui đã đem lại cho người đọc cảm xúc thanh cao, trong sáng. Bài thơ là dẫn chứng tiêu biểu chứng minh Bác Hồ vừa là một lãnh tụ cách mạng tài ba, vừa là một nghệ sĩ có trái tim vô cùng nhạy cảm.

Chúc bạn học tốt

Chào em, em tham khảo gợi ý:

Hồ Chí Minh là vị lãnh tụ vĩ đại của cách mạng Việt Nam. Người cũng là một nhà thơ lớn của dân tộc, một danh nhân văn hóa của thế giới. Và một trong những bài thơ của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã để lại cho em ấn tượng sâu sắc nhất đó là bài “Rằm tháng giêng”. 

Lần đầu tiên đọc bài thơ, em đã cảm nhận được sức xuân tràn đầy đang dâng lên trong không gian. Đây làm một bài thơ đậm chất cổ thi nhưng vẫn sáng lên vẻ đẹp và sức sống tinh thần của thời đại mới:

Rằm xuân lồng lộng trăng soi

Bản dịch có thêm chữ “lồng lộng” làm câu thơ tăng sức gợi lên rất nhiều. Nhưng cái tài tình trong thơ Bác là ở chỗ, trong nguyên tác chỉ như một lời thông báo ngắn gọn, hàm súc về thời gian “kim dạ nguyên tiêu” (đêm nay là rằm tháng giêng), về sự vật “nguyệt chính viên” (trăng đúng độ tròn nhất). Tuy thế, “mỗi câu chữ thơ Đường như một cánh cửa sổ mở ra cho chúng ta một thế giới ẩn đằng sau đó”. “Nguyệt chính viên” miêu tả ánh trăng đúng lúc tròn nhất, sáng nhất, viên mãn nhất và bởi thế nó tỏa sáng khắp không gian sông nước. Nói thời gian mà gợi mở về không gian, đó chính là ý tại ngôn ngoại trong thơ Bác. 

Đến câu thơ thứ hai: Xuân giang xuân thủy tiếp xuân thiên (Sông xuân nước lẫn màu trời thêm xuân). Với ba từ “xuân”, em nghĩ đến một dòng sông êm đềm, trời nước giao hòa với ánh trăng vàng óng ánh. Cảnh tượng đó vừa gợi sự mơ hồ, vừa huy hoàng. Câu thơ như một nét vẽ chấm phá mở ra ba tầng không gian sông - nước - trời. Sự hòa quyện giữa ba vùng không gian ấy là do sức xuân dâng trào, do ánh trăng sáng ngời. Khắp vũ trụ bừng bừng trỗi dậy sức sống của mùa xuân. Sức sống đang dâng lên trên dòng nước, trên khắp mặt sông và lan tỏa cả bầu trời bao la, bát ngát. Ở đây, “cách miêu tả không gian ở bài Rằm tháng giêng giống như trong thơ cổ phương Đông, chú ý đến toàn cảnh và sự hòa hợp, thống nhất của các bộ phận trong cái toàn thể không chú ý đến miêu tả tỉ mỉ chi tiết các đường nét”. Tuy nhiên, khác với thơ Đường, không gian trong “Rằm tháng giêng” như một bức tranh tĩnh lặng gợi đến cái vĩnh hằng vô cùng, vô tận “Thu thủy cộng trường thiên nhất sắc” (Sông thu và bầu trời cùng một sắc màu), không gian trong thơ Hồ Chí Minh mang sự vận động khỏe khoắn của sức sống, của hồn cảnh vật. Và ánh trăng đã làm nên sức sống  long lanh ấy. 

Hai câu thơ cuối:

Yên ba thâm xứ đàm quân sự,

Dạ bán quy lai nguyệt mãn thuyền.

Trong hai câu thơ này, Bác lại trở thành một nhà thơ đầy tâm tư, tình cảm. Sự biến chuyển nhịp nhàng trong bài thơ khiến con thuyền quân sự trở thành con thuyền trăng, thuyền thơ. Em như thấy trong tâm tưởng mình hình ảnh con thuyền sáng rực như được dát vàng. Những tia sáng chiếu rọi muôn nơi như tình yêu thương của Bác chiếu sáng muôn trái tim người Việt. Vô hình chung, con thuyền của Bác đã trở thành trung tâm giữa dòng nước mênh mông ở giữa núi rừng chiến khu Việt Bắc. Đọc bài thơ, em càng hiểu hơn về Chủ tịch Hồ Chí Minh. Trong tâm hồn cao thượng của Người có sự hòa quyện giữa hai phẩm chất thi sĩ và chiến sĩ. Và em càng khâm phục Bác hơn. Trong kháng chiến ác liệt, Bác vẫn có thể viết ra những vần thơ tươi đẹp và ấm áp tình người như vậy.

Bác Hồ là người cảm nhận cái đẹp và sáng tạo ra cái đẹp. Vẻ đẹp tâm hồn Bác đã tạo nên những vần thơ mang tính nhân văn sâu sắc và nồng ấm sự sống con người. Bác đã để lại cho nền văn học Việt Nam những đóa hoa đẹp nhất về cả nội dung lẫn hình thức. Và “Rằm tháng giêng” là một trong những bông hoa như thế.