Ca dao tục ngữ nằm trong kho tàng dân gian nước ta. Nó phản ánh ước mơ, những nỗi niềm sâu xa, những tâm tư tình cảm của những người nông dân thời xưa. Ca dao, tục ngữ thường được viết theo thể thơ lục bát vô cùng dễ đọc, dễ nhớ và dễ thuộc, nên được người dân nước ta yêu thích vô cùng. Bài ca dao “Anh đi anh nhớ quê nhà” là một bài ca dao ít ỏi mà có tên tác giả sáng tác đó chính là Á Nam Trần Tuấn Khải. Bài thơ này được ông sáng tác đầu thế kỷ XX đã để lại nhiều ấn tượng sâu sắc của người dân lúc đó, và nó vẫn được yêu thích cho tới mãi bây giờ. Cả bài thơ chỉ có vẻn vẹn bốn câu thơ. Nội dung chủ yếu thể hiện sự tương tư nhớ thương của người con trai đối với người con gái mình yêu thương, đối với quê hương thân yêu, khi phải xa quê hương của mình. Người con trai khi đi xa quê, mới thấy nhớ tới món ăn truyền thống, tuy không phải sơn hà hải vị, chỉ là những món ăn nghèo nàn nhưng chứa chan tình cảm của những người thân thương nơi quê nhà. Người con trai cảm thấy nhớ người phụ nữ của đời mình, với hình ảnh quen thuộc, gần gũi là hình ảnh người phụ của mình phải chịu nữ dầm sương dãi nắng. Anh đi anh nhà quê nhà, Nhớ canh rau muống nhớ cà dầm tương. Hình ảnh món canh rau muống, nấu chua ăn với những quả cà pháo chấm với tương bần do chính tay người mẹ người vợ nấu. Nó chính là những món ăn gắn bó, truyền thống chỉ có ở những con người Việt Nam. Món ăn cổ truyền này chính là một phần linh hồn của dân tộc ta. Người con trai khi sống cảnh xa quê, xa nhà, khi hoàng hôn buông xuống nhìn thấy những ánh đèn sáng lên bên những gia đình mà người thân sum vầy bên nhau. Trong lòng người con trai chợt nhói lên nỗi nhớ tới gia đình mình, với những bữa cơm giản dị, đầm ấm chứa chan tình cảm yêu thương. Tuy nghèo về vật chất nhưng giàu có tâm hồn. Trong hai câu thơ tiếp theo người con trai thể hiện nỗi nhớ nhung của mình với người con gái mình thương yêu: Nhớ ai dãi nắng dầm sương, Nhớ ai tát nước bên đường hôm nao Trong hai câu thơ này ta thấy hình ảnh người con gái hiện lên tần tảo, khuya sớm vất vả, một nắng hai sương. Thể hiện cho hình ảnh của người con gái cần cù chăm chỉ lao động. Thể hiện cho vẻ đẹp tâm hồn cao quý.

Nỗi nhớ quê nhà đã được biểu hiện bằng hình ảnh thật cụ thể là một món ăn dân dã đời thường. Nông dân đồng bằng Bắc Bộ có món ăn ưa thích là cà dầm tương ăn với canh rau muống nấu cua đồng. Khi xa quê, nhớ tới mùi vị của những món ăn bình dân ấy, lòng người xao xuyến thương nhớ biết bao và vì thế mà nỗi mong muốn được trở về sum họp với gia đình lại càng thêm da diết, cháy bỏng khôn nguôi. Mỗi làng quê Việt Nam đều có những đặc trưng bình dị không thể thiếu như cây đa, bến nước, con đò, giậu mùng tơi xanh, luống cải vàng rung rinh trong gió xuân dìu dịu; tiếng sáo diều vi vu ngân nga lúc chiều về, hương lúa chín nồng nàn khi mùa tới… vẫn như níu giữ bước chân người đi xa, khiến người ta thương nhớ đến quặn lòng.

     Nếu như hai câu thơ trên gợi ra mội nỗi nhớ quê nhà mộc mạc, đằm thắm khó phai thì hai câu thơ tiếp theo là nỗi nhớ con người gắn bó với khung cảnh quê hương đó:

  Nhớ ai dãi nắng dầm sương,

Nhớ ai tát nước bên đường hôm nao

     Cuộc sống dãi nắng dầm sương, vất vả cực nhọc trăm bề đã gắn với người nông dân ngàn đời nay, nó thấm đượm vào cuộc sống nghèo, quanh năm khốn  khó. Cứ như vậy, thế hệ này tiếp thế hệ khác làm bạn với gian nan để nuôi con cái, để gắn bó với nơi chôn nhau cắt rốn. Quê hương trong ta là thế, hỏi làm sao khi xa cách, ta không thương, không nhớ?!

    Đại từ phiếm chỉ ai trong câu thơ thứ ba có thể là người quen thân. Còn ai trong câu thơ thứ tư là người quan trọng với chàng trai. Chàng trai xa quê nhớ da diết người yêu trong khung cảnh lao động quen thuộc, gần gũi, ấm áp: tát nước bên đường… Tất cả các kỉ niệm về quê nhà sống dậy, kết thành một nỗi nhớ da diết, cháy bỏng khôn nguôi.

Chúc học tốt!!!