Nguyễn Trãi được biết đến chính là một nhà thơ kiệt xuất của dân tộc, danh nhân văn hóa thế giới. Bên cạnh những tác phẩm có giá trị lớn có thể kể ra như “Bình ngô đại cáo” mang được biết bao nhiệt huyết cũng như chính lòng tự tôn của dân tộc Việt Nam, thì bài “Cảnh ngày hè” lại là một thi phẩm vô cùng đẹp và mang được vẻ đẹp tâm hồn của tác giả. Thông qua bài thơ “Cảnh ngày hè” thì Nguyễn Trãi dường như cũng lại thể hiện được tư tưởng cũng như ước vọng của tác giả.

Ngay từ phần mở đầu, bài thơ đến với ta với những hình ảnh về thiên nhiên rực rỡ biết bao nhiêu thông qua câu thơ đặc sắc và đầy hình ảnh:

“Rồi hóng mát thuở ngày trườngHòe lục đùn đùn tán rợp giươngThạch lựu hiên còn phun thức đỏHồng liên trì đã tiễn mùi hương”

Người đọc như cũng ấn tượng ngay với chính từ “rồi” để mở đầu câu thơ phải chăng nói đến tâm trạng của nhà thơ như thật bất đắc chí. Dễ nhận thấy được ở câu thơ đầu này như cũng lại vẻn vẹn với 6 từ ngắn gọn thế nhưng lại khá là đầy đủ về không gian, thời gian hoàn cảnh và có cả tâm trạng của nhà thơ nữa. Thực sự đây chính là một trong những sự tài tình cũng như vô cùng sáng tạo của Nguyễn Trãi. Nhà thơ như đã Việt Đường luật vốn mỗi câu có đủ bảy từ mà thành 6 từ. Tiếp theo một điều lạ nữa đó chính là Nguyễn Trãi như cũng lại thêm sự mới lạ với cách ngắt nhịp theo nhịp 1/2/3 được kết hợp nghe hệt như một tiếng thở dài như đang than thở vậy. Ngắm nhìn bức tranh thiên nhiên của nhà thơ Nguyễn Trãi lúc này đây ta cũng cảm nhận thấy được sự nhàn nhã cũng như sự thảnh thơi biết bao nhiêu. Thật dễ có thể đoán biết được cho dù trong hoàn cảnh nào thì nhà thơ cũng hòa mình vào thế giới của tự nhiên vô cùng tươi đẹp kia. Bức tranh tranh ngày hè hiện lên mới thật rực rỡ và đẹp đẽ biết bao nhiêu.

Tiếp theo đó chính là với ba câu thơ tiếp theo thì cũng chính dưới ngòi bút đầy tài năng của Nguyễn Trãi ta cũng có thể cảm nhận thấy được ở đây chính là một bức tranh thiên nhiên thật sống động, không những vậy mà nó cũng lại chứa đầy màu sắc thật rực rõ nữa, khung cảnh thiên nhiên dường như cũng lại đến với chúng ta một cách chân thật nhất. Mùa hè đó có màu xanh của cây hòe, còn có màu đỏ của hoa lựu, màu hồng của hoa sen và hơn thế nữa cảnh vật như bị bao phủ bởi chính màu vàng lung linh của ánh nắng chiều. Khung cảnh như cứ hòa quyện lại với nhau, và nó lại có thể tạo nên cảnh vật đặc trưng của mùa hè. Cây hòe là một trong những loại cây đặc trưng ở vùng Bắc Bộ và nếu như ở miền Bắc thì không khó nhận ra những loại cây này. Cây hòe xanh mướt đã vậy Nguyễn Trãi sử dụng từ đùn đùn để có thể kết hợp với từ “ giương” thì khiến cho việc diễn tả cảnh sắc thiên nhiên ở đây như thật sự xanh tốt và khiến cho cây hòe như có hồn và sống động hẳn lên. Đặc biệt như điểm tô cho cảnh ngày hè thêm đẹp và đầy sức sống.

Dàn ý:

1.Mở bài:

- Giới thiệu vài nét về tác giả Nguyễn Trãi

- Giới thiệu bài thơ Cảnh ngày hè.

2. Thân bài:

a) Khái quát về bài thơ Cảnh ngày hè

- Nêu hoàn cảnh sáng tác

b) Phân tích, cảm nhận về bài thơ

+) Bức tranh thiên nhiên và con người vào ngày hè

- Bức tranh thiên nhiên tràn đầy sức sống, cảnh vật tươi tắn, rực rỡ

-"hoa hòe, thạch lựu, hồng liên" -> Hình ảnh thơ bình dị, gần gũi, quen thuộc.

-Màu sắc: màu xanh của cây hòe, màu đỏ của cây thạch lựu, màu hồng của hồng liên -> những màu sắc tươi tắn, rực rỡ, căng tràn nhựa sống.

-Các động từ mạnh: đùn đùn, giương, phun, tiễn -> Thể hiện trạng thái của cảnh vật: dù là cuối ngày nhưng sức sống căng tràn, bên trong sự vật tuôn trào ra ngoài không dứt.

⇒ Tác giả sử dụng những hình ảnh thơ gần gũi, quen thuộc, độc đáo và có sự phá cách, khác hẳn với những hình ảnh thơ mang tính ước lệ, tượng trưng vốn thường được sử dụng trong Đường thi.

- Bức tranh cuộc sống con người sôi động, náo nhiệt

+ Âm thanh:

Tiếng ve dắng dỏi → tiếng đàn.

Tiếng chợ cá lao xao → Âm thanh của cuộc sống thanh bình.

⇒ Âm thanh sôi động, dân dã gắn với cuộc sống đời thường thể hiện được nhịp sống ấm no hạnh phúc của nhân dân

+ Hình ảnh: chợ cá làng ngư phủ, lầu tịch dương

⇒ Bức tranh cảnh ngày hè có sự kết hợp hài hòa giữa màu sắc và âm thanh, giữa cảnh vật và con người:

-Cảnh vật ngày hè ngập tràn màu sắc, sự kết hợp màu độc đáo giữa màu đỏ của hoa lựu trước hiên với cây hòe xanh rợp bóng cùng với âm thanh của tiếng ve, của chợ cá khiến không gian tràn đầy sức sống.

-Trong không gian cảnh hè ấy, hình ảnh con người hiện lên với sự sung túc, hạnh phúc trong lao động.

+) Vẻ đẹp tâm hồn của nhà thơ

- Tình yêu thiên nhiên say đắm:

+Cảm nhận qua thị giác với: những tán lá xanh cây hòe, màu đỏ rực của thạch lựu, hình ảnh người dân làng chài mỗi sớm thức dậy và bóng người kéo lưới buổi chiều tà.

+Cảm nhận qua thính giác: tiếng ve kêu ran cả khoảng không gian, tiếng lao xao đông đúc của chợ cá.

+Cảm nhận qua khứu giác với hương sen thoảng theo gió.

⇒Tác giả đắm chìm trong vẻ đẹp của thiên nhiên ngày hè. Tâm hồn nhà thơ Nguyễn Trãi được hòa vào thiên nhiên, nói lên được tác giả là người rất yêu đời, yêu cuộc sống.

- Ước nguyện của tác giả và tình yêu nước, thương dân sâu sắc:

“Dễ có Ngu cầm đàn một tiếng
Dân giàu đủ, khắp đòi phương”

+ Ung dung, tự tại, không muốn vướng bận đến chuyện quan trường nhưng vẫn luôn nghĩ về dân, về nước.

→ Tác giả khao khát muốn đem tài trí của mình để cống hiến cho đất nước, cho dân tộc

+ Tác giả mong có cây đàn của vua Ngu Thuấn để hát ca mong muốn mang lại cuộc sống ấm no, sung túc, yên vui cho nhân dân muôn nơi.

→ Tấm lòng yêu thương nhân dân. Ước mong, khát vọng cao đẹp về một cuộc sống thái bình, hạnh phúc cho muôn dân

⇒ Lúc nào, Nguyễn Trãi cũng khao khát mang lại cuộc sống hạnh phúc ấm no cho dân. Đó là tình yêu cuộc sống, yêu con người và trách nhiệm đối với dân với nước.

3. Kết bài:

- Khẳng định lại giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ.

- Nêu cảm nhận của em về bài thơ.