a) Mở bài

- Giới thiệu tác giả, tác phẩm:

Thân phận người phụ nữ là đề tài muôn thuở được văn học vô cùng quan tâm. Từ nền tảng văn học dân gian với những bài ca dao than thân trách phận của người phụ nữ cho đến thơ ca trung đại những số phận, cảnh ngộ ấy vẫn để lại nỗi ám ảnh trong lòng người đọc. Nhắc đến những bài thơ viết về chủ đề ấy ta không thể không kể tới tác phẩm “bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương. Là nhà thơ phụ nữ viết về số phận của những người phụ nữ cho nên bài thơ của bà vừa có sự trải nghiệm, vừa có sự trân trọng, ngợi ca lại vừa cảm thông, thấu hiểu.

b) Thân bài

* Luận điểm 1: Hình ảnh bánh trôi nước và quá trình làm bánh

- Hình dáng bên ngoài: tròn, trắng

- Nguyên liệu: vỏ ngoài làm bằng bột nếp, nhân bằng đường đỏ

- Quá trình luộc : luộc trong nước sôi, chìm nổi vài lần là chín.

=> Hình ảnh đẹp đẽ và trong trắng của bánh trôi nước.

* Luận điểm 2: Vẻ đẹp, thân phận của người phụ nữ Việt Nam.

- Tác giả mượn đặc điểm của bánh trôi để miêu tả vẻ đẹp, số phận của người phụ nữ Việt Nam:

+ Vẻ đẹp hình thể: đẹp, trong trắng, dịu dàng, thuỳ mị:

“Thân em vừa trắng lại vừa tròn”

+ Số phận: long đong, chìm nổi, sống phụ thuộc, không có quyền quyết định cuộc đời mình:

“Bảy nổi ba chìm với nước non”

-> Người phụ nữ mang vẻ đẹp tâm hồn nhưng lại chịu nhiều gian truân và khổ cực.

+ Vẻ đẹp tâm hồn: sự trong trắng, thuỷ chung, son sắt:

“Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Mà em vẫn giữ tấm lòng son”

=> Khẳng định phẩm chất trong sạch, cao quí của người phụ nữ, lời thách thức đối với thế lực tàn bạo đang chà đạp lên quyền sống và nhân phẩm của người phụ nữ.

* Đặc sắc nghệ thuật

- Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt

- Sử dụng các nghệ thuật tu từ như so sánh, đảo ngữ,…

- Ngôn ngữ thơ bình dị, mang nhiều lớp nghĩa

- Sử dụng thành ngữ, mô-típ dân gian.

c) Kết bài

Chỉ với bốn câu thơ ngắn gọn, âm luật chặt chẽ, sử dụng hình ảnh ẩn dụ mộc mạc giản dị nhà thơ đã vẽ nên một bức tranh nhân văn tuyệt đẹp trong xã hội xưa đó chính là cuộc đời số phận người phụ nữ. Qua đó đã lên tiếng tố cáo xã hội phong kiến giao thời xưa cũ lạc hậu, bạc nhược đầy bất công. Đây là những nét đặc trưng rất riêng mang hồn thơ Hồ Xuân Hương.