Nữ sĩ Hồ Xuân Hương thật tài tình khi hóa thân người phụ nữ vào những chiếc bánh dân dã đáng yêu ấy. Bà không dùng “khuôn mặt hình trái xoan”, hay “đôi mày hình lá liễu” để mô tả vẻ đẹp của người phụ nữ, trái lại bà dùng hình tượng “tròn”, “trắng” để cho ta có thể liên tưởng đến một vẻ đẹp phúc hậu, mềm mại. Bên cạnh đó, điệp từ “vừa” càng làm tăng thêm sự tự hào về vẻ đẹp ngoại hình của người con gái Việt. Người phụ nữ mạnh khỏe, xinh xắn, đáng yêu là thế, còn cuộc đời của họ thì sao? Trong xã hội phong kiến xưa, số phận người phụ nữ cũng lênh đênh chìm nổi như chiếc bánh trôi nước trong nồi. Cuộc đời long đong, gian truân đầy sóng gió dường như đã dành sẵn cho người phụ nữ trong xã hội phong kiến, nghe như một tiếng than thầm, cam chịu, nhưng cũng phảng phất vẻ cao ngạo của họ. Cũng nổi, cũng chìm, nhưng lại nổi chìm “với nước non”. Cuộc đời có bạc bẽo, bất công, cuộc sống có gian khổ, long đong như nào thì người phụ nữ vẫn giữ được sự son sắt, thủy chung cùng những phẩm chất tốt đẹp của mình. Đó là sự khẳng định của nữ sĩ và đó cũng là phẩm chất cao quý của người phụ nữ Việt.. Với hình tượng cái bánh trôi nước, Hồ xuân Hương đã nói lên được vẻ đẹp, phẩm chất trong trắng, son sắt của người phụ nữ, đồng thời cũng đã đề cập đến một vấn đề xã hội rộng lớn - bình đẳng giới.

Hồ Xuân Hương là một nữ sĩ tiêu biểu trong nền văn học Việt Nam trung đại. Một trong những bài thơ nổi tiếng của bà - “Bánh trôi nước” đã khắc họa hình ảnh người phụ nữ trong xã hội phong kiến xưa:

“Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Mà em vẫn giữ tấm lòng son”

Nhà thơ đã miêu tả hình ảnh chiếc bánh trôi nhưng ngầm chỉ vẻ đẹp của người phụ nữ. Cụm từ  “vừa trắng lại vừa tròn”  gợi ra một thân hình khá đầy đặn, có nước da trắng hồng. Đây là vẻ đẹp được coi là chuẩn mực của người phụ nữ trong xã hội xưa.

Dù ngoại hình xinh đẹp, nhưng số phận của họ lại chẳng được hạnh phúc. Việc mở đầu bài thơ bằng cụm từ “thân em” - có sự bắt gặp với ca dao:

“Thân em như giếng giữa đàng
Người khôn rửa mặt, người phàm rửa chân.                                 

Thân em như trái bần trôi
Gió dập sóng dồi biết tấp vào đâu.”

Đó giống như một lời than trách cho cuộc đời hồng nhan mà bạc phận của người phụ nữ. Không dừng lại ở đó, Hồ Xuân Hương còn sử dụng thành ngữ “bảy nổi ba chìm” gợi ra một cuộc đời không bình yên mà phải chịu nhiều lận đận, long đong. Đặc biệt là câu thơ “rắn nát mặc dầu tay kẻ nạn” đã nói lên số phận phải phụ thuộc vào người khác, không được tự mình quyết định. Nhưng dù có chịu nhiều bất hạnh, người phụ nữ trong thơ Hồ Xuân Hương vẫn gìn giữ được tâm hồn cao quý: “Mà em vẫn giữ tấm lòng son”. Nhưng dù cuộc đời có khó khăn, khổ cực thì họ vẫn giữ được tấm lòng thủy chung, son sắc và không thay đổi. Hình ảnh người phụ nữ hiện lên với đầy đủ nét đẹp từ ngoại hình đến tâm hồn.

Như vậy, bài thơ “Bánh trôi nước” đã thể hiện sự trân trọng trước vẻ đẹp, phẩm chất trong trắng của người phụ nữ Việt Nam trong xã hội xưa. Đồng thời, tác giả còn thể hiện niềm thương cảm cho số phận của họ.