a. Bút pháp ước lệ đã giúp tác giả vẽ nên một bức chân dung miêu tả chi tiết cô em Thúy Vân. 

"Hoa cười... màu da" 

Thúy Vân là cô gái đoan trang, phúc hậu, quý phái. Từ "hoa cười" cho thấy sự dịu dàng, tươi tắn của nàng mỗi khi nở nụ cười. Tiếng nói thì trong trẻo, thánh thót như tiếng ngọc, mọi lời nói của nàng đều nhẹ nhàng, ngọt ngào, êm ái, hết sức đáng yêu. Thúy Vân còn có mái tóc óng ả đến mây cũng phải chào thua, làn da trắng đẹp khiến tuyết phải nhường bước. Dung nhan của Thúy Vân được gợi lên bởi những hình ảnh nhẹ nhàng, vẻ đẹp gần gũi với thiên nhiên. Ấy là nét đẹp với đầy đủ công dung ngôn hạnh, phù hợp với chuẩn mực của người phụ nữ theo lễ giáo phong kiến. "Mây thua, tuyết nhường" thể hiện sự trân trọng, tôn vinh vẻ đẹp của Thúy Vân, báo trước cuộc đời êm ả, số phận bình lặng của nàng.

b. "Làn thu thủy... kém xanh"

Nếu ở Thúy Vân, tác giả miêu tả rất chi tiết chân dung của nàng, từ khuôn mặt, nét mày cho đến giọng nói, thì đến Thúy Kiều, tác giả tập trung vào hình ảnh đôi mắt, coi đó là "điểm nhãn". "Làn thu thủy" gợi tả đôi mắt trong như làn nước mùa thu, long lanh, sâu thẳm, mang theo cái tinh anh của tri thức, cái nhạy cảm của tâm hồn nàng Kiều. "Nét xuân sơn" lại gợi nét ngài thanh tú như sắc núi mùa xuân, mang đến vẻ đẹp rạng rỡ, tươi tắn, trẻ trung và tràn đầy sức sống cho gương mặt của nàng. Song, nếu vẻ thùy mị đoan trang của Thúy Vân khiến "mây thua, tuyết nhường", thì nét đẹp sắc sảo, mặn mà của Thúy Kiểu lại như vượt lên mọi khuôn khổ, thách thức mọi chuẩn mực của người phụ nữ theo lễ giáo phong kiến. Vẻ đẹp ấy làm cho "hoa ghen, liễu hờn". Câu thơ như báo hiệu cuộc đời đầy tai ương, trắc trở của nàng Kiều.