Nguyễn Du đã sử dụng nghệ thuật ước lệ, lấy vẻ đẹp của thiên nhiên để làm thước đo cho vẻ đẹp của con người. Những hình ảnh như thu thuỷ, xuân sơn, hoa, liễu, ... được ông sử dụng để thể hiện vẻ đẹp của một giai nhân tuyệt sắc. Nếu như ở Thuý Vân, Nguyễn Du chú trọng miêu tả từng chi tiết trên khuôn mặt, lông mày, màu da, nước tóc,... thì ở Thuý Kiều, ông lại chỉ tập trung miêu tả đôi mắt của nàng. Bởi đối với một con người, đôi mắt là cửa sổ của tâm hồn, chứa đựng tất cả tâm tư, tình cảm của người đó. Với Kiều, đôi mắt ấy như một "làn thu thuỷ", còn đôi lông mày của nàng lại như một "nét xuân sơn". Một đôi mắt trong biếc như làn nước của mùa thu cùng với đôi lông mày thanh tú tựa như dáng núi mùa xuân, một vẻ đẹp mà không có bút nào tả xiết! Đây là bút pháp điểm nhãn được Nguyễn Du sử dụng, chỉ một nét chấm phá mà gợi ra cả nhan sắc của một con người. Nguyễn Du chỉ vẽ Kiều thông qua đôi mắt vậy mà ta cũng đã cảm nhận được vẻ đẹp thanh tú tuyệt vời của nàng. Vậy mới biết, ngòi bút của Nguyễn Du quả thật vô cùng xuất sắc! Không chỉ vậy, Nguyễn Du còn so sánh vẻ đẹp của Kiều với "hoa", với "liễu", những vẻ đẹp yểu điệu, dịu dàng của thiên nhiên đã được người ta công nhân. Người xưa thường ví mỹ nhân như hoa, như ngọc. Vậy mà vẻ đẹp của nàng Kiều lại vượt qua cả vẻ đẹp của tạo hoá, vượt ra khỏi mọi khuôn khổ của vẻ đẹp tự nhiên, khiến cho "Hoa ghen thua thắm, liễu hờn kém xanh", thậm chí là "nghiêng nước nghiêng thành". Nguyễn Du đã sử dụng nghệ thuật nhân hoá "hoa ghen", "liễu hờn" cùng thành ngữ "nghiêng nước nghiêng thành" chỉ để miêu tả vẻ đẹp của Kiều. Vẻ đẹp ấy của nàng quả là tuyệt mỹ, khiến cho tạo hoá cũng phải hơn thua mà ghen tị. Thế nhưng khi miêu tả vẻ đẹp của nàng, Nguyễn Du dường như đã dự cảm về số phận của Kiều, về cuộc đời trôi nổi của nàng sau này. Bởi vẻ đẹp của nàng đã vượt mọi khuôn khổ, gợi lên những mâu thuẫn, bất hoà với tạo hóa, vậy thì chắc hẳn cuộc đời của nàng cũng sẽ đầy những truân chuyên và quả đúng là như vậy!

Nàng Thuý Kiều xinh đẹp không chỉ có nhan sắc "chim sa cá lặn", nàng còn là một người con gái với tài năng cầm, kỳ, thi, hoạ vô cùng tuyệt vời: "Sắc đành đòi một, tài đành hoạ hai". Ở Thuý Vân, Nguyễn Du chỉ tập trung miêu tả nhan sắc của nàng, nhưng với Thuý Kiều, ông lại chỉ dành một phần tả nhan sắc của nàng, còn lại, ông dồn hết tâm sức để miêu tả tài năng của nàng, rằng:

"Thông minh vốn sẵn tính trời,
Pha nghề thi họa, đủ mùi ca ngâm.
Cung thương làu bậc ngũ âm,
Nghề riêng ăn đứt hồ cầm một trương.
Khúc nhà tay lựa nên chương,
Một thiên Bạc mệnh, lại càng não nhân."

Thuý Kiều, nàng không chỉ là hiện thân của vẻ đẹp mà còn là hiện thân của tài năng. Trời phú cho nàng sự "thông minh" thiên bẩm, lại còn phú cho nàng cả đủ cả "thi hoạ" và "ca ngâm". Tất cả tài năng của nàng đều đạt tới mức tinh thông, lí tưởng, đặc biệt là tài năng đàn cầm. Phụ nữ xưa chỉ cần biết cầm, kì, thi, hoạ, mỗi thứ một chút ít đã là bậc tài nữ trong thiên hạ, vậy mà Thuý Kiều lại có thể "làu bậc ngũ âm" cũng như đánh được loại đàn "Hồ cầm" - loại đàn của người Hồ vô cùng khó học. Không chỉ giỏi đánh đàn, nàng còn có thể sáng tác ra những tuyệt khúc mà nổi bật là thiên "Bạc mệnh". Tiếng đàn khúc "Bạc mệnh" của nàng vang lên đều khiến cho người nghe phải xúc động, đau khổ, sầu nào. Điều đó đã chứng minh cho tài năng thi ca vô cùng tuyệt vời của Kiều, nhưng đó cũng là biểu hiện, là dấu hiệu về số phận "bạc mệnh" của nàng. Bởi bài hát, khúc ca mang theo tâm tư của người viết nhạc, một khúc nhạc não nề, buồn thương như thế chứng minh cho một trái tim đa sầu đa cảm, cũng là dự báo về một cuộc đời "hồng nhan" éo le, đầy bất hạnh.

Có thể nói rằng Nguyễn Du đã vô cùng thành công khi miêu tả vẻ đẹp của Thuý Kiều. Nghệ thuật ước lệ tượng trưng, đòn bẩy được ông sử dụng vô cùng tinh tế để làm nổi bật vẻ đẹp của Thuý Kiều so với người em Thuý Vân. Cùng với đó là nghệ thuật lấy điểm tả diện, nghệ thuật nhân hoá,... đều được Nguyễn Du sử dụng hết sức khéo léo khi miêu tả nhan sắc và tài năng của Kiều. Không chỉ vậy, những ngôn từ miêu tả hết sức độc đáo, những hình ảnh thiên nhiên so sánh có sức gợi cao đã giúp chúng ta hình dung ra vẻ đẹp và tài năng tuyệt vời của người con gái mang tên Vương Thuý Kiều.

Chỉ bằng những câu thơ của mình, Nguyễn Du đã vẽ lên bức chân dung vô cùng tuyệt mỹ của Thuý Kiều không chỉ về nhan sắc mà còn là tài năng của nàng. Nhưng qua những lời thơ miêu tả đầy ngợi ca ấy, ông cũng nói lên dự cảm của mình về cuộc đời đầy trắc trở của nàng Kiều. Từ đó, ta có thể thấy được một trong những cảm hứng nhân đạo mà Nguyễn Du gửi gắm là trân trọng vẻ đẹp, tài năng của những con người, đặc biệt là những phụ nữ trong xã hội xưa.