Xã hội phong kiến ngày xưa đầy rẫy bất công, oan trái, tầng lớp thông trị chỉ biết ăn chơi sa đọa và chà đạp người dân. Trong truyện ngắn ‘Sống chết mặc bay’, tác giả tài hoa Phạm Duy Tốn đã xây dựng nên 1 quan phụ mẫu điển hình như thế. Câu chuyện lấy bối cảnh ở làng.... thuộc xã...., vào lúc nửa đêm khi nông dân phải vật lộn với thiên nhiên để hộ đê thì trong đình, 1 tên lòng lang dạ sói mà nhân dân vẫn gọi là quan phụ mẫu đang ung dung chơi tổ tôm trong đình, mặc cho nhân dân phải lam lũ chống chọi với thiên tai. Khinh bỉ thay, phẫn nộ thay cho tên vô nhân đạo, hắn đi hộ đê mạ đem theo bao nhiêu thứ: nào yến hấp đường phèn, nào ống thuốc bạc, nào dao chuôi ngà, nào tăm bông…. Xem ra xa hoa, sung sướng lắm. Trong lúc lũ con dân của hắn đang tầm tả ngoài kia mà hắn có thể ăn chơi phè phỡn trên nỗi khổ của họ. Bỗng có tiếng kêu vang dậy trời đất, rồi 1 người vội vã chạy vào nói với hắn là đê đã vỡ, nhưng tên vô lương tâm ấy không những không nghĩ cách cứu đê mà còn quát mắng người dân khổ sở ấy, điều đó đã chứng minh quan phụ mẫu là 1 tên vô lương tâm. Khi đê vỡ cũng là lúc quan ù ván bài to nhất, tình cảnh bên ngoài rơi vào cảnh nghìn sầu muôn thảm. Người sống không chỗ ở, kẻ chết không nơi chôn. Tất cả lênh đênh mặt nước nhưng quan lại được sự sung sướng khi ván bài đã ù to nhưng trên tính mạng của người dân vô tội. Tính cách xa hoa, vô trách nhiệm của tên lòng lang dạ sói đã dẫn đến hậu quả thảm sầu cho người dân.

qua truyện "Sống chết mặc bay" nhà văn Phạm Duy Tốn đã khắc họa chân dung về tên quan phụ mẫu thờ ơ, vô trách nhiệm trước tình cảnh thống khổ của nhân dân. Trong đêm mưa gió, người dân hết sức khẩn trương tìm cách giữ đê thì quan ngồi trong đình cao vững chãi, người hầu kẻ hạ đi lại rộn ràng, có người quỳ dưới đất gãi chânthì ngài đang uy nghi, chễm chệ bận chơi cuộc tổ tôm với đám quan lại nịnh hót. Chính vì cuộc chơi “hao sức” đó nên ngài được quân lính chuẩn bị yến hấp đường phèn, trầu vàng, rễ tía để thưởng thức. Xung quanh ngài là bao châu báu quý giá, nào ống thuốc bạc, đồng hồ vàng, dao chuôi ngà. Đó là minh chứng cho sự ăn chơi, sa đọa, chỉ lo hưởng thụ cho bản thân, đối ngược hoàn toàn với những con người ướt như chuột lột, đang gào thét, rầu rĩ, tuyệt vọng giữa mưa bão. Sự đối lập đó dường như càng tăng lên, bởi quan vẫn nghe thấy ngoài kia là nghìn sầu muôn thảm nhưng vẫn thờ ơ, vì điều đó không đáng bận tâm bằng ván bài của quan. Ván bài có ma lực mãnh liệt cùng lũ quan xu nịnh xung quanh đã khiến vị quan quên đi trách nhiệm của mình cùng dân hộ đê, bỏ mặc mạng sống và tài sản, của cải của người dân. Mối quan tâm của ngài giờ đây làm sao ù to được ván bài, ngài vẫn ung dung xơi xong bát yến, vỗ râu rung đùi chờ đến lượt hạ bài. Và khi người dân chạy vào bẩm báo, như tiếng van xin quan hãy vì dân mà cứu đê thì ngài đã lớn giọng quát, dọa nạt bỏ tù. Người quan phụ mẫu yêu nước, thương dân là như vậy đó sao? Người dân sau nàycòn biết trông cậy vào ai? Bộ mặt thờ ơ, vô cảm của tên quan như lời tố cáo mạnh mẽ của tác giả với chế độ thực dân nửa phong kiến, chúng kiếm sống trên mồ hôi nước mắt, thậm chí là xương máu của người dân nhưng bỏ mặc, vô trách nhiệm, nhẫn tâm với mạng sống của bao người đau khổ. Bằng nghệ thuật tương phản, ngôn ngữ sinh động, tác giả đã vạch trần bộ mặt thật của những tên quan lại trong triều phong kiến mục nát lúc bấy giờ. Từ đó ta càng thêm xót thương, đồng cảm với nỗi thống khổ của người nông dân trong xã hội cũ.