Bác Hồ là nhà thơ lớn của dân tộc. Bác vừa đánh giặc vừa làm thơ.Trong kháng chiến chống Pháp (1946 – 1954) Hồ Chủ tịch sống và hoạt động tại chiến khu Việt Bắc. Người có viết một số bài thơ chữ Hán (Thu dạ, Nguyên tiêu, Báo tiệp,…) và thơ tiếng Việt (Cảnh rừng Việt Bắc, cảnh khuya, Đi thuyền trên sông Đáy…).Thu đông 1947, chiến dịch Việt Bắc diễn ra vô cùng ác liệt. Trong những đêm thao thức vì nỗi lo cho nước nhà ấy, Bác Hồ đã viết bài thơ "Cảnh khuya".

 Hai câu đầu:Khung cảnh thiên nhiên, núi rừng Việt Bắc trong đêm trăng.

Tiếng suối trong như tiếng hát xa,
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa.

- 2 câu thơ đầu miêu tả khung cảnh núi rừng Việt Bắc trong đêm trăng sáng:

Hình ảnh: trăng, hoa, cổ thụ

Âm thanh: tiếng suối

→ Những hình ảnh, âm thanh gần gũi, chân thực ở vùng núi rừng.

- Các biện pháp nghệ thuật:

+ Biện pháp so sánh: so sánh âm thanh của tiếng suối với âm thanh của tiếng hát - tương đồng về đặc điểm âm thanh: hay, thánh thót và văng vẳng mơ hồ từ phía xa vọng lại.

+ Biện pháp điệp từ: từ “lồng” được lặp lại hai lần trong cùng một câu thơ 7 chữ - làm tăng mạnh thêm sự đan xen, chồng chéo, tràn ngập khó phân của ánh trăng và sự vật. Khiến cho cảnh vật xung quanh trở nên quấn quýt, đan bện khó chia lìa.

+ Thủ pháp lấy “bóng tối” để tả “ánh sáng” - thủ pháp nghệ thuật quen thuộc của các tác phẩm Đường thi: dùng hình ảnh bóng của những cây cổ thụ để gợi lên ánh sáng ngập tràn của vầng trăng (chỉ khi trăng sáng mới thấy rõ được bóng cổ thụ) - khác họa một đêm trăng sáng rõ trong rừng.

+ Thủ pháp chấm phá điểm nhãn - thủ pháp nghệ thuật đặc sắc, quen thuộc của thơ văn trung đại: lấy cái tiêu biểu để gợi nên cả một khung cảnh rộng lớn: nhà thơ chỉ sử dụng hình ảnh cây cổ thụ, tiếng suối, bóng cây - đã khắc họa được một đêm trăng ở chốn rừng núi rộng lớn.

+ Biện pháp tu từ chuyển đổi cảm giác:

Tiếng suối: từ chỉ âm thanh - cảm nhận được bằng thính giác

Trong: từ chỉ đặc điểm - cảm nhận được bằng thị giác

→ Vốn ta không thể nào cảm nhận được âm thanh của dòng suối bằng thị giác được - âm thanh vốn không màu, không hình - không thể xác định là trong hay đục được.

→ Nhà thơ đã dùng tâm hồn của mình để lắng nghe, đồng điệu với tiếng suối rừng, đến như tiếng nhạc rừng xanh nay có thực thể, đến làm bạn với nhà thơ. Chi tiết này thể hiện sự tinh tế của tác giả.

→ Cảnh khuya chiến khu Việt Bắc với bốn nét vẽ: suối, trăng, cổ thụ, hoa - những hình ảnh điển hình trong các tác phẩm Đường thi đã gợi lên cái hồn cảnh vật núi rừng một đêm thu về khuya hơn 50 năm về trước. Cảnh khuya mang vẻ đẹp cổ điển. Nó biểu hiện một tâm hồn thanh cao, một phong thái ung dung tự tại, một tình yêu thiên nhiên chan hòa, dào dạt của nhà thơ Hồ Chí Minh trong kháng chiến gian khổ.

- Liên tưởng mở rộng:

 so sánh tiếng suối với những câu thơ:

“Côn Sơn suối chảy rì rầm
Ta nghe như tiếng đàn cầm bên tai.”

(Côn Sơn ca – Nguyễn Trãi)

“Cũng có lúc chơi nơi dặm khách
Tiếng suối nghe róc rách lưng đèo.”

(Khóc Dương Khuê – Nguyễn Khuyến)

so sánh hình ảnh trăng - hoa với những câu thơ:

“Hoa giãi nguyệt, nguyệt in một tấm
Nguyệt lồng hoa, hoa thắm từng bông.
Nguyệt hoa hoa nguyệt trùng trùng
Trước hoa dưới nguyệt trong lòng xiết đâu!”

(Chinh phụ ngâm)

Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ,
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà.

- Hai câu thơ cuối: hình ảnh con người xuất hiện và trở thành trung tâm của bài thơ. Tác giả sử dụng các biện pháp nghệ thuật một cách tinh tế:

+ Biện pháp tu từ so sánh: so sánh khung cảnh đêm khuya như một bức tranh vẽ, có thể hiểu theo hai nghĩa:

Khung cảnh chốn rừng núi vào đêm trăng tươi đẹp như một bức tranh.

Khung cảnh đêm khuya cùng con người trầm tư, yên lặng, không chuyển động - luôn tĩnh lặng như một bức tranh.

+ Biện pháp điệp ngữ chuyển tiếp (điệp ngữ vòng): từ “chưa ngủ” ở cuối câu 3 được lặp lại ở đầu câu nhấn mạnh trạng thái của con người - vẫn đang thao thức dù đêm đã khuya. Đồng thời biện pháp điệp ngữ vòng còn gợi lên sự kéo dài, triền miên, lặp lại của hành động thao thức không ngủ của nhân vật trữ tình.

- Hai chữ “chưa ngủ” là nỗi thao thức, là tâm trạng. “Chưa ngủ” vì “cảnh khuya như vẽ” đã dẫn hồn thi nhân vào cõi mộng say trăng, say thiên nhiên. “Chưa ngủ” còn vì một nỗi sâu xa hơn vì “lo nỗi nước nhà”. Hai câu cuối bài Cảnh khuya đã diễn tả một cách bình dị mà thấm thía tình yêu thiên nhiên thiết tha, tình yêu nước sâu nặng của Bác Hồ. Ở đây tâm hồn thi sĩ đã chan hòa với lý tưởng chiến sĩ như Bác đã nói: “Một ngày mà Tổ quốc chưa được thống nhất, đồng bào còn chịu khổ, là một ngày tôi ăn không ngon, ngủ không yên”.

- Tâm trạng “lo nỗi nước nhà” là tình cảm”ưu ái” của Hồ Chủ tịch, rất sâu sắc mãnh liệt, được nói đến nhiều trong thơ văn của Người thời kháng chiến:

“Lòng riêng riêng những bàng hoàng
Lo sao khôi phục giang san Tiên Rồng.”

(Đi thuyền trên sông Đáy – 1949)

Cảnh khuya là một trong những bài thơ trăng đẹp nhất, hay nhất của chủ tịch Hồ Chí Minh.

Vẻ đẹp màu sắc cổ điển kết hợp tài tình với tính thời đại.

Cảm hứng thiên nhiên trữ tình hòa hợp, chan hòa với cảm hứng yêu nước.

Bài thơ phản ánh một tâm hồn thanh cao, một phong thái ung dung tự tại của một nhà thơ chiến sĩ suốt đời hy sinh phấn đấu cho độc lập, tự do của đất nước và hạnh phúc của nhân dân. Cảnh khuya là bài tứ tuyệt kiệt tác mênh mông, bát ngát tình.

Tác giả Hồ Chí Minh là một nhà thơ, nhà văn, nhà chính trị lỗi lạc của dân tộc Việt Nam. Người sáng tác rất nhiều bài thơ, bài văn hay cho nền văn học Việt Nam. Bài thơ “Cảnh Khuya” được tác giả sáng tác vào những năm 1947 khi mà dân tộc ta vừa giành thắng lợi trong chiến dịch Việt Bắc ghi vào lịch sử dân tộc những chiến thắng lịch sử vẻ vang đầu tiên. Bài thơ “Cảnh Khuya” chính là cảm hứng về vẻ đẹp của thiên nhiên dân tộc Việt Nam và cũng thể hiện tình cảm yêu nước thương dân sâu sắc của tác giả Hồ Chí Minh.

Tiếng suối trong như tiếng hát xa

Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa

Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ

Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà

Trong câu thơ đầu tiên tác giả Hồ Chí Minh đã vẽ lên một khung cảnh thiên nhiên ở nơi núi rừng, hoang sơ, nơi rừng thiêng nước độc với nhiều hiểm trở, địa hình phức tạp khiến cho kẻ thù khó lòng tìm ra tung tích của quân ta. Một nơi như vậy nhưng lại có những cảnh đẹp vô cùng tuyệt vời như chốn thần tiên. Tiếng suối chảy trong đêm khuya hoang vắng nghe thật tha thiết, róc rách như tiếng hát của ai đó giữa đêm vắng, làm cho tác giả Hồ Chí Minh cảm thấy xao xuyến lâng lâng một cảm xúc xốn xang vô cùng khó tả.

Trong câu thơ thứ hai của bài thơ “Cảnh Khuya” thể hiện một bức tranh vô cùng giao hòa, tương đồng thể hiện sự kết hợp tinh tế. Điệp từ “lồng” thể hiện sự kết hợp hài hòa tinh tế giữa những bóng cây to lồng vào những bóng cây nhỏ tạo sự nương tựa đoàn kết trong bức tranh thiên nhiên vô cùng tươi đẹp. Tác giả Hồ Chí Minh đã sử dụng nghệ thuật lấy động tả tình từ xa tới gần tạo nê một bức tranh tươi đẹp. Hình ảnh ánh trăng là hình ảnh vô cùng quen thuộc trong thơ của tác giả Hồ Chí Minh.

Ánh trăng đã xuất hiện trong nhiều bài thơ của tác giả Hồ Chí Minh, là người bạn tri kỷ thân thiết chia sẻ nhiều tâm trạng của tác giả. Trong tập thơ Nhật Ký trong tù nhiều lần tác giả Hồ Chí Minh đã mượn ánh trăng để nói lên nỗi niềm tâm sự của mình. Trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp tác giả cũng thường xuyên nhắc tới ánh trăng trong mỗi bài thơ của mình như để bày tỏ những tâm sự thầm kín riêng tư của mình trước cảnh đẹp của thiên nhiên Việt Bắc. Đồng thời nói lên tình cảm yêu quê hương đất nước của tác giả.

Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ

Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà

Trong tâm trạng của tác giả Hồ Chí Minh chưa từng sống một giây một phút nào cho riêng mình. Trong đêm nay cũng vậy khi cảnh đẹp thiên nhiên càng thanh tĩnh, hoang vắng càng gợi lên trong lòng tác giả những điều phiền muộn bởi tác giả cảm thấy lo lắng cho những người dân lao động Việt Nam cho vận mệnh của quê hương đất nước, nên người luôn cảm thấy lo lắng bởi trước mắt của chủ tịch Hồ Chí Minh vẫn còn rất nhiều những việc cần phải làm để đưa nước nhà thoát khỏi cảnh lầm than nô lệ. Dân tộc của chúng ta đang bị giặc ngoại xâm từ nơi xa xôi kéo đến xma chiếm, biết bao nhiêu người anh hùng yêu nước đã đứng lên để đòi quyền sống cho quê hương mình nhưng họ đều bị bắt, bị xử tử hình rồi tù đày xiềng xích cuộc sống của những người dân chúng ta sẽ đi về đâu? Những tâm trạng đó làm cho tác giả Hồ Chí Minh không thể nào ngủ được.

Tình yêu quê hương, lo lắng cho vận mệnh của dân tộc khiến cho tác giả Hồ Chí Minh không thể nào chợp mắt được lúc nào trong trái tim và suy nghĩ của người cũng đều lo lắng cho sự nghiệp giải phóng dân tộc. Một chặng đường đi gian nan nguy hiểm nhiều khó khăn thử thách nhưng người luôn kiên trì cho tới cùng.

Đây bn nhé

#CHÚC BẠN HỌC TỐT

HÃY VOTE MÌNH 5*

1 CÂU TRẢ LỜI HAY NHẤT

1 CẢM ƠN NHA!!!!!!!!