I. MB– Giới thiệu tác giả Y Phương: là nhà thơ dân tộc Tày, thơ ông thể hiện tâm hồn chân thật, mạnh mẽ và trong sáng, cách tư duy giàu hình ảnh của con người miền núi– Bài thơ Nói với con được viết khi con gái nhà thơ tròn 1 tuổi, tác phẩm thể hiện tình cảm gia đình ấm cúng, ca ngợi truyền thống cần cù, sức sống mạnh mẽ của quê hương đất nước và dân tộc mìnhII. Thân bài1. Mạch cảm xúc của tác phẩm– Mượn lời nói với con, Y Phương gợi về cội nguồn sinh dưỡng mỗi con người, qua đó bộc lộ niềm tự hào về sự sống bền bỉ của quê hương mình.– Bài thơ đi từ tình cảm gia đình, mà mở rộng ra tình cảm quê hương, từ những kỉ niệm gần gũi thân thuộc nâng lên thành lẽ sống.2. Cảm nhận về bài thơ Nói với con* Con được lớn lên từ tình yêu thương, đùm bọc chở che của cha mẹ: – Người cha nhắc nhở con về cội nguồn sinh dưỡng, cha muốn nhắc nhở đứa con nhớ và hướng tới tình cảm gia đình, cái nôi nuôi dưỡng con trưởng thànhChân phải bước tới chaChân trái bước tới mẹMột bước chạm tiếng nóiHai bước tới tiếng cười- Nhịp thơ ⅔ đều đặn , cấu trúc đối xứng, các hình ảnh thơ cụ thể kết hợp với điệp từ : chân, bước tới 
=> Y Phương đã gợi lên một bức tranh gia đình rất đầm ấp, quấn quýt, yên vui và hạnh phúc. Ở đó có cha, có mẹ, có em bé đang bii bô, chập chứng tập đi, lúc thì níu lấy tay cha, lúc lại sà vào lòng mẹ. => Qua đó, điều đầu tiên mà cha muốn nói với con đó là cái nôi nuôi dưỡng, chở che, dìu dắt, nâng đỡ con là tình cảm ruột thịt , là tình yêu thương và công lao của cha mẹ. => Cha muốn nói với con : con cần khắc cốt ghi tâm những điều bình thường giản dị mà con người dễ lãng quên, nhưng lại có giá trị lớn lao trong cuộc đời mỗi người. * Con được lớn lên từ cuộc sống tươi vui, đoàn kết của người đồng mình:
+ Con sẽ lớn lên trong câu hát, nhịp sống và lao động của người đồng mình: cuộc sống tươi vui: “Đan lờ cài nan hoa/ Vách nhà ken câu hát”+ Từ công việc cụ thể mưu sinh “đan lờ” ( đánh bắt cá được làm bằng nan, nứa), dưới bàn tay khéo léo dưới bàn tay của họ đã biến thành “nan hoa”. Vách nhà vốn được ken bằng che, nứa nay được ken bằng câu hát=> thể hiện niềm tươi vui giữa cuộc sống đói nghèo. + Vẻ đẹp tâm hồn của người miền núi nằm ở chỗ họ luôn tươi vui lạc quan, yêu đời ngay cả trong cuộc sống cơ cực. Các động từ : đan, cài, ken không chỉ diễn tả những động tác khéo léo , tài hoa của người đồng mình trong lao động mà còn thể hiện sự đùm bọc gắn bó yêu thương đoàn kết của người đồng mình trong những ngày đất nước còn nhiều khó khăn, gian khổ
* Thiên nhiên thơ mộng, nghĩa tình cũng là nơi nuôi dưỡng, chở che con về tâm hồn và lối sống:Tác giả đã ngợi ca ngắn gọn mà giàu cảm xúc về hình ảnh một mảnh đất quê hương hào phóng, mảnh đất đã ban tặng cho con người những gì tinh túy nhất: hoa và cả những tấm lòng. * Kết thúc đoạn thơ người cha còn nhắc đến kỉ niệm ngày cưới của mình. Hai câu thơ tưởng như lạc mạch cảm xúc nhưng lại vô cùng ý nhị và sâu sắc:+ Người cha nhắc tới ngày cưới – ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời – đó là điểm tựa của hạnh phúc→ Người cha muốn nói với người con vẻ đẹp của vùng quê giàu truyền thống và nghĩa tình* Phẩm chất đáng quý, tốt đẹp và truyền thống văn hóa của người đồng mình– Khi nói về quê hương, người cha tự hào khi nói về sức sống bền bỉ, mạnh mẽ mà cao đẹp của quê hương với mong muốn con tiếp nối, phát triển+ Cụm từ “người đồng mình” được nhắc nhiều lần khẳng định phẩm chất của người đồng mình, những người có lời nói giản dị, mộc mạc gợi sự yêu thương, gần gũi– Phẩm chất của những người đồng mình hiện dần qua lời nói tâm tình của người cha:+ Đó là tấm lòng thủy chung với nơi chôn rau cắt rốn, một cuộc sống tràn ngập niềm vui và sự lạc quanSống như sông như suốiLên thác xuống ghềnh+ Bằng việc sử dụng điệp từ, điệp ngữ và cách so sánh cụ thể kết hợp nhiều kiểu câu ngắn dài khác nhau, lời tâm tình của người cha góp phần khẳng định người miền núi tuy có nhiều khó khăn vất vả nhưng họ vẫn luôn kiên cường, sống mạnh mẽ, thiết tha với quê hương* Ước muốn của cha+ Mong con thủy chung với quê hương+ Biết chấp nhận khó khăn, thử thách bằng ý chí, nghị lực và niềm tin của mình+ Người đồng mình mộc mạc, dung dị, giàu ý chí và niềm tin, họ có thể thô sơ da thịt nhưng không hề nhỏ bé, yếu đuối về ý chí+ Người đồng mình biết cách nâng cao quê hương, xây dựng và duy trì truyền thống phong tục tập quán của mìnhNgười đồng mình tự đục đá kê cao quê hươngCòn quê hương thì làm phong tục+ Người cha muốn nhắn nhủ con phải biết tự hào vào truyền thống tốt đẹp và lối sống nghĩa tình của quê hương và người đồng mình+ Cha mong mỏi đứa con sống cao thượng, tự trọng, chân thật dù mộc mạc, đơn sơ để xứng đáng với người đồng mình+ Con tự tin bước đi, bởi sau lưng con còn có gia đình, quê hương, bởi trong tim con sẵn có những phẩm chất quý báu của “người đồng mình”.III. Kết bài– Bài thơ Nói với con giàu hình ảnh, mộc mạc mà vẫn thơ mộng khi Y Phương thấu hiểu và thể hiện được hồn cốt, bản sắc của người dân tộc– Người cha nói với con chính là trao gửi tới thế hệ tiếp nối về truyền thống, niềm tự hào, khả năng sống bền bỉ của những con người dù “thô sơ”, “nhỏ bé” nhưng đầy tự trọng và kiên định.   

1. Mở bài

- Giới thiệu sơ lược về Y Phương và phong cách thơ của ông.
- Nói với con là một trong những bài thơ hay nhất đã làm nên tên tuổi của Y Phương trên thi đàn Việt Nam.

2. Thân bài

* Bốn dòng thơ đầu “Chân phải...tiếng cười”
- Người cha kể cho con nghe về những ngày con còn thơ bé, niềm hạnh phúc trong tình cảm gia đình ấm áp với từng bước đi chập chững, từng tiếng nói giọng cười của con.
- Nhắn nhủ với con về công lao và tình yêu thương vô bờ bến của cha mẹ dành cho con cái từ thuở con sinh ra cho đến khi con lớn khôn thành người.
* “Người đồng mình...đẹp nhất trên đời”:
- Mở rộng từ tình cảm gia đình sang tình cảm làng xóm, quê hương với vẻ đẹp của “người đồng mình”: Sự khéo léo, sáng tạo trong lao động, vẻ đẹp của đời sống văn hóa tinh thần.
- Vẻ đẹp trù phú của “rừng cho hoa”, vẻ đẹp đậm tình con người quê hương của “con đường cho những tấm lòng”.
=> Mong con có thể ghi nhớ và khắc sâu vào lòng những gì thân thuộc nhất của quê hương, để khiến con nhận thức được ngoài gia đình thì chính những nét đẹp văn hóa, chính cái nôi của cộng đồng đã nuôi dưỡng con thành người, cho con tiếng nói, cho con những vẻ đẹp tâm hồn quý giá. 
* “Người đồng mình...phong tục”:
- Vẻ đẹp kiên cường, ý chí mạnh mẽ của người miền núi, vượt qua mọi khó khăn gian khổ.
- Lời thơ của tác giả có chút ngậm ngùi xót thương cho những con người miền núi, thế nhưng phần hơn vẫn là niềm tự hào sâu sắc với bản lĩnh và ý chí kiên cường của dân tộc, mong muốn con có thể kế thừa và phát huy truyền thống của “người đồng mình”.
- “Người đồng mình” đã tự tay kiến thiết lên quê hương, làm ra quê hương, rồi chính từ quê hương đã làm ra những phong tục tập quán chung, xây dựng nên một cộng đồng dân tộc thống nhất.
* Đoạn cuối:
- Lời dặn dò thấm thía và đầy thương yêu của người cha dành cho đứa con của mình sau những lời tâm tình, giảng giải về vẻ đẹp của quê hương.

3. Kết bài

Tổng kết nội dung và nghệ thuật.