$\text{Trả lời:}$

⇒ Từ bao đời nay, cây lúa đã gắn bó và là một phần không thể thiếu của con người Việt Nam. Cây lúa đồng thời cũng trở thành tên gọi của một nền văn minh – nền văn minh lúa nước.

Quá trình sinh trưởng của lúa chia làm 3 thời kỳ. Khi mới cấy, cây lúa còn là những cây mạ trưởng thành. Người nông dân tiến hành nhổ cấy trên các thửa ruộng. Những ngày đầu, lúa phát triển có hơi chậm chắc vì còn chưa quen thuộc với môi trường sống. Khoảng thời gian sau đó, ước chừng một tháng, lúa đã trưởng thành và được người dân yêu quý gọi với cái tên lúa đang trong thời con gái vì đây là giai đoạn mà cây lúa phát triển nhất: Đẻ nhánh và làm đòng. Để biến thành gạo, lúa cũng phải chịu “năm nắng mười mưa”, “xay sẩy giần sàng”. Khi lúa chín người dân ta gặt lúa về, trục lúa, phơi lúa, giã lúa – ngày nay thì xay lúa – xay, xát, quạt, rê, sàng, sẩy. Lúa gạo là nguồn dự trữ đảm bảo an ninh lương thực của nước ta và thế giới.

Xuất khẩu gạo là nguồn kinh tế làm giàu cho đất nước. Thân lúa (rơm, rạ ) dùng để làm các chất đốt. Rơm khô là thức ăn cho gia súc và còn là nguyên liệu cho các mặc hàng thủ công mỹ nghệ. Sang thế kỉ XXI, Việt Nam đi vào xu thế công nghiệp hóa, hiện đại hóa nhưng hình ảnh cây lúa và giá trị của nó vẫn là vị trí quan trọng nhất trong quá trình phát triển đất nước.

$\text{@thuminh277}$

$\text{~ HT ~}$

Cây lúa là hình ảnh rất đỗi gần gũi và thân quen đối với người dân Việt Nam ta. Từ ngàn đời nay nghề trồng lúa vẫn được người dân ta coi trọng ; cây lúa vẫn là lẽ sống, là vận mệnh và gắn bó máu thịt với người dân mình.

Cây lúa vỉ thế đã đi sâu vào cách cảm, cách nghĩ của người dân và tạo nên những nét đặc trưng của văn hoá nước ta, một nền văn hoá – văn minh lúa nước.

Nói về lúa thì từ Bắc tới Nam không ai không biết. Có lúa cạn gieo ở trên nương, có lúa nước cấy ở dưới ruộng, có lúa gieo thẳng như ở một số tỉnh miền Trung và miền Nam.

Ở miền Bắc, thóc giống được ngâm cho nảy mầm. Đem hạt nẩy mầm (mộng mạ) gieo xuống đất, mầm lớn lên thành cây mạ. Mạ được nhổ đem ra ruộng cấy và phát triển thành cây lúa.

Cây lúa được chăm nước, bón phân, làm cỏ ; qua thời gian nó chia vè, đứng cái, làm đòng rồi trổ bông, kết hạt. Hạt ngậm sữa, chắc xanh. Bông lúa uốn câu, hoe vàng, chín vàng và chín rộ.

Để biến thành gạo, lúa cũng phải chịu “năm nắng mười mưa”, “xay sẩy giần sàng”. Khi lúa chín người dân ta gặt lúa về, trục lúa, phơi lúa, giã lúa – ngày nay thì xay lúa – xay, xát, quạt, rê, sàng, sẩy.

Việt Nam ta có rất nhiều giống lúa như : thơm, tám xoan, dự, nàng hương, bắc thơm, nếp cái, nếp hoa vàng, ba giăng, mùa, gié, mộc tuyền, di hương, tạp giao, nếp dâu, ải 32, 203, V10,…

Các sản phẩm làm ra từ lúa gạo cũng rất nhiều. Ngoài cơm (tẻ), ta ăn hằng ngày còn có xôi, bún, phở, cháo. Các loại bánh làm từ lúa gạo thì nhiều vô kể (mỗi vùng miền trên đất nước ta đều có những thứ bánh đặc trưng cho vùng miền ấy, rất phong phú, nhiều kiểu loại). Ví dụ như bánh đa, bánh đúe, bánh xèo, bánh bèo, bánh cuốn, bánh chay, bánh trôi, bánh ít, bánh rán, bánh phồng, bánh giày, bánh chưng,… Các loại nước uống từ lúa gạo cũng rất nhiều, về các loại xôi có thể kể như xôi trắng, xôi vò, xôi đỗ, xôi gấc, xôi lúa (xôi ngô), xôi hành mỡ, xôi lạc, xôi cúc, xôi nghệ,…

Từ bao đời nay cây lúa bao giờ cũng được coi là công sức, là mồ hôi của người lao động ; “bát cơm đầy” dẻo thơm đấy nhưng cũng “đắng cay muôn phận”. Trần Đăng Khoa đã gọi những công sức đó, những cái giá để đổi lấy hạt cơm là những “giọt mồ hôi sa những trừa tháng sáu”. Đó chính là giá trị của hạt gạo. Người dân Việt Nam ta còn khẳng định hạt gạo đó là “hạt ngọc hạt vàng” nói theo cách ca dao thì đó là “tấc đất tấc vàng”. Ý thức được lúa gạo là kho báu cho nên ông cha ta đã quen nói cân gạo, đong gạo mà không nói mua gạo (như ta nói ngày nay – khi mà lúa gạo cũng bị ảnh hưởng của kinh tế thị trường). Lúa gạo không chỉ là một thứ hàng hoá có thể bán tống bán táng tuỳ tiện. Ngay cả việc mua bán đi như thế ông cha ta cũng gọi cái giá bán đắt – bán rẻ ấy !à gạo hơn, gạo kém – người dân mình rất trân trọng, nâng niu hạt gạo. Khi ăn cơm làm rớt một hạt cơm, theo phản xạ, ta lập tức nhặt và đưa nó vào bát ngay vì không làm như thế sẽ bị xem là một tội – điều này dường như đã ăn sâu vào tiềm thức của mỗi người chúng ta. Đó là một hành vi văn hoá rất đáng khen ngợi và khích lệ, làm cảm động lòng người và mang một ý nghĩa thiêng liêng sâu sắc. “Cơm tẻ mẹ ruột” là một câu thành ngữ dân gian nói rõ nhất giá trị của hạt gạo. Ớ đầy hạt gạo được ví như cội nguồn máu thịt của con người, là cái ăn hằng ngày và cũng là nguồn gốc của sự sống.

Từ hoạt động thực tiễn của nghề trồng lúa, từ nhận thức giá trị và lòng yêu cây lúa, gắn sự sống của mình với sự tồn tại cây lúa, dân ta đã nâng cây lúa lên thành một biểu tượng cao đẹp : cây lúa chính là người. Ông cha ta và cả chúng ta thường nói đi thăm đồng, thăm lúa – lúa thật đáng cho sự chăm nom của con người, một việc mà chỉ dành cho người thân. Ông cha ta cũng nói “một nắng hai sương” để nói về mình nhưng cũng để nói về lúa. Vì thế, gặp lũ lụt, hạn hán, ta phải cứu lúa: vận mệnh cây lúa có tầm quan trọng như vận mệnh con người. Trong tục ngữ ca dao, người Việt Nam ta đã gọi “gió đông là chồng lúa chiêm, gió bắc là duyên lúa mùa”, hoặc gọi cây lúa cấy lại lần thứ hai là “tái giá”, thời cây lúa làm đòng gọi là thời con gái,… Chúng ta thật khó lòng phân biệt được như thế là nhân hoá cây lúa hay lúa hoá con người.

Cây lúa từ bao đời đã đi vào nhạc, vào thơ. Biết bao nhiêu bài hát ca ngợi cây lúa, ca ngợi nghề trồng lúa. Chúng ta có tục cúng cơm mới, có ngày hội xuống đồng cũng là những nghi lễ tôn vinh cây lúa. Nhánh lúa vàng còn được người hoạ sĩ thể hiện trên quốc huy của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà, nay là nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Trân trọng giá trị của cây lúa, nâng tầm quan trọng của vận mệnh cây lúa lên ngang tầm quan trọng của vận mệnh con người, đó chính là nét đặc sắc và tiêu biểu của văn hoá Việt Nam, của tâm hồn người Việt Nam ta.