Kể chuyện: Cây cỏ nước Nam trang 68 SGK Tiếng Việt 5 tập 1

1. Dựa vào lời kể của cô giáo (thầy giáo) và các tranh vẽ dưới đây, kể lại từng đoạn câu chuyện

Trả lời:

Có thể kể lại các đoạn như sau:

Tranh 1: Tuệ Tĩnh giảng giải cho các học trò về cây cỏ nước Nam

Tranh 2: Quân dân nhà Trần tập luyện chuẩn bị chống quân Nguyên

Tranh 3: Nhà Nguyên cấm bán thuốc men cho nước ta

Tranh 4: Quân dân nhà Trần chuẩn bị thuốc men cho cuộc chiến đấu

Tranh 5: Cây cỏ nước Nam góp phần làm cho binh sĩ thêm khỏe mạnh

Tranh 6: Tuệ Tĩnh và học trò phát triển cây thuốc Nam                   

2. Kể lại toàn bộ câu chuyện

Trả lời:

Nguyễn Bá Tĩnh, tức Tuệ Tĩnh, là một danh y đời Trần. Một lần, ông dẫn các học trò đi ngược vùng Phả Lại để lên núi Nam Tào, Bắc Đẩu, hai ngọn núi tổng hợp cao uy nghi sừng sững đối mặt với một vùng sông nước hiểm trở. Dọc hai bên đường lên núi là những bụi sâm nam lá xòe như những bàn tay, những bụi cây đinh lăng lá xanh mướt, những bụi cam thảo leo vướng vít cả mặt đường.

Dừng chân bên sườn núi, ông trầm ngâm nói với học trò:

- Ta đưa các con đến đây để nói cho các con biết rõ điều mà ta suy nghĩ nung nấu từ mấy chục năm nay.

Vài học trò xì xào:

- Chắc hẳn là điều gì cao siêu lắm nên thầy mới phải nung nấu lâu đến thế. Nguyễn Bá Tĩnh lắc đầu:

- Điều ta sắp nói với các con không cao như núi Thái Sơn, cũng chẳng xa như biển Bắc Hải mà ở gần trong tầm tay, ở ngay dưới chân các con đó.

Tất cả học trò đều im lặng, duy có người trưởng tràng kính cẩn hỏi:

- Thưa thầy, điều thầy định nói với chúng con có phải là cây cỏ ở dưới chân...

- Phải, ta muốn nói về ngọn cây và sợi cỏ mà hằng ngày các con vẫn giẫm lên... Chúng chính là một đội quân hùng mạnh góp vào với các đạo hùng binh của các bậc thánh nhân như Hưng Đạo Vương đánh tan giặc Nguyên xâm lược.

Rồi ông từ tốn kể:

- Ngày ấy, giặc Nguyên nhòm ngó nước ta. Vua quan nhà Trần lo việc phòng giữ bờ cõi rất cẩn trọng. Bên cạnh việc luyện tập dân binh, triều đình còn cắt cử người đôn đốc rèn vũ khí, chuẩn bị voi ngựa, lương thực, thuốc men... Song, từ lâu nhà Nguyên đã cấm chở thuốc men, vật dụng xuống bán cho người Nam. Khi giáp trận tất có người bị thương và đau ốm, biết lấy gì cứu chữa? Không chậm trễ, các thái y đã tỏa đi khắp mọi miền quê học cách chữa bệnh của dân gian bằng cây cỏ bình thường. Từ đó, vườn thuốc được lập ở khắp nơi. Núi Nam Tào và Bắc Đẩu chính là hai ngọn dược sơn các vua Trần xưa. Cây cỏ nước Nam đã góp phần làm cho những đạo binh thêm hùng hậu, bền bỉ, khỏe mạnh, can trường trong cuộc chiến đấu chống kẻ thù mạnh hơn mình hàng chục lần, đông hơn mình hàng trăm lần.

Kể đến đây, Nguyễn Bá Tĩnh chậm rãi nói thêm:

- Ta càng nghĩ càng thêm quí từng ngọn cây, từng sợi cỏ của non sông, gấm vóc tổ tiên để lại. Ta định nối gót người xưa để từ nay về sau dân ta có dùng thuốc Nam chữa cho người Nam. Ta nói để các con biết ý nguyện của ta.

Theo con đường của danh y Tuệ Tĩnh, cho đến bây giờ, hàng trăm vị thuốc đã được lấy từ cây cỏ nước Nam, hàng nghìn phương thuốc đã được tổng hợp từ phương thuốc dân gian để trị bệnh cứu người.

(Theo Tạ Phong Châu - Nguyễn Quang Vinh - Nghiêm Đa Văn)

*  Giải thích từ ngữ:

-  danh y: người thầy thuốc giỏi nổi tiếng.

-  hiểm trở: có địa hình phức tạp gây khó khăn nguy hiểm, gây nhiều trở ngại cho việc đi lại.

-  sâm nam, đinh lăng, cam thảo: những loài cây có thể dùng làm thuốc.

-  trầm ngâm: có dáng vẻ suy nghĩ, nghiền ngẫm kĩ về một điều gì.

-  cao siêu: vượt xa mức bình thường.

-  người trưởng tràng: người học sinh đứng đầu các học sinh trong trường.

-  cẩn trọng: cẩn thận, nghiêm ngặt và thận trọng.

-  giáp trận: hai bên áp sát nhau trong trận đánh

-  thái y: các vị thầy thuốc của triều đình

-  dược sơn: ngọn núi có nhiều loài thuốc quý

-  hùng hậu: mạnh mẽ

-  can trường: can đảm, gan dạ

3. Trao đổi với các bạn trong lớp về ý nghĩa của câu chuyện

Trả lời:

Ý nghĩa của câu chuyện Cây cỏ nước Nam: Khuyên người ta yêu quý thiên nhiên, hiểu giá trị và biết trân trọng từng ngọn cỏ, lá cây.