Hạnh phúc của một tang gia (Vũ Trọng Phụng) - Hoàn cảnh sáng tác, Dàn ý phân tích tác phẩm

- Vũ Trọng Phụng (1912-1939)

- Ông sinh ra trong một gia đình nghèo, sống bếp bênh bằng nghề viết văn, viết báo

- Bản thân tuy học ít nhưng lại rất tài hoa, là người nhân hậu sống nề nếp, ghét cay ghét đắng cái xã hội nhố năng hiện tại

- Tiếc rằng con người tài hoa ấy lại yểu mệnh mất sớm vì bệnh lao

- Các tác phẩm chính:

   + tiểu thuyết: Số đỏ, Giông tố, Vỡ đê

   + phóng sự: Kĩ nghệ lấy Tây, Cạm bẫy người, Cơm thầy cơm cô

- Phong cách nghệ thuật:

   + văn chương Vũ Trọng Phụng ngùn ngụt ngọn lửa căm phẫn đối với xã hội chó đểu

   + ông là cây bút trào phúng bậc thầy, một trong những đại biểu xuất sắc của xu hướng văn học hiện thực

1. Thời điểm sáng tác, xuất xứ

- Đoạn trích thuộc chương XV của tiểu thuyết Số đỏ

- Tiểu thuyết này được viết và đăng báo năm 1936, in thành sách năm 1938

2. Bố cục

- Phần 1 (từ đầu đến cho Tuyết vậy): Niềm vui và hanh phúc của các thành viên khi cụ tổ qua đời

- Phần 2 (tiếp đến đám cứ đi): cảnh đám ma gương mẫu

- Phần 3 (còn lại): Cảnh hạ huyệt

3. Tóm tắt đoạn trích

    Cụ tổ đã ngoài 80 mà vẫn cứ sống mãi, đám con cháu chí hiếu mong ngày mong đêm cụ tổ sớm quy tiên để chúng chia ra tài. Ước mong của đám con cháu đã thành hiện thực khi Xuân Tóc Đỏ trong một lần nổi giận đã công khai tội hoang dâm của cô Hoàng Hôn- cháu gái cu tổ. Xuân làm việc này chỉ vì hợp đồng với ông Phán- chồng cô Hoàng Hôn. Ông Phán đã thuê Xuân quảng cáo mình là người chồng mọc sừng với giá mười đồng. Uất ức vì sự đồi bại của con cháu, sau 3 ngày ngắc ngoải, cụ cố Tổ hơn 80 tuổi chết thật. Cụ cố Hồng, vợ chồng Văn Minh, ông phán-mọc-sừng, cậu tú Tân, cô Tuyết… cả bọn con cháu vô cùng sung sướng. Người chết được quan trên khám qua loa đã được khâm liệm, gần một ngày rồi mà chưa phát phục. Sau khi cụ bà đi thu xếp việc cưới chạy tang cho Tuyết không đi đến đâu, Văn Minh hứa là sẽ tìm cách cho Tuyết lấy chồng một cách danh giá thì cụ cố Hồng mới cho phát phục. Bầy con cháu tưng bừng vui vẻ đi đưa giấy cáo phó, gọi phường kèn, thuê xe đám ma. Bảy giờ sáng hôm sau thì cất đám. Có 2 tên cảnh sát Min Đơ, Min Toa được thuê giữ trật tự. Tuyết mặc bộ đồ Ngây thơ đi mời trầu. Đám ma theo cả lối Ta, Tàu, Tây. Có kiệu bát cống, có lợn quay đi lọng, có đến ba trăm câu đối, vài ba trăm người đi đưa. Có lốc bốc xoảng, bu dích và vòng hoa. Khi đám ma đi được 4 phố khi vợ chồng Typn, bà Phó Đoan và mấy người nữa đang lào xào phê bình thái độ của Xuân thì bỗng có 6 chiếc xe, trên có sư chùa Bà Banh, xe nào cũng che 2 lọng xuất hiện. Hai vòng hoa đồ sộ, một của báo Gõ Mõ, một của Xuân len vào hàng đầu. Cậu tú Tân vội bấm máy. Cụ bà chạy lên, sung sướng vì ông Đốc Xuân đã không giận mà lại giúp đáp phúng viếng đến thế, và đám ma như kể đã là danh giá nhất tất cả. Bọn quan khách thì cười tình với nhau, bình phẩm nhau, chê bai nhau,… Lúc hạ huyệt, cậu tú Tân bắt bẻ từng người một để chụp ảnh. Ông pháp mọc sừng, khóc to “Hứt! Hứt! Hứt!” bí mật dúi vào tay Xuân cái giấy bạc năm đồng gấp tư… Nó nắm tay cho khỏi có người nom thấy…

4. Giá trị nội dung

- Qua đoạn trích tác giả phê phán mạnh ẽ bản chất giả dối và sự lố lăng đồi bại của xã hội thượng lưu ở thành thị những năm trước cách mạng

5. Giá trị nghệ thuật

- Ngòi bút trào lộng,nghệ thuật châm biếm sâu sắc bén qua cái nhìn độc đáo, sâu sắc của tác giả

1. Nhan đề

- Thể hiện sự đối lập mâu thuẫn thú vị tạo tiếng cười nhưng lại là sự châm biếm mỉa mai

- Tang gia mà lại hạnh phúc, thật bi hài hết chỗ nói

2. Hạnh phúc của tang gia

a.Nguyên nhân

-Cụ tổ mất, di chúc được thực hiện

-Mọi người được thỏa mãn ước nguyện bấy lâu

b.Những hạnh phúc khác nhau

-Hòa trong niềm vui cung bầy con cháu chí hiếu của cụ tổ mỗi người lại có niềm vui riêng:

   + người có dịp diễn trò già yếu, phô trương thanh thế gia đình

   + kẻ có cơ hội quảng bá sản phẩm

   + kẻ khoe tài chụp ảnh

-Vậy nên khi có lệnh phát phục ban ai ai cũng sung sướng thỏa thích

⇒ Cả tang gia mỗi người một niềm vui chẳng ai quan tâm đến người chết đang nằm kia

c.Niềm vui hạnh phúc tràn cả ra ngoài

-Xuân Tóc Đỏ uy tín tăng thêm

-Các nhà cải cách Âu hóa có dịp lăng xê trang phục

-Cảnh binh sung sướng vì có việc làm

-Bạn bè cụ cố Hồng khoe huân chương, râu ria

-Đám giai thanh gái lịch ve vãn hẹn hò, tỏ tình đủ kiểu

⇒ Qua việc miêu tả đám ma với những niềm hạnh phúc ngập tràn tác giả đã vạch trần cái bộ mặt giả dối của xã hội đương thời, chạy theo lợi nhuận nhu cầu cá nhân, hủy diệt đi tình người, đạo lí truyền thống của dân tộc

3. Hình ảnh đám tang

a.Không khí

-Như một đám hội đám rước

-Tổ chức linh đình hoành tráng sang trọng

⇒ Không khí náo nhiệt tới mục hỗn loạn, nhốn nháo

b.Các nhân vật

-Cô Tuyến diện bộ trang phục Ngây thơ để thiên hạ biết mình chưa đánh mất cả chữ trinh, khuôn mặt buồn lãng mạn đúng mốt nhà có đám

-Xuân Tóc Đỏ dù là người gây ra cái chết cho cụ tổ nhưng lại được chào đón như thượng khách, lộ rõ vẻ lưu manh vô lại

-Sư cụ Tăng Phú thì háo danh vênh váo đắc thắng về chiến công đánh đổ hội Phật giáo của mình

-Cậu Tú Tân dạt dào cảm hứng sáng tạo nghệ thuật: cậu bắt bẻ từng người chống gậy, gục đầu, khom lưng để chụp ảnh kỉ niệm

-Đám con cháu là ê- kíp, đạo diễn diễn viên, nhiếp ảnh gia tài ba xuất sắc và rất ăn ý trong màn kịch đại hiếu thảo

-Phán mọc sừng nhanh chóng thanh toán nốt món nợ mười đồng với Xuân Tóc Đỏ trong màn khóc đến oặt cả người khiến Xuân phải đỡ dậy thật ăn ý

⇒ Đám người đã phơi bày đầy đủ bộ mặt bỉ ổi của cái xã hội thượng lưu đang mang danh Âu hóa, chúng hiện nguyên hình là những kẻ khốn nạn, những tên chó đểu trong một xã hội chó đểu

4. Nghệ thuật

-Hàng loạt các câu văn kết hợp những từ đối chọi chan chát tạo ra ý vị trào phúng đầy chua chát: Hạnh phúc của một tang gia; thành thử tang gia ai ai cũng vui vẻ cả,...

-Lối nói ngược đầy mỉa mai, giễu cợt

-Cách đặt tên nhân vật, sự vật hài hước, châm biêm: Văn Minh, cậu Tú Tân, bộ đồ Ngây thơ

Loạt bài Tác giả - Tác phẩm Văn lớp 11 được biên soạn bám sát nội dung sách giáo khoa Ngữ Văn lớp 11.