Phân tích hình ảnh người tráng sĩ trong bài thơ Tỏ lòng

     Qua bề dày lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc ta, ta đã đi qua những cuộc chiến gian khổ, giành những chiến thắng hào hùng. Để có được những chiến công vang dội ấy, tinh thần chiến đấu và trách nhiệm của con người, đặc biệt là của các trang nam nhi rất quan trọng. Viết về tinh thần chiến đấu, chí của kẻ làm trai, chúng ta không thể không kể đến tác phẩm "Thuật hoài" (Tỏ lòng) của Phạm Ngũ Lão. Bài thơ đã tái hiện chí làm trai dưới thời Trần, hùng dũng với lòng yêu nước và ý thức trách nhiệm, ý chí hơn người.

Hình ảnh người tráng sĩ trong bài thơ tỏ lòng

     Nam nhi dưới thời Trần trước tiên được tác giả kể đến với tấm lòng yêu nước và tinh thần trách nhiệm:

                                        "Hoành sóc giang sơn kháp kỉ thu"

                                        “(Múa giáo non sông trải mấy thu)”

     Với tư thế hiên ngang và hành động kỳ vĩ, vẻ đẹp của họ sánh vai cùng vũ trụ. Trong nguyên văn, người tráng sĩ cầm ngang ngọn giáo chứ không phải "múa giáo" như ở bản dịch. "Giang sơn" gợi tả không gian mang tầm vóc của vũ trụ nhưng cũng chỉ cụ thể đất nước. Giang sơn còn có ý nghĩa "thiên, địa, nhân", tức không chỉ có trời và đất, con người cũng vô cùng quan trọng.

     Ngọn giáo cầm ngang trên tay là biểu tượng cho sức mạnh và lòng yêu nước của nam nhi thời nhà Trần. Nó được đo bằng chiều rộng của non sông, chiều cao của bầu trời, như một lời khẳng định chủ quyền dân tộc. Cầm ngang ngọn giáo trên tay, sánh tầm với vũ trụ, trang nam nhi chủ động trong tư thế và tầm nhìn rộng lớn, sẵn sàng chiến đấu để bảo vệ đất nước.

     Đó là trách nhiệm và sứ mệnh cao cả mà người tráng sĩ trong bài thơ cố gắng thực hiện. Bất chấp thời gian trôi đi, sứ mệnh ấy đã trải qua mấy thu. Chẳng màng đến nguy hiểm hay gian nan, khát vọng bảo vệ giang sơn vẫn không hề nguôi. Với một câu thơ ngắn gọn, Phạm Ngũ Lão đã tái hiện thành công lòng yêu nước và ý thức trách nhiệm đối với non sông đất nước của nam nhi thời Trần.

Xem thêm:

Phân tích bài thơ Tỏ lòng

Cảm nhận về bài thơ Tỏ lòng     Không những thế, hình ảnh người tráng sĩ thời Trần còn hiện lên tuyệt đẹp với ý chí chiến đấu và sức mạnh phi thường:

                                        "Tam quân tì hổ khí thôn Ngưu"

                                        “(Ba quân khí mạnh nuốt trôi trâu)”

     Lịch sử ghi quân đội triều đại nhà Trần chia ra thành ba bộ phận: Tiền quân, Trung quân, Hậu quân. Mỗi bộ phận đảm nhận nhiệm vụ và trách nhiệm riêng. Song tất cả đều mang khí phách hơn người, được huấn luyện rất nghiêm khắc. Những đấng nam nhi mang trong mình sức mạnh cường tráng. Sức mạnh ấy thậm chí được miêu tả là có thể dễ dàng nuốt trôi một con trâu lớn. Phạm Ngũ Lão đã sử dụng hình ảnh vừa so sánh vừa cường điệu hóa, khắc họa và làm nổi bật vẻ đẹp sức mạnh của người tráng sĩ thời Trần.

     Không chỉ mạnh mẽ về mặt thể chất mà còn sở hữu ý chí chiến đấu kiên cường hơn người. Với những yếu tố đó, đội quân trở nên hết sức mạnh mẽ. Họ đã giành chiến thắng, với 3 lần đánh tan giặc Nguyên Mông xâm lược. Họ mang những phẩm chất anh hùng, viết lên bảng vàng lịch sử hào khí Đông A chói lọi của thời đại.

Phân tích hình ảnh người tráng sĩ trong bài thơ tỏ lòng

     Bên cạnh đó, chúng ta còn có thể thấy hoài bão và lý tưởng của trang nam nhi thời Trần:

                                        "Nam nhi vị liễu công danh trái"

                                        “(Công danh nam tử còn vương nợ)”

                                        Như cụ Nguyễn Công Trứ đã từng nói:

                                        "Đã mang tiếng ở trong trời đất

                                        Phải có danh gì với núi sông"

     Công danh vốn là thứ tất yếu trong cuộc đời đấng nam tử. "Nợ công danh" là món nợ ai cũng phải mang, nam nhi thời Trần không ngoại lệ. Với những người tráng sĩ "bình Nguyên" ấy, thời điểm đất nước đang bị giặc ngoại xâm lăm le thì "nợ công danh" mà họ phải trả lại trở nên lớn lao hơn bao giờ hết. Đó là sự cống hiến thân mình, để bảo vệ độc lập chủ quyền, để nhân dân ấm no, yên ổn.

     Có thể nói, quan điểm về công danh của Phạm Ngũ Lão trong bài thơ có ý nghĩa vô cùng to lớn. Nó cổ vũ con người, đặc biệt là đấng nam nhi từ bỏ lối sống tầm thường, vị kỷ, đánh thức trách nhiệm với Tổ quốc.

Phân tích về hình ảnh người tráng sĩ trong bài thơ Tỏ lòng

     Với quan niệm ấy, mặc dù đã cống hiến và hy sinh hết mình, người nam nhi thời Trần vẫn cảm thấy chưa đủ và cảm thấy “thẹn”:

                                        "Tu thính nhân gian thuyết Vũ Hầu"

                                        “(Luống thẹn tai nghe chuyện Vũ Hầu)”

     Tác giả lấy điển cố về Gia Cát Lượng, Phạm Ngũ Lão thể hiện sự hổ thẹn của mình. Là một trong ba danh tướng tài ba tài ba bậc nhất thời Trần, Phạm Ngũ Lão không hề làm điều thẹn với dân, với nước, với chính mình. Nói “thẹn” thể hiện sự khiêm nhường của tác giả. Đó là niềm khao khát vươn tới những thứ lớn lao, vĩ đại hơn. Nỗi hổ thẹn ở đây không khiến hình ảnh người tráng sĩ trở nên nhỏ bé mà giúp chúng ta thấy được tầm vóc lớn lao hơn, ý chí mãnh liệt hơn của họ.

     Chỉ với bốn câu thơ nhưng đanh thép, hào hùng cùng những hình ảnh thơ lớn lao, kì vĩ. Nhịp thơ linh hoạt, lúc nhanh, khi chậm. "Thuật hoài" đã vẽ nên bức tranh đẹp về hình ảnh trang nam nhi thời Trần với vẻ đẹp của người anh hùng vệ quốc hiên ngang, có lý tưởng, có ý chí và sức mạnh hơn người. 

     Hình ảnh người tráng sĩ trong bài thơ Tỏ lòng cùng những bài thơ như "Hịch tướng sĩ" "Bạch Đằng giang phú"... đã dựng lên những bức tượng đài bất tử về người anh hùng dân tộc trong lòng chúng ta. Để rồi sau rất nhiều năm qua đi, nhân dân đất Việt vẫn nghe mãi âm vang của một thời "hào khí Đông A" oanh liệt.