Soạn bài Quá trình văn học và phong cách văn học - Soạn văn lớp 12

Tóm tắt bài

1. Quá trình văn học là gì? Nêu các quy luật chung của quá trình văn học

  Quá trình văn học là sự vận động của văn học trong tổng thể. Nó bao gồm tất cả các tác phẩm văn học với chất lượng khác nhau, tất cả các hình thức tồn tại của văn học từ truyền miệng đến chép tay, in ấn. Nó cũng bao ; gồm các ngành tổ của đời sống văn học như tác giả và độc giả, các hình thức tể chức hội đoàn, các hoạt động nghiên cứu, phê bình, dịch thuật, xuất bản, ảnh hưởng qua lại giữa văn học với các loại hình nghệ thuật khác các hình thái ý thức xã hội khác...

- Các quy luật chung của quá trình văn học

a) Văn học gắn bó với đời sống, thời đại nào văn học đó, những biến động lịch sử của xã hội thường tạo nên những chuyển biến trong lịch sử phát triển của văn học.

b) Văn học phát triển trong sự kế thừa và cách tân: văn học dân gian là cội nguồn của văn học viết, người sau thâu nhận giá trị văn học của người trước và tạo nên.

c) Văn học một dân tộc tồn tại, vận động trong sự bảo lưu và tiếp biến: giữ gìn phát huy những tinh hoa của truyền thống; tiếp thu có chọn lọc và cải biến cho phù hợp những tinh hoa của văn học thế giới.

2. Xác định đặc trưng cơ bản của văn học phục hưng, chủ nghĩa cổ điển, chủ nghĩa lãng mạn, chủ nghĩa hiện thực phê phán, chủ nghĩa hiện thực xã hội chủ nghĩa. Nói vắn tắt về các trào lưu văn học hiện đại trên thế giới và các trào lưu văn học ở Việt Nam.

- Văn học thời phục hưng ở châu Âu thế kỉ XV, XVI đề cao con người, giải phóng cá tính chông lại tư tưởng khắc nghiệt thời Trung cổ (Đôn Ki-hô- tê của Xéc-van-tét, Rô-mê-ô và Giu-li-ét của sếch-xpia...).

- Chủ nghĩa cổ điển ở Pháp thế kỉ XVII coi văn học cổ đại là hình mẫu lí tưởng, luôn luôn đề cao lí trí, sáng tác theo các quy phạm chặt chẽ (Lơ Xít của Cooc-nây, Lão hà tiện của Mô-li-e...).

- Chủ nghĩa lãng mạn đề cao những nguyên tắc chủ quan; thường lấy đề tài trong thế giới tưởng tượng của nhà văn, cố gắng xây dựng hình tượng nhân vật sao cho phù hợp với lí tưởng và ước mơ của nhà văn (Những người khốn khổ của V. Huy-gô, Những tên cướp của Si-le...).

- Chủ nghĩa hiện thực phê phán thế kỉ XIX thiên về những nguyên tắc khách quan, chú ý chọn đề tài trong cuộc sống hiện thực, chủ trương nhà văn là người thư kí trung thành của thời đại”, quan sát thực tế để sáng tạo các điển hình (sáng tác của Ban-dắc, Lép Tôn-xtôi, Lỗ Tấn...).

- Chủ nghĩa hiện thực xã hội chủ nghĩa thế kĩ XX miêu tả cuộc sống trong quá trình phát triển cách mạng (sáng tác của Mác-xim Go-rơ-ki, Gioóc-giơ A-ma-đô...

Thế kỉ XX còn chứng kiến sự xuất hiện của các trào lưu hiện đại chủ nghĩa.

- Chủ nghĩa siêu thực: ra đời 1942 ở Pháp với quan niệm thế giới trên hiện thực mới là mảnh đất sáng tạo của nghệ sĩ (Na-đi-a của An-đrê Brơ-tông).

- Chủ nghĩa hiện thực huyền ảo trong văn học Mĩ La-tinh sau thế chiến 2 với quan niệm thực tại còn bao gồm cả đời sống tâm linh, niềm tin tôn giáo, các huyền thoại, truyền thuyết (Trăm năm cô đơn của Gác-xi-a Mác- két).

- Chủ nghĩa hiện sinh ở châu Âu sau thế chiến 2 tập trung miêu tả cuộc sống con người như một sự tồn tại huyền bí, xa lạ (Người xa lạ của An-be Ca-muy).

  Ở Việt Nam, trong giai đoạn 1930-1945 hai trào lưu côug khai nổi bật nhất là:

- Trào lưu lãng mạn rực rỡ trong Thơ mới với Thế Lữ, Lưu Trọng Lư, Xuân Diệu, Huy Cận, Chế Lan viên, Hàn Mặc Tử, Nguyên Bính... và trong sáng tác của nhóm Tự lực văn đoàn với Khái Hưng.

- Trào lưu hiện thực phê phán thành công trước hết trong lĩnh vực tiểu thuyết, truyện ngắn, phóng sự với các tác phẩm của Nguyễn Công Hoan, Vũ Trọng Phụng, Ngô Tất Tố, Nam Cao, Nguyên Hồng...