Phân tích bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh hay nhất - Ngữ văn 12

Trong chương trình Ngữ văn lớp 12, bài thơ Sóng của nhà thơ Xuân Quỳnh là một bài thơ rất hay và cảm xúc. Sau đây sẽ mang đến cho các bạn bài phân tích bài thơ Sóng hay nhất. Cùng tham khảo qua bài viết dưới đây nhé!

Bài làm

   Trong nền văn học Việt Nam, thật khó có nữ thi sĩ nào có một tâm hồn nữ tính, dịu dàng và đằm thắm như nhà thơ Xuân Quỳnh. Bà viết những bài thơ như là những lời tự bạch, tự tình của chính mình chứ không phải là một công việc sáng tác. Tiếng thơ Xuân Quỳnh luôn mãnh liệt, tràn đầy cảm xúc với những tâm tư, tình cảm sâu sắc của một người phụ nữ, nhất là bài thơ Sóng. Bài thơ là những tâm trạng của người con gái khi yêu, từ đó khái quát lên quy luật của tình yêu trong cuộc đời. Đọc bài thơ, ta thấy thêm yêu những vần thơ ngọt ngào và đi vào lòng người của nữ thi sĩ.

   Bài thơ Sóng được sáng tác năm 1967, trong chuyến đi công tác của Xuân Quỳnh ở vùng biển Diêm Điền. Sau này, tác phẩm được in trong tập "Hoa dọc chiến hào" năm 1968. Cả bài thơ khiến cho người đọc hiểu được những tâm tư, tình cảm của người con gái trong tình yêu, cùng với nỗi khát vọng to lớn của họ đối với tình yêu của cuộc đời.

   Mở đầu bài thơ là hình ảnh sóng mộc mạc và giản dị:

"Dữ dội và dịu êm

Ồn ào và lặng lẽ

Sông không hiểu nổi mình

Sóng tìm ra tận bể"

Nhà thơ đã rất khéo léo khi sử dụng hai trạng thái đối lập của sóng trong hai câu thơ liên tiếp: "Dữ dội - dịu êm", "ồn ào - lặng lẽ". Những trạng thái khác nhau của sóng cũng giống như những cung bậc cảm xúc của người con gái khi yêu. Có khi họ mãnh liệt, cháy bỏng, có khi lại trầm lắng, suy tư. Người con gái sống trong những trạng thái cảm xúc khác nhau của tình yêu, khiến cho họ cũng chẳng thể hiểu được lòng mình nữa: "Sông không hiểu nổi mình". Hình tượng "sông" và "bể gợi nhiều liên tưởng sâu xa. Sông là cái nhỏ bé, chật hẹp. Còn bể là biển lớn, bao la và mênh mông. Từ hai hình tượng này, Xuân Quỳnh muốn khái quát lên quy luật của tình yêu, đó là khao khát mãnh liệt, chảy bỏng của con người muốn thoát ra khỏi cuộc sống tầm thường để vươn đến với tình yêu, vươn đến với hạnh phúc.

   Từ quy luật của tình yêu, Xuân Quỳnh đi đến khẳng định nó là bất diệt, mãi mãi:

"Ôi con sóng ngày xưa

Và ngày sau vẫn thế

Nỗi khát vọng tình yêu

Bồi hồi trong ngực trẻ"

Nếu như con sóng ngoài biển khơi vẫn ngày đêm vỗ vào bờ thì khao khát tình yêu trong em cũng trường tồn, bất diệt như sự tồn tại của sóng trong tự nhiên. Những con sóng của ngày hôm qua với hôm nay vẫn như thế, vẫn không hề đổi thay trước những xoay chuyển của cuộc đời. Khát vọng tuổi trẻ trong em có lẽ không bao giờ cạn, chỉ đến khi trái tim này thôi ngừng đập thì có lẽ nó mới ngừng dâng lên. Nhà thơ thể hiện nỗi lòng của mình thật tự nhiên mà cũng rất sâu sắc, khiến cho người đọc cảm nhận được khao khát mạnh mẽ của người phụ nữ trong tình yêu.

   Trước sự bất diệt, trường tồn của tình yêu, Xuân Quỳnh có những suy nghĩ, những trăn trở về tình yêu của mình:

 "Trước muôn trùng sóng bể

Em nghĩ về anh, em

Em nghĩ về biển lớn

Từ nơi sóng lên?"

Cho đến khổ thơ thứ ba, người đọc có thể thấy được hình tượng "Sóng" và hình tượng "em" luôn song hành cùng nhau, bởi những trạng thái của sóng cũng giống như những cảm xúc mà em trải qua trong tình yêu. Đúng như vậy, khi con người đã đã đắm say vào trong tình yêu hay đắm say bất cứ một thứ gì thì họ luôn muốn tìm hiểu cội nguồn của những thứ tình cảm đẹp đẽ ấy. Ta có thể hiểu được tâm trạng của Xuân Quỳnh bởi nhà thơ Xuân Diệu cũng đã từng đặt câu hỏi cho cội nguồn của tình yêu:

"Làm sao cắt nghĩa được tình yêu?

Có khó gì đâu một buổi chiều

Nó chiếm hồn ta bằng nắng nhạt

Bằng mây nhè nhẹ, gió hiu hiu"

Khi đặt câu hỏi cho tình yêu, nhà thơ Xuân Diệu cũng không thể lí giải được cội nguồn của nó. Nhà thơ như muốn "Hỏi thế gian tình là gì?", nhưng thế gian chỉ để lại cho ông một dấu chấm hỏi lơ lửng. Rằng tình yêu làm sao có thể lí giải được, làm sao có thể cắt nghĩa được. Ta không thể nắm bắt được tình yêu, cũng như không thể nhìn thấy nó mà chỉ có thể cảm nhận được bằng cả tâm hồn. Cũng như Xuân Diệu, nữ thi sĩ Xuân Quỳnh chẳng thế nào tìm được lí do cho tình yêu của cuộc đời:

"Sóng bắt đầu từ gió

Gió bắt đầu từ đâu

Em cũng không biết nữa

Khi nào ta yêu nhau?" 

Ban đầu, nhà thơ tìm hiểu được rằng sóng bắt đầu từ gió, nhưng gió bắt đầu từ đâu thì lại không thể trả lời. Cũng giống như tình yêu mà em dành cho anh, nó cứ thế mà đến, một cách tự nhiên, không ai có thể biết trước được. Lời thơ tình tứ, chân thật chứa đựng biết bao tâm tình của người con gái khiến cho ta thấy một tâm hồn đầy nữ tính của tác giả. Và khi đã yêu rồi, thì người con gái lúc nào cũng mang trong mình nỗi nhớ người yêu thường trực:

"Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nước
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được
Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức"

Những con sóng ngoài biển khơi dữ dội kia, dù là ở dưới lòng sâu, dù là trên mặt nước thì nó vẫn cứ dạt vào bờ. Hình tượng sóng hướng về bờ biểu tượng cho em hướng về anh, hướng về tình yêu mãnh liệt và đẹp đẽ của chúng mình. Từ cảm thán "ôi" cho thấy cảm xúc tràn trề, những con sóng lòng là nỗi nhớ người yêu đang dâng lên từng đợt trong tâm hồn người nữ thi sĩ mộng mơ. Hai câu thơ cuối của khổ thơ gợi liên tưởng thật đẹp. Trạng thái "trong mơ còn thức" diễn tả một nỗi nhớ thường trực, chưa bao giờ nguôi ngoai của người con gái. Rằng một khi đã yêu thì họ sẽ dành cả tâm hồn mình cho người mình yêu, không lúc nào là không nhớ đến họ.

   Hai khổ thơ tiếp theo cho thấy sự chung thủy của người con gái đối với tình yêu của mình:

"Dẫu xuôi về phương bắc
Dẫu ngược về phương nam
Nơi nào em cũng nghĩ
Hướng về anh - một phương

Ở ngoài kia đại dương
Trăm nghìn con sóng đó
Con nào chẳng tới bờ
Dù muôn vời cách trở"

Xuân Quỳnh khẳng định rằng dù ở nơi phương nào thì em cũng vẫn một lòng một dạ, hướng về một phương duy nhất, đó là phương anh. Tình cảm thủy chung, son sắt với người mình yêu của người con gái khiến cho ta không khỏi xúc động. Hình ảnh những con sóng ở ngoài đại dương, dù có gặp muôn vàn trắc trở nhưng vẫn tới được bến bờ cho thấy cái kết thật đẹp của một tình yêu. Dù có khó khăn như thế nào thì chỉ cần hướng về nhau, đôi ta sẽ có thể vượt qua được hết. Em cũng như vậy, trước bao sóng gió của cuộc đời, em không vấp ngã được đâu, vì em còn phải tìm đến anh, đến bến bờ hạnh phúc của đôi ta.

   Trước cuộc đời bao la, rộng lớn, Xuân Quỳnh muốn được tan ra, được hòa bình vào với tình yêu của cuộc đời:

"Cuộc đời tuy dài thế
Năm tháng vẫn đi qua
Như biển kia dẫu rộng
Mây vẫn bay về xa

Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ"

   Hai khổ thơ cuối là sự trăn trở của nhà thơ trước cái hữu hạn của cuộc đời. Xuân Quỳnh lo lắng rằng cuộc đời này trôi qua nhanh quá, làm sao trường tồn, vĩnh cữu được như tình yêu, cho nên nhà thơ muốn được tan ra thành trăm con sóng nhỏ, để hòa mình vào với biển lớn. Trạng thái "tan ra" cho thấy khao khát cháy bỏng, mãnh liệt của Xuân Quỳnh. Ta thấy được những tâm tư, tình cảm chân thật nhất của nữ thi sĩ, rằng Xuân Quỳnh muốn đem tình yêu của mình vào tình yêu lớn của đất nước, để có thể cống hiến những điều đẹp đẽ nhất, thiêng liêng nhất.

   Kết thúc bài thơ Sóng, ta có thể hiểu được những tâm trạng của người con gái khi yêu cùng với khao khát mãnh liệt của nữ thi sĩ trong tình yêu. Xuân Quỳnh qua bài thơ Sóng như mở ra cho ta một khía cạnh mới khi tiếp cận tình yêu thông qua một hình ảnh thiên nhiên thật giản dị "sóng". Hình tượng này có lẽ sẽ mãi là một hình tượng đẹp trong nền văn học Việt Nam khi nói lên đầy đủ các tầng ý nghĩa trong tình yêu của cuộc đời. 

Với bài phân tích bài thơ Sóng, hy vọng đây sẽ là một tài liệu hữu ích dành cho các bạn. Chúc các bạn học tốt!