Quan niệm thơ của Hồ Chí Minh qua bài thơ Cảm tưởng đọc "Thiên gia thi"

Đề bài

Trong bài Cảm tưởng đọc "Thiên Gia thi" chủ tịch Hồ Chí Minh có viết:

Nay ở trong thơ nên có thép,

Nhà thơ cũng phải biết xung phong

Hãy giải thích quan niệm về thơ nói trên của Hồ Chủ tịch và chứng minh rằng quan điểm đó đã được thể hiện sâu sắc trong tập thơ Nhật kí trong tù của Người.

Hướng dẫn giải

Đề bài vừa yêu cầu giải thích và chứng minh. Do vậy, học sinh cần phải giải thích thế nào là chất thép trong thơ cũng như tư tưởng, ý thức, "biết xung phong" của nhà thơ và chứng minh quan điểm nói trên của Hồ Chủ tịch và chứng minh rằng quan điểm đó đã được thể hiện sâu sắc trong tập thơ Nhật kí trong tù của Người. 

Dưới đây là gợi ý làm bài của Cùng học vui:

1. Mở bài

Văn chương không phải là sự nghiệp chính của chủ tịch Hồ Chí Minh . Người không có ý định trở thành một nhà văn, nhà thơ, nhưng trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng của mình, Người đã sáng tác văn học và sự thực Người đã trở thành một tác gia lớn của nền văn học Việt Nam hiện đại. 

Qua những sáng tác của mình, Hồ Chủ tịch đã thể hiện một quan điểm sáng tác tiến bộ, cách mạng, trong đó có quan điểm được trình bày trong bài Cảm tưởng đọc "Thiên gia thi": 

Nay ở trong thơ nên có thép

Nhà thơ cũng phải biết xung phong

>> Xem thêm: Hãy phân tích một bài thơ của Bác trong Nhật kí trong tù có tinh thần thép.

2. Thân bài

a) Giải thích quan niệm về thơ của Hồ Chủ tịch

- Khái niệm "thép" là khái niệm cơ bản thể hiện quan điểm nghệ thuật của Hồ Chủ tịch. Chất thép mà Hồ chủ tịch nói ở đây chính là tính chiến đấu của thơ, của tác phẩm văn học. Chủ tịch yêu cầu thơ cũng như văn học ngày nay cần có tính chiến đấu. Và nhà thơ cũng cần phải có tinh thần của người chiến sĩ (phải biết xung phong), dùng tác phẩm của mình như một thứ vũ khí phục vụ cho sự nghiệp đấu tranh cách mạng.

- Cần phải hiểu sự đối lập giữa thơ ca cách mạng mang tinh thần thép với thơ cổ không phải là sự đối lập với thơ viết về thiên nhiên nói chung của người xưa. Nó chỉ đối lập với thứ thơ cổ viết về thiên nhiên mang tư tưởng ẩn dật, chìm đắm vào thiên nhiên, tìm đến thiên nhiên như một cứu cánh để thoát li xã hội. Bởi vì, trong nhiều bài thơ cổ viết về thiên nhiên, vẫn tràn đầy tấm lòng ưu ái của nhà thơ đối với dân, với nước, vẫn cháy bỏng nỗi niềm khát khao được dấn thân, nhập cuộc.

b) Chứng minh quan niệm trên được thể hiện sâu sắc trong tập thơ "Nhật kí trong tù"

- Theo quan niệm của Hồ Chí Minh, thì thép là tính chiến đấu, là biểu hiện tinh thần tiến công cách mạng. Đó là cái bản chất, cốt lõi của tinh thần thép.  Nhưng hình thức biểu hiện của chất thép trong Nhật kí trong tù  thì rất phong phú, đa dạng, muôn hình muôn vẻ...

- Chất thép có khi được thể hiện trực tiếp là thép, có khi được bộc lộ qua tâm trạng nóng lòng, sốt ruột đến đau đớn vì bị giam hãm lâu ngày trong nhà tù, có khi là thái độ châm biếm, đả kích đối với bọn đế quốc, phong kiến và bọn phản động, có khi được thể hiện qua phong thái, cốt cách ung dung thi sĩ của Người trong những hoàn cảnh khắc nghiệt, hiểm nghèo...Có thể nói, tình thần thép thấm nhuần trong cả tập thơ Nhật kí trong tù của Người.

3. Kết bài

- Quan niệm về thơ nói trên của Hồ Chủ tịch là đúng đắn, góp phần làm cho văn học cách mạng có thêm sức sống, tính chiến đấu mới.

- Quan niệm nói trên trở thàn mục đích sáng tác trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng vĩ đại của Hồ Chủ tịch.