Kiểm tra về thơ - Ngữ văn 9

• Con cò (Chế Lan Viên)
  • Mạch cảm xúc trữ tình được phát triển theo ý nghĩa biểu tượng của hình ảnh con cò, bắt đầu từ hình ảnh con cò trong ca dao theo lời ru của mẹ đi vào tiềm thức trẻ thơ, rồi biểu tượng cho sự nâng niu chăm chút của mẹ cho con suốt cuộc đời, cuối cùng là cảm nhận sâu sắc về tình mẫu tử và ý nghĩa lời ru.
  • Ý nghĩa biểu tượng của hình ảnh con cò trong bài thơ: tượng trưng cho tấm lòng trong trắng, cho những nỗi khổ, nỗi vất vả của người mẹ, người phụ nữ, cho niềm vui và mơ ước hiện nay, cho tình yêu thương rộng lớn của người mẹ, sự dìu dắt, nâng đỡ đầy dịu dàng, thân thương và lo lắng xót xa của người mẹ.

  • Nét riêng trong cách biểu hiện cảm xúc và sáng tạo hình ảnh: gợi lại điệu hát ru trong ca dao qua hình ảnh con cò, con cò biểu tượng cho tình mẹ, lòng mẹ và sự chở che.

  • Tình yêu thương, sự che chở của lòng mẹ trong bài:
    • Tình mẹ bao la, rộng lớn, mẹ vất vả cực nhọc nuôi con lớn lên bằng những lời ru thân thương, dịu dàng.
    • Mẹ yêu thương, che chở và theo con suốt cuộc đời "Con dù lớn vẫn là con của mẹ - Đi hết đời lòng mẹ vẫn theo con".
• Mùa xuân nho nhỏ (Thanh Hải)
  • Mạch cảm xúc được khơi nguồn từ sức sống, vẻ đẹp của mùa xuân thiên nhiên, mở rộng ra mùa xuân đất nước, cách mạng. Cảm xúc lắng đọng dần vào suy tư và ước nguyện: nhà thơ muốn nhập vào bản hòa ca vĩ đại của cuộc đời bằng một nốt trầm xao xuyến riêng mình, góp vào mùa xuân chung lớn lao của đất nước một "mùa xuân nho nhỏ" riêng mình. Bài thơ khép lại với những cảm xúc thiết tha, tự hào về quê hương, đất nước qua điệu ca xứ Huế.
  • Ý nghĩa biểu tượng của hình ảnh mùa xuân đó là mùa xuân của thiên nhiên tươi đẹp, mùa xuân sức sống của đất nước, mùa xuân của đời người, của tác giả, muốn cống hiến, muốn hòa nhập.
  • Những điều ước nguyện chân thành và tha thiết của nhà thơ Thanh Hải trong bài Mùa xuân nho nhỏ.
    • Nhà thơ muốn cống hiến hết sức mình vào mùa xuân đất nước, ước nguyện chân thành làm "con chim, cành hoa, nốt trầm" góp cái đẹp cho đất nước.
    • Niềm mong ước được cống hiến hết sức, sống hết mình, lao động hết mình "Dù là tuổi hai mươi - Dù là khi tóc bạc" một cách lặng lẽ.
  • Nét riêng trong cách biểu hiện cảm xúc và sáng tạo hình ảnh: Từ hình ảnh mùa xuân tươi đẹp của thiên nhiên, đất nước, tác giả bộc lộ ước nguyện cống hiến mùa xuân nhỏ bé của mình vào mùa xuân đất nước. Hình ảnh tiêu biểu ở con chim, nhành hoa, nốt nhạc, và "lộc giắt đầy trên lưng" người lính.

• Viếng lăng Bác (Viễn Phương)
  • Mạch cảm xúc đi theo trình tự vào thăm lăng Bác. Từ khi đứng trước lăng, đến khi bước vào và ra về. Mở đầu là cảm xúc về cảnh thiên nhiên bên ngoài lăng (hàng tre), tiếp đó là cảm xúc về hình ảnh dòng người bất tận vào viếng lăng. Cảm xúc, suy ngẫm về Bác được gợi lên từ những hình ảnh giàu ý nghĩa biểu tượng: mặt trời, vầng trăng, trời xanh. Cuối cùng là niềm mong ước thiết tha khi sắp phải trở về.
  • Những hình ảnh ẩn dụ (mặt trời, vầng trăng, tràng hoa) trong bài thơ Viếng lăng Bác đã có tác dụng trong việc biểu hiện tình cảm, cảm xúc của nhà thơ và mọi người đối với Bác Hồ:
    • Mặt trời: Bác to lớn, vĩ đại, như mặt trời thiên nhiên mang ánh sáng sự sống đến muôn loài, Bác chính là mặt trời mang ánh sáng độc lập.
    • Vầng trăng: Bác là vầng trăng hiền dịu, che chở, bao bọc người dân Việt Nam sống trong hạnh phúc ấm no.
    • Tràng hoa: lòng thành kính và biết ơn, xúc động của tác giả và con dân Việt Nam.
• Sang thu (Hữu Thỉnh)
  • Từ ngữ, hình ảnh thể hiện sự cảm nhận tinh tế của Hữu Thỉnh về những biến chuyển của đất trời lúc giao mùa trong bài Sang thu.
    • Từ ngữ : bỗng, hình như (ngỡ ngàng, xúc động), phả, chùng chình (rung cảm tinh tế).
    • Hình ảnh: hương ổi, gió se, sương (những dấu hiệu đặc trưng mùa thu được cảm nhận bằng nhiều giác quan), sự biến chuyển càng được khẳng định rõ trong các hình ảnh sông dềnh dàng, chim vội vã, đám mây, sự níu kéo của mùa hạ với các hình ảnh nắng, mưa, sấm, hàng câyđứng tuổi cũng gợi ra nhiều liên tưởng thú vị.
• Nói với con (Y Phương)
  • Những tình cảm và suy nghĩ về quê hương, dân tộc:
    • Tình cảm gia đình ấm cúng.
    • Ca ngợi truyền thống cần cù, sức sống mạnh mẽ của quê hương và dân tộc mình.
    • Vẻ đẹp tâm hồn và sức sống của dân tộc miền núi, gợi nhắc tình cảm gắn bó với truyền thống, với quê hương và ý chí vươn lên trong cuộc sống.
  • Nét riêng trong cách biểu hiện cảm xúc và sáng tạo hình ảnh: hình thức lời tâm tình, nhắc nhở, dặn dò của người cha với giọng điệu tha thiết, trìu mến và tin cậy để thể hiện tình cảm gia đình và tình cảm quê hương, nâng lên thành lẽ sống. Hình ảnh giản dị, gần gũi người đồng mình và các hình ảnh đặc trưng của người miền núi.

Để đánh giá được kết quả học tập của mình trong phần kiến thức Tiếng Việt, các em có thể tham khảo thêm bài soạn Kiểm tra về thơ.