Soạn bài: Thực hành về thành ngữ điển cố - Văn mẫu 11

Sau đây, .com xin gửi đến các bạn phần Soạn bài Thực hành về thành ngữ điển cố đầy đủ nhất. Cùng tham khảo qua bài viết dưới đây nhé!

I. Lý thuyết

   Cùng xem bảng lý thuyết sau đây để vận dụng vào làm bài tập nhé!

Xem thêm Thực hành về nghĩa của từ trong sử dụng

   Ví dụ về thành ngữ:

1. Ác giả ác báo.
2. Chó cắn áo rách.
3. Ruột để ngoài da.
4. Kết tóc se tơ.
5. Treo đầu dê bán thịt chó.
6. Một nắng hai sương.

   Ví dụ về điển cố:

"Khen rằng: "bút pháp đã tinh,
So vào với thiếp Lan Đình nào thua..."
(Truyện Kiều)

=> Thiếp Lan Đình là điển cố đề cập đến nhà thư pháp lỗi lạc Vương Hi Chi (307 – 365), ở Trung Quốc.

II. Luyện tập

Câu 1 (Trang 66 SGK Ngữ văn 11 tập 1)

   Thành ngữ trong bài thơ Thương vợ của Trần Tế Xương:

+ Một duyên hai nợ: hàm ý nói bà Tú lấy chồng trong cái duyên có một ít cái nợ, diễn tả nỗi vất vả của bà Tú

+ Năm nắng mười mưa: chỉ sự vất vả, cực nhọc, dãi dầu mưa nắng

⇒ Sử dụng thành ngữ đơn giản, ngắn gọn nhưng diễn đạt đầy đủ, sinh động, diễn tả nhiều ý nghĩa khác nhau và có giá trị biểu cảm cao

- Hai thành ngữ trên phối hợp với nhau theo các cụm từ có ý nghĩa gần giống thành ngữ "lặn lội thân cò, eo sèo mặt nước" khắc họa hình ảnh bà Tú tần tảo, đảm đang, tháo vát

Câu 2 (Trang 66 SGK Ngữ văn 11 tập 1)

- Đầu trâu mặt ngựa: Biểu hiện tính chất hung bạo, thú vật, vô nhân tính của bọn quan công đến cướp giật ở gia đình Kiều khi gia đình này bị vu oan.

- Đội trời đạp đất: Biểu hiện được lối sống và hành động tự do, ngang tàn không chịu sự bó buộc, không chịu khuất phục trước uy quyền. Nó dùng để nói về khí phách ngang tàn, hảo hán của Từ Hải.

=> Các thành ngữ trên đều sử dụng những hình ảnh mang tính tố cáo, thể hiện sự đánh giá đối với điều được nó nói đến.

Câu 3 (Trang 66 SGK Ngữ văn 11 tập 1)

- Hình ảnh "Giường kia": Điển cố chuyện Trần Phồn thời Hậu Hán dành riêng cho bạn là Từ Trĩ một cái giường khi bạn đến chơi, khi bạn về thì treo giường lên.

- Hình ảnh "Đàn kia": Điển cố chuyện Chung Tử Kì gảy đàn, Bá Nha nghe đàn mà hiểu được tâm sự của bạn. Sau khi Bá Nha mất, Chung Tử Kì treo đàn không chơi nữa vì cho rằng không ai hiểu được tiếng đàn của mình.

=> Cả hai điển cố đều được dùng để nói về tình bạn có nhau, gắn bó với nhau. Cách sử dụng những điển cố này cho thấy sự hiểu biết sâu rộng của tác giả cùng với ý đồ gửi gắm vô cùng sâu xa của ông.

Câu 4 (Trang 66 SGK Ngữ văn 11 tập 1)

- Ba thu: điển cố lấy từ ý trong Kinh Thi nói về nỗi nhớ nhung da diết của con người.

⇒ Dùng điển cố với ý: Chàng Kim đã tương tư Thúy Kiều thì một ngày không gặp cảm giác như ba năm không gặp

- Chín chữ: Kinh Thi kể chín chữ nói về công lao của cha mẹ với con cái

⇒ Thúy Kiều nhớ tới cha mẹ, thương cha mẹ lo cho mình, còn mình thì biền biệt nơi đất khách

- Liễu Chương Đài: gợi chuyện người đi làm quan ở xa viết thư dạy vợ "Cây liễu ở Chương Đài xưa xanh xanh, nay có còn không, hay là tay khác đã vin bẻ mất rồi"

⇒ Dẫn đến điển tích Kiều mường tượng tới cảnh Kim Trọng trở lại thì Kiều đã thuộc về người khác

- Mắt xanh: Chuyện kể rằng Nguyễn Tịch đời Tần quý ai thì tiếp bằng mắt xanh, không ưa ai thì mắt trắng

⇒ Từ Hải muốn nói với Kiều rằng chàng biết Kiều ở chốn lầu xanh phải tiếp khách làng chơi nhưng nàng chưa hề yêu ai

Câu 5 (Trang 66 SGK Ngữ văn 11 tập 1)

- Ma cũ bắt nạt ma mới: Người cũ cậy quen biết nhiều người mà lên mặt, dọa dẫm, bắt nạt người mới đến. Có thể thay bằng: bắt nạt người mới. Chân ướt chân ráo: Vừa mới đến, còn lạ lẫm.

- Cưỡi ngựa xem hoa: Làm việc qua loa, không tìm hiểu thấu đáo giống như người cưỡi ngựa đi nhanh, không thể thưởng thức được vẻ đẹp của hoa. Có thể thay bằng: làm việc qua loa.

=> Nhìn chung, nếu thay các thành ngữ bằng các từ ngữ thông thường tương đương thì có thể biểu hiện được phần nào ý nghĩa nhưng lại mất đi sắc thái biểu cảm, mất đi tính hình tượng và sự diễn đạt thiếu cô đọng.

Câu 6 (Trang 66 SGK Ngữ văn 11 tập 1)

- Nói với người không hiểu chẳng khác nào nước đổ đầu vịt.

- Mừng cho mẹ con nhà cô An mẹ tròn con vuông.

- Mẹ lúc nào cũng nói tớ trứng khôn hơn vịt.

- Nó nấu sử sôi kinh mấy năm, nay cũng tới lúc công thành danh toại.

- Sống trên đời cần rộng lượng, dĩ hòa vi quý.

- Nó đúng là con nhà lính, tính nhà quan.

- Ai gặp nó chẳng sấn tới, kiểu thấy người sang bắt quàng làm họ.

- Thời nay phú quý sinh lễ nghĩa.

Câu 7 (Trang 66 SGK Ngữ văn 11 tập 1)

- Dạo này nó nợ nần như chúa Chổm.

- Đã là con người ai cũng có gót chân A-sin của mình.

- Khổ thân con bé tự nhiên gặp phải thằng Sở Khanh.

Thông qua bài soạn Thực hành về thành ngữ điển cố, hy vọng các bạn học sinh sẽ nắm được và làm được bài tập một cách dễ dàng nhất. Chúc các bạn học tốt!