Soạn bài: Khóc Dương Khuê (Nguyễn Khuyến - Siêu ngắn)

Phần 1(hai câu thơ đầu): Nỗi đau khi nghe tin bạn mất.

Phần 2 (từ câu 3 đến câu 22): Những kỉ niệm về tình bạn qua dòng hồi tưởng của tác giả.

Phần 3 (đoạn còn lại): Sự đạu đớn, hụt hẫng khi quay trở lại đối diện với hiện thực.

Câu 1 (trang 32 SGK Ngữ văn 11 tập 1):

Bài thơ này có thể chia thành 3 đoạn:

Đoạn 1(hai câu thơ đầu): Nỗi đau khi nghe tin bạn mất.

Đoạn 2 (từ câu 3 đến câu 22): Những kỉ niệm về tình bạn qua dòng hồi tưởng của tác giả.

Đoạn 3 (đoạn còn lại): Sự đạu đớn, hụt hẫng khi quay trở lại đối diện với hiện thực.

Câu 2 (trang 32 SGK Ngữ văn 11 tập 1):

Tình bạn thắm thiết, thủy chung:

-Cách xưng hô: tôi – bác đầy thân mật, nghĩa tình.

-Nỗi đau đớn lúc nghe tin bạn qua đời: sử dụng điệp ngữ “thôi” với mức độ biểu cảm cao, sử dụng các từ láy “man mác”, “ngậm ngùi” diễn tả tâm trạng.

-Những kỉ niệm tình bạn đẹp đẽ:

   + Thưở đăng khoa, sớm hôm cùng nhau.

   + Kính yêu, khác đâu duyên trời.

   + Cùng nhau trải qua nhiều khoảng thời gian quý báu: lúc chơi nơi dặm khách, khi từng gác cheo leo, lúc rượu ngon cùng nhắp, khi bàn soạn câu văn.

   + Cùng nhau trải qua nhiều gian khó, biến cố cuộc đời: buổi dương cửu cùng nhau hoạn nạn, phận đẩu thăng chẳng dám tham trời.

-Nỗi trống vắng khi bạn mất:

   + Chân tay rụng rời: nỗi đau tinh thần chuyển hóa thành nỗi đau thể xác.

   + Rượu ngon không có bạn hiền, câu thơ nghĩ đắn đo không viết, viết đưa ai, ai biết mà đưa: không có người tri âm, tri kỉ, không có người thấu hiểu.

   + Giường kia treo cũng hững hờ, đàn kia gảy cũng ngẩn ngơ tiếng đàn: vật còn mà người đi vật, đồ vật trở nên vô tri.

Câu 3 (trang 32 SGK Ngữ văn 11 tập 1):

Biện pháp tu từ:

   + Phép điệp liên hoàn, điệp vòng tròn: Không mua không phải không tiền không mua; Viết đưa ai, ai biết mà đưa.

   + Thủ pháp đối lập giữa cái còn và cái mất, vật còn mà người đã đi xa: rượu ngon không có bạn hiền; Giường kia treo cũng hững hờ; Đàn kia gảy cũng ngẩn ngơ tiếng đàn.

   + Sử dụng thể thơ song thất lục bát, thể thơ quen thuộc của ngâm khúc để bày tỏ cảm xúc da diết, quặn thắt.

Bài thơ với những biện pháp nghệ thuật đặc sắc đã thể hiện được tình bạn chân thành, thủy chung, nỗi đau, niềm mong nhớ của tác giả đối với người bạn đã khuất của mình.