Soạn bài Chí khí anh hùng Truyện Kiều lớp 10

Soạn bài Chí khí anh hùng Truyện Kiều lớp 10

“Người anh hùng Từ Hải" là một sáng tạo đặc sắc của Nguyễn Du về các phương diện cảm hứng sáng tạo và nghệ thuật trong tác phẩm nổi tiếng - Chí khí anh hùng. Để hiểu rõ hơn về tác phẩm mời các bạn cùng tham khảo bài soạn Chí khí anh hùng!

I. Hướng dẫn soạn văn 10 Chí khí anh hùng

Trước hết cần nắm được xuất xứ của đoạn trích để thấy cái chí khí anh hùng của Từ Hải đã được bộc lộ rõ trong hoàn cảnh cụ thể nào, càng đáng trân trọng và ca ngợi ra sao. Sau đó đọc diễn cảm đoạn trích, cố gắng thể hiện được cái chí khí anh hùng của nhân vật qua ngôn ngữ kể chuyện của tác giả và ngôn ngữ đối thoại của Từ Hải. Đoạn trích có một số chú thích cần xem kĩ để hiểu đúng và hiểu sâu thêm nhân vật. (Các cụm từ “lòng bốn phương”, “mặt phi thường”, “tâm phúc tương tri”, “nghi gia”, “bốn bể”, đặc biệt hình ảnh “chim bằng” trong câu cuối). Dưới đây là những gợi ý để các em trả lời các câu hỏi trong phần Hướng dẫn học bài.

1. Hãy cho biết hàm nghĩa của các cụm từ “lòng bốn phương” và “mặt phi thườngTìm những từ ngữ thể hiện sự trân trọng, kính phục của Nguyễn Du đôi với Từ Hải.

“Lòng bốn phương” và “mặt phi thường” là những cụm từ đẹp, trang trọng mà Nguyễn Du đã dùng để nói về người anh hùng Từ Hải. “Bốn phương” nam, bắc, tây, đông có nghĩa là thiên hạ thế giới. “Lòng bốn phương” là chí 'nguyện lập công danh, sự nghiệp của người làm trai, ở đây là người anh hùng. "Mặt phi thường” là gương mặt của người xuất chúng, hơn người (hiểu theo nghĩa tài năng, bản lĩnh, đức độ).

Nguyễn Du đã dùng những hình tượng - khái niệm có tính chất vũ trụ (“lòng bốn phương”) để chỉ phẩm chất xuất chúng (“mặt phi thường") của Từ Hải. Hai cụm từ này có quan hệ gắn bó với nhau trong việc miêu tả chân dung người anh hùng. Phải là người có chí lớn (lòng bốn phương) thì mới thành người có tài cao, mới hiển danh thành đạt được (mới “rõ mặt phi thường”).

Bốn câu thơ mà dựng lên một con người kì vĩ, đáng khâm phục, từ cái chí lớn, cho đến dáng vẻ, và nhất là sự “dứt áo ra đi”: Nửa năm hương lửa đương nồng Trượng phu thoắt đã động lòng bốn phương.

Các từ ngữ chỉ thái độ trân trọng, kính phục của Nguyễn Du đối với Từ Hải: ông dùng những từ ngữ có sắc thái tôn xưng như “trượng phu”, “lòng bốn phương”, “mặt phi thường”, đặc biệt dùng hình tượng chim bằng để nói về sự ra đi đến với “bốn phương” của Từ Hải: đã đến lúc chim bằng bay lên cùng gió mây. (Ở những đoạn thơ khác trong Truyện Kiều, Nguyễn Du dùng từ “anh hùng” để gọi Từ Hải).

2. Khí chất anh hùng

Các từ ngữ chỉ thái độ trân trọng, kính phục của Nguyễn Du đối với Từ Hải: ông dùng những từ ngữ có sắc thái tôn xưng như “trượng phu”, “lòng bốn phương”, “mặt phi thường”, đặc biệt dùng hình tượng chim bằng để nói về sự ra đi đến với “bốn phương” của Từ Hải: đã đến lúc chim bằng bay lên cùng gió mây. (Ở những đoạn thơ khác trong Truyện Kiều, Nguyễn Du dùng từ “anh hùng” để gọi Từ Hải).

Xem ngay:

• Cảm nhận về đoạn Chí khí anh hùng của Nguyễn Du
• Đọc hiểu Chí khí anh hùng | CungHocVui

3. Đặc điểm miêu tả người anh hùng

Cách tả người anh hùng Từ Hải trong đoạn trích của Nguyễn Du nằm trong cách tả người anh hùng nói chung của văn học trung đại nhưng vẫn mang nét riêng của ngòi bút Nguyễn Du. Cách tả người anh hùng Từ Hải ở đây có hai đặc điểm: hình tượng có tính ước lệ và hình tượng con người vũ trụ. Tính ước lệ là một đặc trưng nổi bật của thi pháp văn học trung đại, đặc biệt trong việc tả người. Giai nhân (người đẹp) tả theo bút pháp ước lệ thì anh hùng cũng vậy. Ở một đoạn khác, Từ Hải được tả rất ước lệ.

Ở đây cũng vậy. “Lòng bốn phương”, “mặt phi thường”, “cánh chim bằng”... đều là ước lệ. Chỉ có điều, bút pháp ước lệ lại gắn bó chặt chẽ với cảm hứng vũ trụ để tôn cao, lí tưởng hóa vẻ đẹp của người anh hùng. “Lòng bốn phương” là khái niệm có nội hàm diễn tả lí tưởng con người có tầm vóc vũ trụ đồng thời lại mang tính ước lệ để nói lên con người có chí khí lớn lao. Hình tượng “trông vời trời bể mênh mang” vừa ước lệ (không tả cái nhìn cụ thể) lại vừa tạo nên ấn tượng về tầm vóc vũ trụ của Từ Hải. Các hình tượng khác như bốn bể, chim bằng, gió mây cũng vừa mang tính ước lệ vừa gợi lên tầm vóc vũ trụ của người anh hùng. Một loạt hình ảnh như vậy được tập trung trong một đoạn thơ ngắn đã khắc họa thành công và làm nổi bật chân dung người anh hùng Từ Hải với một vẻ đẹp lí tưởng. Điều đó nói lên sự trân trọng, kính phục và thái độ ngợi ca, khẳng định của Nguyễn Du đôi với Từ Hải (Nguyễn Du đã có sự nhận thức lại nhân vật Từ Hải so với nhân vật Từ Hải trong Kim Vân Kiều truyện vốn chỉ là một con ngươi tầm thường thành một nhân vật anh hùng lí tưởng trong Truyện Kiều của mình).

II. Luyện tập

Hãy làm sáng tỏ nét đặc sắc trong cách miêu tả khí chất người anh hùng Từ Hải qua đoạn trích “Chí khí anh hùng” và mẫu soạn bài Truyện Kiều Chí khí anh hùng. Gợi ý: Các em dựa vào phần phân tích của bài học trên đây, suy nghĩ để làm bài tập này.

Trên đây là toàn bộ kiến thức chúng tôi muốn chia sẻ về bài soạn văn Chí khí anh hùng, cùng học vui chúc các bạn đạt được điểm số cao!