Tổng kết phần Tiếng Việt - Ngữ văn 6

Từ loại

Khái niệm

Ví dụ

Danh từ

Là những từ chỉ ng­ời vật, sự vật, hiện tu­ợng, khái niệm...

Mèo, gió, giáo viên, học đường, nhà cửa, xe cộ...

Động từ

Là những từ chỉ hành động, trạng thái của sự vật.

Chạy, viết, nhảy, chơi, đi, ngồi, tắm...

Tính từ

Là những từ chỉ đặc điểm, tính chất của sự vật, hành động, trạng thái.

Nhỏ, lớn, cao, thấp, vàng, mềm...

Số từ

Là những từ chỉ số l­uợng và thứ tự.

Chỉ số l­uợng: Một cây viết, hai chiếc túi sách

Chỉ thứ tự: Tầng một, xếp thứ nhất...

Luợng từ

Là những từ chỉ l­uợng nhiều hay ít của sự vật.

Tất cả, mỗi, từng. mỗi...

Chỉ từ

Là những từ dùng để trỏ vào sự vật nhằm xác định vị trí của sự vật trong không gian hoặc thời gian.

Kia, ấy, nọ...

 Phó từ

Là những tù chuyên đi kèm với động từ, tính từ để bổ sung ý nghĩa cho động từ, tính từ.

Đã, đang , sẽ, vẫn, cứ ...

Phép tu từ

Khái niệm

Ví dụ minh họa

Phép nhân hóa

Gọi tên hoặc tả con vật, cây côí, đồ vật...bằng những từ ngữ vốn dùng để gọi hoặc tả con ng­ời; làm cho thế giới đồ vật, loài vật, cây cối trở nên gần gũi với con ng­ời, biểu hiện đ­ợc những suy nghĩ, tình cảm của con ng­ời.

Trăng cứ tròn vành vạnh
kề chi người vô tình
ánh trăng im phăng phắc
đủ cho ta giật mình

("Ánh trăng" của Nguyễn Duy)

Phép so sánh

Đối chiếu sự vật, sự việc này với sự vật , sự việc khác có nét t­uơng đồng để làm tăng sức gợi hình gợi cảm cho sự diễn đạt.

Con đi trăm núi ngàn khe

Chưa bằng muôn nỗi tái tê lòng bầm

Con đi đánh giặc mười năm 

Chưa bằng khó nhọc đời bầm sáu mươi

Phép hoán dụ

Gọi tên sự vật, hiện t­ợng, khái niệm này bằng tên của một sự vật, hiện t­ợng, khái niệm khác có quan hệ gần gũi với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.

Áo nâu liền với áo xanh,

Nông thôn cùng với thị thành đứng lên.

Phép ẩn dụ

Gọi tên sự vật, hiện t­ợng này bằng tên sự vật, hiện t­ợng khác có nét t­ơng đồng với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.

Thuyền về có nhớ bến chăng

Bến thì một dạ khăng khăng đợi thuyền

Kiểu cấu tạo câu

Khái niệm

Ví dụ minh họa

Câu trần thuật đơn

Câu do một cụm C - V tạo thành, dùng để giới thiệu, tả hoặc kể về một sự vật,sự việc hay nêu ý kiến.

Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên, xì một hơi rõ dài.

Câu trần thuật đơn có từ "là"

• Là loại câu có cấu tạo: CN - VN
  • Là + cụm danh từ.
  • Là + cụm động từ.
  • Là + cụm tính từ.

Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo và sáng sủa.

(Nguyễn Tuân)

Câu trần thuật đơn không có từ "là"

• Là câu có cấu tạo: CN - VN
  • Động từ, cụm động từ.
  • Tính từ, cụm tính từ.

Hắn ta không vui lắm.