Bài 9: Nói quá - Ngữ văn 8

a. Xét ví dụ

• Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng

Ngày tháng mười chưa cười đã tối

(Tục ngữ)

→ Ngụ ý hiện tượng thời gian đêm tháng năm và ngày tháng 10 rất ngắn.

• Cày đồng đang buổi ban trưa,

Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày.

Ai ơi bưng bát cơm đầy,

Dẻo thơm một hạt, đắng cay muôn phần.

(Ca dao)

→ Ngụ ý nhấn mạnh công việc cày đồng của người nông dân hết sức vất vả.

b. Nhận xét

• Nói quá là biện pháp tu từ phóng đại quy mô, mức độ, tính chất của sự vật, hiện tượng.
• Cách nói quá khác với cách nói bình thường. Nó gây ấn tượng và có giá trị biểu cảm cao, gợi hình gợi cảm.
• Nói quá còn có tên gọi khác là khoa trương, thậm xưng, phóng đại, cường điệu, ngoa ngữ. Nói quá được sử dụng nhiều trong ca dao, tục ngữ, trong thơ văn châm biếm, hài hước và trong cả thơ trữ tình. Nói quá được sử dụng nhiều trong thành ngữ.

• Nói quá là biện pháp tu từ phóng đại mức độ, quy mô, tính chất của sự vật, hiện tượng được miêu tả để nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm.

a) Một nắng ................. → Nhấn mạnh sự vất vả.

b) ............. qủy hờn       → Ngụ ý rất xấu.

c) ............ rùa               → Ngụ ý rất chậm.

d) ........... như tuyết      → Ngụ ý rất trắng.

e) Đen ........................  → Ngụ ý rất đen.

g) ........... sôi nước mắt → Nhấn mạnh sự vất vả.

Gợi ý:

a) Một nắng hai sương

b) Ma chê qủy hờn      

c) Chậm như rùa              

d) Trắng như tuyết    

e) Đen như cột nhà cháy.

g) Đổ mồ hôi sôi nước mắt 

Câu 2. Phân biệt biện pháp tu từ nói quá với nói khoác: giống và khác nhau ở điểm nào?

Gợi ý:

Để hệ thống hóa kiến thức về các kiểu văn biểu cảm và văn nghị luận, các em có thể tham khảo thêm bài soạn Nói quá.