Rút gọn câu- soạn văn 7

Câu 1. Trong các câu tục ngữ sau, câu nào là câu rút gọn? Những thành phần nào của câu được rút gọn? Rút gọn câu như vậy để làm gì?

   a) Người ta là hoa đất.

   b) Ăn quả nhớ kẻ trồng cây.

   c) Nuôi lợn ăn cơm nằm, nuôi tằm ăn cơm đứng.

   d) Tấc đất tấc vàng.

   Trong các câu tục ngữ đã cho, các câu sau đây là câu rút gọn:

      - Ăn quả nhớ kẻ trồng cây;

     - Nuôi lợn ăn cơm nằm, nuôi tằm ăn cơm đứng.

   Hai câu trên đều lược bỏ chủ ngữ. Cách rút gọn này làm cho câu tục ngữ trở nên cô đọng, súc tích hơn, làm cho thông tin được nhanh hơn. Câu trên có ý nhắc chung mọi người, câu dưới nói chung về mọi người.

Câu 2. Hãy tìm câu rút gọn trong các ví dụ dưới đây. Khôi phục những thành phần câu được rút gọn? Rút gọn câu như vậy để làm gì?

   a)                            Bước tới Đèo Ngang, bóng xế tà,

                                 Cỏ cây chen đá, lá chen hoa.

                                  Lom khom dưới núi, tiều vài chú,

                                 Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.

                                 Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc,

                                Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia.

                                Dừng chân đứng lại, trời non nước,

                                Một mảnh tình riêng, ta với ta.

                                                                                  (Bà Huyện Thanh Quan)

   b)                            Đồn rằng quan tướng có danh,

                         Cưỡi ngựa một mình, chẳng phải vịn ai.

                                  Ban khen rằng: “Ấy mới tài”,

                        Ban cho cái áo với hai đồng tiền.

                                 Đánh giặc thì chạy trước tiên,

                       Xông vào trận tiền cởi khố giặc ra (!)

                                 Giặc sợ giặc chạy về nhà,

                      Trở về gọi mẹ mổ gà khao quân!

                                                                                 (Ca dao)

  Câu rút gọn trong các ví dụ đã cho là các câu sau đây:

   a) - Bước tới Đèo Ngang, bóng xế tà.

           Dừng chân đứng lại, trời, non, nước.

   b) - Đồn rằng quan tướng có danh.

         Ban khen rằng: “Ấy mới tài”.

         Ban cho cái áo với hai đồng tiền.

         Đánh giặc thì chạy trước tiên.

         Xông vào trận tiền cởi khố giặc ra.

        Trở về gọi mẹ mổ gà khao quân.

   Các câu này đều lược bỏ chủ ngữ.

   * Khôi phục chủ ngữ:

  a) - Ta bước tới Đèo Ngang, bóng xế tà.

      - Ta dừng chân đứng lại, trời, non, nước.

  b) - Thiên hạ đồn rằng quan tướng có danh.

      - Vua khen ràng: “Ấy mới tài*.

      - Vua ban cho cái áo với hai đồng tiền.

      - Quan tướng đánh giặc thì chạy trước tiên.

      - Quan tướng xông vào trận tiền cởi khố giặc ra.

  Trong thơ, ca dao thường có nhiều câu rút gọn vì ngôn ngữ thơ ca luôn đòi hỏi sự cô đọng, súc tích, mặt khác các tác giả thường muôn giấu mình đi một cách khiêm tốn. 

Câu 3. Vì sao cậu bé và người khách trong câu chuyện dưới đây hiểu lầm nhau? Qua câu chuyện (tr.17 SGK Ngữ văn 7 tập 2), em rút ra được bài học gì về cách nói năng?

     Cậu bé và người khách trong câu chuyện Mất rồi đã hiểu lầm nhau là do họ đã nói năng không đầy đủ, dùng câu thiếu chủ ngữ.

     Qua đây, ta rút ra bài học về cách nói năng: khi nói năng phải dùng câu cho đầy đủ để người nghe khỏi hiểu lầm và để tỏ rõ sự lễ độ đối với người nghe. Ta chỉ rút gọn câu khi hoàn cảnh giao tiếp cho phép và việc rút gọn câu đó không gây ra sự hiểu lầm, hiểu sai, hiểu thiếu sót và cũng không biểu lộ sự khiếm nhã. 

Câu 4. Đọc truyện cười (tr.18 SGK Ngữ văn 7 tập 2). Cho biết chi tiết nào trong truyện có tác dụng gây cười và phê phán.

     Trong truyện Tham ăn, các chi tiết gây cười và ngụ ý phê phán là sự đối đáp quá vắn tắt, cụt ngủn và khiếm nhã của kẻ tham ăn. Anh ta nói năng theo kiểu đó là để khỏi mất thì giờ nói dài lời, tranh thủ ăn được thật nhiều, thỏa mãn tính tham ăn của anh ta.