Soạn bài So sánh- Soạn văn lớp 6

            I. SO SÁNH LÀ GÌ?                         

           Tìm những tập hợp từ chứa hình ảnh so sánh trong các câu sau:                         

        Tập hợp từ chứa hình ảnh so sánh: như búp trên cành.                                        

       Trông hai bên bờ, rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận 

                                                                                                                                            Tập hợp từ chứa hình ảnh so sánh: như hai dãy trường thành vô tận.

      Trong mỗi phép so sánh trên, những sự vật, sự việc nào được so sánh Với  nhau? Vì sao có thể so sánh như vậy? So sánh các sự vật, sự việc với nhau như  vậy để làm gì?

• Trong ví dụ a: trẻ em được so sánh với búp trên cành.                                                           
• Trong ví dụ b: rừng đước dựng lên cao ngất được so sánh với hai dày  trường thành vô tận .
• Người ta có thể so sánh như vậy vì giữa trẻ em với búp trên cành có nét tương đồng đó là sự non tơ; giữa rừng đước dựng lên hai bên bờ sông với dày trường thành có nét tương đồng là chúng đều có chiều cao dựng đứng và chiều dài vô tận.

       So sánh các sư vât, sư vìẽc với nhau như vây để làm cho câu văn miêu 1 tả thêm giàu sức gợi tình, gợi cảm.

     3.  Sự so sánh trong những câu trên có gì khác với sự so sánh trong câu sau?

    Con mèo vằn vào tranh, to hơn cả con hổ nhưng nét mặt lại vô cùng dễ mến.  

• Trong hai câu a và b trên, giữa hai sự vật có từ như dùng để nêu rõ sự tương đồng của chúng.
• Trong câu 3, giữa hai sự vật không có từ như mà có từ hơn để chỉ ra sự  so sánh về hình thức.

      Ghi nhớ

    So sánh là đối chiếu sự vật, sự việc này vói sự vật, sự việc khác có  nét tương đồng để làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn dạt.

    II. CẤU TẠO CỦA PHÉP SO SÁNH

1. Điền những tập hợp từ chứa hình ảnh so sánh trong các câu đã dẫn ở phần I vào mô hình phép so sánh dưới đây:

   2. Nếu thêm các từ so sánh khác: giống như, y như, tựa như, nhỏ hơn, bằng, cao hơn, thấp hơn...

   3. Cấu tạo của phép so sánh sau đây có gì đặc biệt?

   Trường Sơn: chí lớn ông cha

   Cửu Long: lòng mẹ bao la sóng trào

• Trong hai hình ảnh so sánh trên người ta đã bớt các từ so sánh và thay vào đó bằng dấu hai chấm.

   b. Như tre mọc thẳng, con người không chịu khuất .

• Ở đây, người viết đã đảo vế B lên trước vế A cùng với từ so sánh.

III. LUYỆN TẬP

1  . Với mẫu so sánh dưới đây, hãy tìm thêm một ví dụ:

  - So sánh đồng loại:        Lúc ở nhà, mẹ cũng là cô giáo

                                          Khi tới trường, cô giáo như mẹ hiền.

    + Dẫn chứng tìm thêm: Bác Hồ là vị cha chung của dân tộc.

• So sánh vật với vật: Từ xa nhìn lại, cây gạo sừng sững như một tháp đèn khổng lồ.

   + Ví dụ tìm thêm: Cây hoa phượng rực nở nom như một chiếc dù màu đỏ tươi.

   b. So sánh khác loại:

    So sánh vật với người Ngôi nhà như trẻ nhỏ

    Lớn lên với trời xanh.

    + Ví dụ tìm thêm: Một khối đá nhô lên giống hệt một ông già đang ngồi câu trên bờ biển.

                                             Bà như quả đã chín rồi

                                  Càng thêm tuổi tác càng tươi lòng vàng.

+ Ví dụ tìm thêm: Mẹ già như chuối chín cây

• So sánh cái cụ thể với cái trừu tượng:

    Trường Sơn: chí lớn ông cha Cửu Long: lòng mẹ bao lao sóng trào.

+ Ví dụ tìm thêm: Lòng yêu nước của nhân dân ta (cái trừu tượng)sóng lớn trào lên nhấn chìm mọi kẻ thù cướp nước

Ví dụ tìm thêm: Lòng mẹ bao la như biển Thái Bình (lời bài hát).

   2. Dựa vào những thành ngữ đã biết, hãy viết tiếp vế B vào những chỗ   trống dưới đây để tạo thành phép so sánh:

• khỏe như voi
• đen như than

• trắng như vôi
• cao như núi                                              '

   3. Hãy tìm những câu văn có sử dụng phép so sánh trong các bài Bài học  đường đời đầu tiên là Sông nước Cà Mau.

   - Đó là các câu:

• Những ngọn cỏ gẫy rạp, y như có nhát dao vừa lia qua.
• Hai cái răng đen nhánh lúc nào cũng nhai ngoàm ngoạp, như hai luồi liềm máy làm việc.

       • Cái chàng Dế Choắt, người gầy gò và dài lêu nghêu như một gã nghiện thuốc phiện. Đã thanh niên rồi mà cánh chỉ ngắri củn đến giữa lưng, hở cả mạng sườn như người cởi trần mặc gi-lê.

• Chú mày hôi như cú mèo ...
• Càng đổ dần về hướng mũi cà Mau thì sông ngòi, kênh rạch càng bủa   giăng chi chít như mạng nhện.
• ...không biết cơ man nào là bọ mắt đen, đen như hặt vừng, chúng cứ bay  theo thuyền từng bầy như những đám mây nhỏ ...
• Dòng sông Năm Căn mênh mông, nước ầm ầm đổ ra biển ngày đêm như thắc, cá nước bơi hàng đàn đen trũi nhô lên hụp xuống như người bá ếch giữa những đầu sóng trắng.
• ... rừng đước dựng lên cao ngất như hai dăy trường thành vô tận.

... những ngôi nhà bè ban đêm ánh đèn măng-sông chiếu rực trên mặt nước như những khu phố nổi

+ Ví dụ tìm thêm: Lòng yêu nước của nhân dân ta (cái trừu tượng)  những làn sóng lớn trào lên nhân chìm mọi kẻ thù cướp nước (cái cụ thể) 

+ Ví dụ tìm thêm: Lòng mẹ bao la như biển Thái Bình (lời bài hát).

2. Dựa vào những thành ngữ đã biết, hãy viết tiếp vế B vào những chỗ  trống dưới đây để tạo thành phép so sánh:

• khỏe như voi
• đen như than

• trắng như vôi
• cao như núi                                              '

1. Hãy tìm những câu văn có sử dụng phép so sánh trong các bài Bài học  đường đời đầu tiên là Sông nước Cà Mau.

   - Đó là các câu:

• Những ngọn cỏ gẫy rạp, y như có nhát dao vừa lia qua.
• Hai cái răng đen nhánh lúc nào cũng nhai ngoàm ngoạp, như hai luồi liềm máy làm việc.

• Cái chàng Dế Choắt, người gầy gò và dài lêu nghêu như một gã nghiện thuốc phiện. Đã thanh niên rồi mà cánh chỉ ngắri củn đến giữa lưng, hở cả mạng sườn như người cởi trần mặc gi-lê.

• Chú mày hôi như cú mèo ...
• Càng đổ dần về hướng mũi cà Mau thì sông ngòi, kênh rạch càng bủa  giăng chi chít như mạng nhện.
• ...không biết cơ man nào là bọ mắt đen, đen như hặt vừng, chúng cứ bay   theo thuyền từng bầy như những đám mây nhỏ ...
• Dòng sông Năm Căn mênh mông, nước ầm ầm đổ ra biển ngày đêm như thắc, cá nước bơi hàng đàn đen trũi nhô lên hụp xuống như người bá ếch giữa những đầu sóng trắng.
• ... rừng đước dựng lên cao ngất như hai dăy trường thành vô tận.

... những ngôi nhà bè ban đêm ánh đèn măng-sông chiếu rực trên mặt nước như những khu phố nổi