Soạn bài Tìm hiểu chung về văn miêu tả- Soạn văn lớp 6

Tóm tắt bài

    1. Thế nào là văn miêu tả?

• Tình huống 1: Muốn giúp người khách có thể nhận ra nhà em, em cần miêu tả cảnh nhà em:

    Nhà em ờ cuối con đường này, cách đây chừng năm trăm mét. Xung quanh nhà có hàng dậu râm bụt xanh tốt được cắt xén đều và đẹp. Hai cột cổng là hai trụ xi măng cốt sắt. Cánh cổng có khung sắt hàn lưới B40. Ngay ở mỗi bên cổng, phía trong sân, có một cây nhãn cành lá xanh tôt. Lối đi vào nhà rải sỏi. Nhà quét vôi màu hồng, cửa kính có khung sơn màu xanh xám.

• Tình huống 2: Cần miêu tả đặc điểm chiếc áo: áo màu xanh dương có nhiều châm trắng, tay áo ngắn, cổ áo có viền đăng-ten màu hồng.
• Tình huống 3: Một học sinh lớp 3 hỏi: Người lực sĩ là người như thế nào? Ta cần miêu tả rõ: người lực sĩ là một người do tập luyện nhiều nên thân thể rất cường tráng, ngực nở, bụng thon, các bắp thịt ở ngực, ở bụng, ở vai, ở lưng, ở tay, ớ chân nổi cuồn cuộn. Người lực sĩ có sức mạnh có thể nâng được những quả tạ lớn hoặc có thể đẩy một chiếc xe tải lớn đi một quãng dài...

   - Một số tình huống khác cần vận dụng văn miêu tả:

• Một người mẹ nhờ một người khác không quen biết đi ra sân ga đón con giúp bà ta. Người mẹ đó phải miêu tả về diện mạo, hình dáng của đứa con cho người đi đón biết.
• Trong lệnh truy nã những tên tội phạm đang trốn chạy, nếu không có ảnh, người ta cũng phải miêu tả đặc điểm về nhận dạng của tên tội phạm giúp cho việc truy bắt được thuận lợi.

    2. Đoạn văn miêu tả Dế Mèn: "Bởi tôi ăn uống điều độ và làm việc có chừng mực nên tôi chóng lớn lắm. Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng. Đôi càng tôi mẫm bóng. Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt. Thỉnh thoảng muốn thử sự lợi hại của những chiếc vuốt, tôi co cẳng lên, đạp phành phạch vào các ngọn cỏ. Những ngọn cỏ gẫy rạp, y như có nhát dao vừa lia qua. Đôi cánh tôi, trước kia ngắn hủn hoẳn, bây giờ thành cái áo dài kín xuống tận chấm đuôi. Mỗi khi tôi vũ lên, đã nghe tiếng phành phạch giòn giã. Lúc tôi đi bách bộ thì cả người tôi rung rinh một màu nâu bóng mỡ soi gương được và rất ưa nhìn. Đầu tôi to và nổi từng tảng, rất bướng. Hai cái răng đen nhánh lúc nào cũng nhai ngoàm ngoạp như hai lưỡi liềm máy làm việc. Sợi râu tôi dài và uốn cong một vé rất đỗi hùng dùng. Tôi lấy làm hành diện với bà con vé cặp râu ấy Ịâm. Cứ chốc chôc tôi lại trịnh trọng và khoan thai dưa cả hai chân lên vuốt râu.

   Tôi đi đứng oai vệ. Moi bước đi, tôi làm điệu nhún nhảy khoeo chân rung lên rung xuống hai chiếc râu cho ra kiểu cách con nhà võ. Tôi tợn lắm. Dám cà khịa với tất cả mọi bà con trong xóm. Khi tôi to tiếng thì ai cũng nhịn, không ai đáp lại. Bởi vì quanh quẩn, ai củng quen thuộc mình cả. Khổng nói, có lẽ họ nể hơn là sợ. Nhưng tôi lại tưởng thế là không ai dám ho he. Ây vậy, tôi cho tôi là giỏi. Những gã xốc nổi thường lầm cử chĩ ngông cuồng là tài ba. Tôi đả quát mấy chị Cào Cào ngụ ngoài đầu bờ, khiến mỗi lần thấy tôi đi qua, các chị phải núp khuôn mặt trái xoan dưới nhánh cỏ, chỉ dám đưa mắt lên nhìn trộm. Thỉnh thoảng tôi ngứa chân dá một cái, ghẹo anh Gọng Vó lâm láp vừa ngơ ngác dưới đầm lên. Tôi càng tưởng tôi là tay ghê gớm, có thể sắp đứng đầu thiên hạ rồi".

• Đoạn văn miêu tả Dế Choắt: "Cái chàng Dế Choắt, người gầy gò và dài lêu nghêu như một gã nghiện thuốc phiện. Đã thanh niên rồi mà cánh chỉ ngắn củn đến giữa lưng, hở cả mạng sườn như người cởi trần mặc áo gi-lê. Đôi càng bè bè, nặng nề, trông đến xấu. Râu ria gì mà cụt có một mẩu và mặt mũi thì lúc nào cũng ngẩn ngẩn ngơ ngơ. Đã vậy, tánh nết lại ăn xổi ở thì (thật thì chỉ vi ốm đau luôn, không làm được), có một cái hang ở cũng chỉ bới nông sát mặt đất không biết đào sâu rồi khoét ra nhiều ngách như hang tôi".

    a. Hai đoạn văn giúp em hình dung được đặc điểm nổi bật của hai chú dế:

    Dế Mèn thì béo khỏe, lực lưỡng, thân thể phát triển cân đối. Tính tình Dế Mèn

thì kiêu căng, ngạo mạn, cậy mình là kẻ mạnh hay gây gổ với mọi người xung quanh, hay hiếp đáp kẻ yếu hơn mình, tự coi mình là tài giỏi nhất thiên hạ.

• Dế Choắt thì gầy gò, ốm yếu, thân hình xấu xí, nét mặt ngơ ngác, ăn ở luộm thuộm.

   Có thể nói là tất cả các chi tiết mà nhà văn đã miêu tả trong hai đoạn văn trích ở trên đã giúp ta hình dung ra điều đó.

      LUYỆN TẬP

1. Đọc kĩ ba đoạn văn, thơ đã cho.
2. Mỗi đoạn miêu tả cái gì?

• Đoạn thứ nhất miêu tả hình ảnh Dế Mèn.
• Đoạn thứ hai miêu tả hình ảnh của Lượm.
• Đoạn thứ ba miêu tả quang cảnh một vùng hồ, ao, đầm dâng ngập nước mưa có các loại chim kéo tới kiếm mồi.

- Những đặc điểm nổi bật của sự vật, con người, và quang cảnh được miêu tả trong ba đoạn văn, thơ trên:

• Đoạn thứ nhất làm nổi bật đặc điểm của con Dê Mèn: thân thể cường tráng, càng mập, vuốt sắc, cử chỉ mạnh mẽ.