Giải KHTN 7 Bài 28: Trao đổi khí ở sinh vật giúp các em học sinh lớp 7 tham khảo để trả lời câu hỏi mở đầu, các hoạt động trong sách Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức với cuộc sống trang 118, 119, 120, 121.

Qua đó, giúp các em mô tả được cấu tạo của khí khổng, mô tả được đường đi của khí qua các cơ quan của hệ hô hấp ở động vật. Đồng thời, cũng giúp thầy cô soạn giáo án Bài 28 Chương VII: Trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng ở sinh vật. Chi tiết mời thầy cô và các em cùng tham khảo bài viết dưới đây của Download.vn:

Phần Mở đầu

Hình bên thể hiện sự trao đổi khí ở người. Trao đổi khí là gì? Quá trình trao đổi khí diễn ra như thế nào ở cơ thể động vật và thực vật?

Trả lời:

• Trao đổi khí là quá trình trao đổi sinh vật lấy O₂ hoặc CO₂, đồng thời thải ra môi trường khí với môi trường O₂ hoặc CO₂ diễn ra theo cơ chế khuếch tán.
• Ở cơ thể động vật trao đổi khí được thực hiện qua quá trình hô hấp.
• Ở thực vật, trao đổi khí được thực hiện ở cả quá trình quang hợp và hô hấp.

I. Trao đổi khí ở sinh vật

Câu 1: Đọc thông tin trên rồi hoàn thành nội dung theo mẫu Bảng 28.1

Bảng 28.1

Trả lời:

Câu 2: Trao đổi khí có liên quan gì với hô hấp tế bào?

Trả lời:

Mối quan hệ giữa trao đổi khí và hô hấp tế bào:

• Quá trình trao đổi khí lấy khí oxygen từ môi trường ngoài vào trong cơ thể để cung cấp các tế bào thực hiện quá trình hô hấp tế bào.
• Đồng thời, khí carbon dioxide được tạo ra từ quá trình hô hấp tế bào sẽ được tế bào thải ra khỏi tế bào rồi nhờ quá trình trao đổi khí để thải ra ngoài môi trường.

→ Như vậy, quá trình trao đổi khí sẽ cung cấp nguyên liệu và đào thải sản phẩm khí thải cho quá trình hô hấp tế bào còn quá trình hô hấp tế bào chính là động lực thúc đẩy quá trình trao đổi khí diễn ra.

II. Trao đổi khí ở thực vật

Câu 1: Cấu tạo tế bào khí khổng phù hợp với chức năng trao đổi khí ở thực vật như thế nào?

Trả lời:

Cấu tạo tế bào khí khổng phù hợp với chức năng trao đổi khí ở thực vật:

• Khi tế bào hình hạt đậu trương nước, thành mỏng của tế bào hình hạt đậu căng ra làm cho thành dày cong theo → Khí khổng mở rộng giúp thực hiện quá trình trao đổi khí.
• Khi tế bào hình hạt đậu mất nước, thành mỏng hết căng và thành dày duỗi thẳng → Khí khổng đóng lại nhưng không đóng hoàn để đảm bảo cho sự trao đổi khí vẫn có thể diễn ra.

Câu 2: Quan sát Hình 28.1, cho biết sự khác nhau giữa quá trình trao đổi khí qua khí khổng trong hô hấp và quang hợp.

Trả lời:

Trong quá trình quang hợp, khí khổng mở cho CO₂ từ môi trường khuếch tán vào lá và O₂ từ lá khuếch tán vào môi trường

Trong quá trình hô hấp, khí O₂ khuếch tán vào lá và CO₂ ra môi trường qua khí khổng

Câu 3: Quá trình trao đổi khí chịu ảnh hưởng của những yếu tố nào? Cây bị thiếu nước ảnh hưởng như thế nào đến quá trình trao đổi khí?

Trả lời:

- Các yếu tố môi trường ảnh hưởng đến quá trình trao đổi khí ở thực vật:

• Nhiệt độ: Khi nhiệt độ tăng, thoát hơi nước tăng, nên sự trao đổi khí trong quá trình quang hợp tăng và ngược lại.
• Cường độ ánh sáng: Khi cường độ ánh sáng tăng, cường độ quang hợp tăng nên quá trình trao đổi khí cùng tăng.
• Nồng độ khí CO₂: Khi nồng độ khí CO₂, quá trình quang hợp cũng tăng dẫn đến sự trao đổi khí tăng.
• Nồng độ các chất khoáng trong đất: Các chất khoáng cũng ảnh hưởng đến quá trình quang hợp nên cũng làm thay đổi tốc độ và tần suất trao đổi khí ở lá.
• Hàm lượng nước trong đất: Khi lượng nước trong đất giảm, trao đổi khí ở cây cũng giảm do quang hợp giảm.

- Cây bị thiếu nước sẽ làm khí khổng không thể thực hiện được chức năng của nó, do đó khi cây bị thiếu nước, quá trình trao đổi khí ở thực vật sẽ bị ức chế.

III. Trao đổi khí ở động vật

Thảo luận nhóm, trả lời các câu hỏi và yêu cầu sau:

1. Quan sát Hình 28.2, cho biết tên cơ quan trao đổi khí ở giun đất, cá, châu chấu và mèo.

Trả lời:

Cơ quan trao đổi khí ở giun đất, cá, châu chấu và mèo:

2. Quan sát Hình 28.3, mô tả đường đi của khí qua cơ quan trao đổi khí ở động vật.

Trả lời:

Mô tả đường đi của khí qua cơ quan trao đổi khí ở động vật: Khí O₂ từ môi trường vào cơ thể qua cơ quan trao đổi khí (da, hệ thống ống khí, mang, phổi) cung cấp cho các tế bào. Các tế bào thải ra khí CO₂, CO₂ theo cơ quan trao đổi khí ra ngoài môi trường.

3. Quan sát Hình 28.4, mô tả đường đi của khí O₂ và CO₂ qua các cơ quan của hệ hô hấp ở người.

Trả lời:

Mô tả đường đi của khí O₂ và CO₂ qua các cơ quan của hệ hô hấp ở người:

• Khi hít vào, không khí đi qua khoang mũi tới hầu, khí quản, phế quản (đường dẫn khí) để vào phổi. Tại phổi, O₂ khuếch tán vào máu đến cung cấp cho các tế bào trong cơ thể, còn CO₂ từ máu sẽ khuếch tán vào phổi.
• Khi thở ra, không khí mang nhiều khí CO₂ từ phổi đến phế quản, khí quản, hầu rồi tới mũi và được đưa ra môi trường ngoài môi trường ngoài qua động tác thở ra.

4. Điều gì sẽ xảy ra nếu đường dẫn khí bị nghẽn? Nêu những việc làm có lợi cho quá trình trao đổi khí ở người.

Trả lời:

- Nếu đường dẫn khí bị nghẽn thì sẽ không có O₂ để cung cấp cho sự hô hấp của các tế bào, đồng thời CO₂ cũng không được đào thải ra ngoài môi trường → Tế bào không có O₂ để sử dụng cho các hoạt động sống và CO₂ bị tích lũy gây độc cho tế bào → Tế bào sẽ chết, gây nguy hiểm cho tính mạng của con người.

- Những việc làm có lợi cho quá trình trao đổi khí ở người:

• Giữ gìn môi trường sống trong sạch bằng cách trồng cây xanh, vệ sinh nhà cửa,…
• Bảo vệ các cơ quan của đường hô hấp: vệ sinh mũi, họng thường xuyên,…
• Tập thể dục đều đặn và đúng cách, tập hít thở sâu để có một hệ hô hấp khỏe mạnh.

Lý thuyết Trao đổi khí ở sinh vật

I. Trao đổi khí ở sinh vật:

Trao đổi khí là quá trình sinh vật lấy O₂ hoặc CO₂ từ môi trường vào cơ thể, đồng thời thải ra môi trường khí CO₂ hoặc O₂.

Cơ chế trao đổi khí ở sinh vật với môi trường là khuếch tán.

Ở động vật, trao đổi khí được thực hiện nhờ quá trình hô hấp. Còn ở thực vật, sự trao đổi khí được thực hiện ở cả hô hấp và quang hợp.

II. Trao đổi khí ở thực vật:

1. Cấu tạo của khí khổng:

Thực vật trao đổi khí với môi trường chủ yếu qua khí khổng. Mỗi khí khổng gồm 2 tế bào hạt đậu nằm áp sát nhau, thành ngoài mỏng, thành trong dày.

2. Chức năng của khí khổng:

- Ở quang hợp, khí khổng mở ra cho khí CO₂ khuếch tán vào lá và khí O₂ khuếch tán ra ngoài môi trường.

- Trong hô hấp thì ngược lại.

- Ngoài ra khí khổng còn thực hiện thoát hơi nước cho cây.

III. Trao đổi khí ở động vật:

1. Cơ quan trao đổi khí ở động vật:

Tùy từng loài động vât mà cơ quan trao đổi khí có thể là da, ống khí, mang hay phổi.

2. Quá trình trao đổi khí ở động vật (ở người):

Khi hít vào: không khí qua đường dẫn khí tới phổi, O₂ khuếch tán từ phế nang vào máu và bắt đầu đi nuôi cơ thể. Tại các tế bào, CO₂ được đẩy vào máu đi đến phổi, sau đó khuếch tán vào phế nang và đưa ra ngoài nhờ động tác thở ra.