Ngôn ngữ lập trình cho trẻ em hiện nay rất đa dạng và phong phú. Vậy đâu là lựa chọn tốt nhất dành cho trẻ? Hãy cùng Download.vn tìm hiểu những ngôn ngữ lập trình nổi tiếng cho trẻ em dưới đây nhé.

Ngày nay, lập trình không còn quá phức tạp với lứa tuổi nhi đồng hay thiếu niên bởi đã có sự hỗ trợ của rất nhiều phần mềm và các ngôn ngữ được thiết kế riêng cho thế hệ này.

Lựa chọn ngôn ngữ lập trình cho trẻ em

Lựa chọn ngôn ngữ lập trình phù hợp với trẻ rất quan trọng. Một nhân tố bạn cần cân nhắc đó là thị hiếu và sở thích của con yêu. Một số bé có sẵn tiềm năng lập trình, hoàn toàn có thể học ngay ngôn ngữ phức tạp như C++. Ngược lại, những đứa trẻ lớn hơn có thể sử dụng interface lập trình trực quan để làm ra các sản phẩm vui chơi như game, nhưng có thể, chúng ít quan tâm hay không có năng khiếu viết ngôn ngữ lập trình. Nói chung, trẻ từ 5-8 tuổi sẽ thích làm việc với môi trường lập trình trực quan. Từ 8 tuổi trở đi, một số trẻ có xu hướng nghiên cứu ngôn ngữ lập trình. Mặc dù vậy, hãy bắt đầu ở mức độ đơn giản và 13 tuổi là thời điểm hoàn hảo để bé làm quen và tiếp thu kiến thức về ngôn ngữ lập trình.

Công cụ code trực quan hay tự lập trình

Nhớ rằng, lập trình là bạn phải gõ các câu lệnh, tự chỉnh sửa code và đặc biệt chú ý tới chi tiết. Chỉ một dấu chấm phẩy sai thôi có thể phá hủy toàn bộ chương trình. Với một số trẻ, tập trung vào chi tiết thật nhàm chán. Đó là lí do tại sao nhiều “ngôn ngữ lập trình” cho trẻ là các phần mềm có interface đơn giản, dễ sử dụng hơn nhiều so với thực tế. Những phần mềm này luôn kèm hướng dẫn viết code từng bước. Trẻ thường chỉ phải dùng chuột kéo và thả các khối code mà không cần phải động tay vào bàn phím.

Loại ngôn ngữ lập trình cho trẻ em tốt nhất?

Một nhân tố khác cần lưu tâm khi chọn ngôn ngữ lập trình cho trẻ là biên dịch (compiled) hay thông dịch (interpreted) ngôn ngữ.

1. Ngôn ngữ lập trình biên dịch

Một ngôn ngữ yêu cầu “biên dịch” như C++ dễ khiến trẻ nản lòng một chút khi mới bắt đầu. Nguyên do là chương trình sử dụng ngôn ngữ biên dịch phải dịch toàn bộ ngôn ngữ thành mã trước khi chạy. Do đó, bạn bạn sẽ cần viết code trong C++, rồi sử dụng chương trình khác để phân tích code đó và đóng gói nó thành một chương trình thực thi (.exe). Sau khi được biên dịch, chương trình sẵn sàng chạy và bạn không thể chỉnh sửa nó nữa. Nhược điểm ở ngôn ngữ lập trình biên dịch là bạn phải viết code trước khi chạy lệnh biên dịch. Sai một chút cú pháp cũng đủ hỏng toàn bộ phần mềm. Bạn phải quay lại bảng vẽ và thực hiện lại từ đầu.

Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa tất cả ngôn ngữ biên dịch đều không hợp với trẻ nhỏ. Một số ngôn ngữ biên dịch cơ bản tương đối dễ học và trẻ sẽ thích khi chạy thành công chương trình được tạo bằng chính nó.

2. Ngôn ngữ lập trình thông dịch

Ngôn ngữ thông dịch chạy rất nhanh - Chúng “dịch” ngay khi code chạy. Rất nhiều lí do khiến World Wide Web chạy bằng ngôn ngữ thông dịch bởi biên dịch từng code chạy các trang web không thực tế và khả thi. Perl, PHP, JavaScript là công cụ thông dịch ngôn ngữ lập trình web nổi bật.

Về mặt kỹ thuật, bạn có thể chạy thông dịch và biên dịch trên nhiều ngôn ngữ. Nhiều người cũng hay nhầm lẫn các ngôn ngữ tập lệnh như HTML, CSS là ngôn ngữ “lập trình”. Thực tế không phải vậy. HTML là ngôn ngữ đánh dấu, xác định cách trang hiển thị. Nó không tạo bất kỳ tính năng tương tác nào. Nó phải dùng JavaScript để làm điều đó. CSS cũng tương tự như vậy. Nó hoạt động đúng như tên gọi “style sheet language” - ngôn ngữ tạo phong cách cho web.

3. Lập trình hướng đối tượng và Ngôn ngữ thủ tục

Lập trình hướng đối tượng sẽ là loại hình yêu thích của trẻ nếu ngày nào đó muốn trở thành lập trình viên chuyên nghiệp. Tuy nhiên, chúng có thể hưởng lợi trước tiên từ việc học phát triển chương trình bằng ngôn ngữ thủ tục cổ điển.

Ngôn ngữ thủ tục chạy qua một tiến trình tập lệnh logic, thường kèm các cấu trúc như “IF” và “THEN” (IF nhiệm vụ, THEN thực thi nó). Lập trình hướng đối tượng dựa trên các đối tượng trong chương trình. Nó ít tuyến tính và toàn diện hơn. Ban đầu, nó có thể hơi khó hiểu, nhưng về lâu dài, nó có thể xử lý những công việc phức tạp. Ví dụ: BASIC là ngôn ngữ thủ tục. Java là hướng đối tượng.

20 loại ngôn ngữ và công cụ lập trình phù hợp với trẻ em

1. BASIC

Quay lại thời kỳ khi máy tính cá nhân lần đầu tiên đạt được thành tựu vào cuối năm 1970 và đầu 1980. BASIC là ngôn ngữ lập trình nổi bật, có mặt ở tất cả máy tính cá nhân muốn tạo chương trình nhỏ trên PC 8088 và Commodore 64s. Do sự phổ biến của Visual Basic những năm 90, BASIC đã không còn hoạt động. Tuy nhiên, nó vẫn là ngôn ngữ rất tuyệt với trẻ nhỏ muốn làm quen với lập trình. Tại sao ư? Bởi nó thật sự dễ hiểu. Cú pháp đơn giản như “IF ... THEN ... ELSE” . Hiện tại, bạn có thể thử phiên bản đơn giản hóa của BASIC, Small Basic hoặc Just BASIC.

2. Alice

Alice là phần mềm tuyệt vời với trẻ em. Nó mang tới một môi trường lập trình trực quan dựa trên các khối block, được phát triển bởi trường đại học Carnegie Mellon.

3. Blockly

Blocky là dự án của Google. Nó là cách lập trình đơn giản bằng cách lồng các khối vào nhau.

4. Scratch

Scratch do MIT phát triển, môi trường lập trình lý tưởng cho trẻ nhỏ và bất kỳ ai thích làm việc với hình ảnh, âm thanh, màu sắc sinh động.

5. CoderZ

CoderZ không phải ngôn ngữ lập trình nhưng nó cho phép trẻ tự tạo robot 3D ảo. Khi tiến bộ, chúng có thể học nhiều hơn về code Java cơ bản.

6 - 7. HTML và CSS

Như đã đề cập ở trên, HTML và CSS không phải ngôn ngữ lập trình. Mặc dù vậy, học HTML và CSS có thể dạy trẻ cách xử lý cú pháp dựa trên văn bản, cung cấp cho chúng nền tảng học các ngôn ngữ lập trình web thực tế như JavaScript và PHP.

8. Perl

Perl là công cụ xây dựng World Wide Web. Một biểu mẫu luôn được viết bằng Perl bất cứ khi nào bạn gửi nó qua web. Dù đã bị PHP, JavaScript “hất cẳng” khỏi vị trí top đầu, Perl vẫn là ngôn ngữ lập trình web hữu ích. Nó thuộc ngôn ngữ thông dịch, cốt lõi là lập trình thủ tục nhưng vẫn có khả năng hướng đối tượng. Một số cú pháp có thể khó nên nó là lựa chọn tốt nhất cho thanh thiếu niên hoặc trẻ có tiềm năng “chơi” cùng Linux. Perl sẽ hỗ trợ chúng quản trị hệ thống.

9. PHP

PHP là ngôn ngữ lập trình lý tưởng nên học sau HTML vì hầu hết mọi thứ chúng ta làm hôm nay đều bằng PHP. Nó liên quan tới việc thiết lập và hiển thị trang web bằng HTML. PHP chắc chắn có thể làm những việc khác, nhưng giỏi nhất là tạo trang web tương tác. Các hệ thống quản lý nội dung nổi tiếng như Drupal, WordPress đều dùng code lập trình này. PHP thuộc loại thông dịch, dễ học hơn với trẻ trưởng thành có sở trường về lập trình.

10. JavaScript

JavaScript thường bị nhầm là Java nhưng chúng khác nhau. JavaScript là ngôn ngữ lập trình hướng đối tượng, thông dịch đơn giản, được sử dụng trên hầu hết website ngày nay. Giống như HTML, PHP, trẻ muốn học thiết kế web nên tìm hiểu JavaScript.

11. Java

Một trong những lí do chính khiến trẻ học Java chính là muốn phát triển trong Minecraft. Ví dụ, nhờ nó, trẻ có thể sử dụng các interface đồ họa và phần mềm đặc biệt để xây dựng một Minecraft Mod mà không cần hiểu code Java cơ bản.

12. Ruby

Ruby giống như BASIC. Nó có cú pháp cực đơn giản và nội dung giới thiệu code hay cho lập trình viên trẻ tuổi. Ruby có sẵn hướng dẫn miễn phí online và bất kỳ ai cũng có thể dùng thử nó.

13. Kodu

Kodu Game Lab là một môi trường phát triển game 3D, được thiết kế để dạy trẻ các nguyên tắc lập trình cơ bản. Kodu cho phép các nhà sáng tạo xây dựng địa hình, lấp đầy nó bằng nhiều nhân vật và đồ vật khác nhau, sau đó, lên chương trình hành vi và quy tắc chơi game qua một ngôn ngữ lập trình trực quan riêng.

Kodu ban đầu là một dự án trong Microsoft Research. Nền tảng mục tiêu gốc của nó là Xbox 360 dùng C#, XNA và phát hành qua Indie Games Channel. Mục tiêu của Kodu là luôn mang tới trải nghiệm lập trình dễ nhất có thể cho người mới. Vì thế, bạn sẽ thấy ở Kodu những tính năng đơn giản và dễ hiểu, khác hẳn các ngôn ngữ lập trình khác.

Ngôn ngữ lập trình cho trẻ em khác

14. C++ (ngôn ngữ biên dịch nâng cao)

15. Twine (công cụ kể chuyện tương tác)

16. Arduino (nền tảng tạo mẫu)

17. Unreal Blueprints (hệ thống tập lệnh gameplay trực quan)

18. Python (ngôn ngữ lập trình hướng đối tượng)

19. Swift Playgrounds (xây dựng ứng dụng trên iPad)

20. LEGO Mindstorms (lập trình robot)

Trẻ nhỏ hoàn toàn có khả năng vượt người lớn về kiến thức lập trình nếu được tiếp cận với nó từ sớm và sử dụng đúng ngôn ngữ. Hi vọng những công cụ kể trên sẽ giúp bạn có lựa chọn phù hợp cho bé yêu.