Tài liệu Soạn văn 11: Con đường mùa đông, sẽ được Download.vn đăng tải nội dung chi tiết ngay sau đây.

Các bạn học sinh lớp 11 có thể tham khảo để có thêm những kiến thức hữu ích, chuẩn bị cho bài học.

Soạn bài Con đường mùa đông

Trước khi đọc

Hãy hình dung những trở ngại tinh thần mà một người độc hành trên đường lạnh vắng có thể phải đối diện. Theo bạn, để vượt qua những trở ngại đó, người ta có thể làm gì?

- Những trở ngại tinh thần mà một người đọc hành trên đường lạnh vắng có thể phải đối diện: Nỗi cô đơn, lạc lõng; Mất đi phương hướng…

- Để vượt qua trở ngại đó, con người cần rèn luyện bản lĩnh, có được sự tự tin…

Đọc văn bản

Câu 1. Giữa ngoại cảnh và những hình ảnh xuất hiện trong tâm tưởng có sự tương phản như thế nào?

- Ngoại cảnh: Bức tranh phong cảnh Nga đẹp đẽ, hoang sơ của mùa đông nước Nga.

- Những hình ảnh xuất hiện trong tâm tưởng: Đêm đông vô cùng lạnh lẽo, hiu quạnh.

Câu 2. Lời than “Ôi buồn đau, ôi cô lẻ...” kết nối tâm tưởng nhân vật trữ tình với ai? Ở đâu?

Lời than “Ôi buồn đau, ôi cô lẻ…” kết nối tâm tưởng nhân vật trữ tình với nhân vật “em”, ở một không gian bình yên với lò lửa đỏ, kim đồng hồ kêu tích tắc.

Câu 3. Những hình tượng thơ đã xuất hiện trong bài được điểm lại như thế nào?

Những hình tượng thơ đã xuất hiện trong bài được điểm lại theo chiều ngược lại.

Sau khi đọc

Câu 1. Nhan đề bài thơ Con đường mùa đông gợi cho bạn những liên tưởng gì?

Nhan đề bài thơ gợi liên tưởng về hình ảnh một con đường lạnh lẽo, vắng vẻ. Qua hình ảnh này, tác giả như muốn gửi gắm nỗi niềm cô đơn, lạc lõng của bản thân.

Câu 2. Những hình ảnh (trăng”, “cột sọc chí đường”) và âm thanh (“tiếng lục lạc”,“kìm đồng hồ kêu tích tắc”) trong bài thơ đã điền tả mâu thuẫn giữa nỗi buồn với ý thức vận động vượt qua trở ngại của nhân vật trữ tình trên con đường mùa đông như thể nào?

Những hình ảnh (trăng”, “cột sọc chí đường”) và âm thanh (“tiếng lục lạc”,“kìm đồng hồ kêu tích tắc”) hiện lên với một trạng thái đượm buồn. Nhưng ở mỗi sự vật, ta đều bắt gặp một sự cố gắng vượt qua trở ngại của tác giả từ mang ý nghĩ hướng tích cực như: cột sọc chỉ đường – chào ta, kim đồng hồ tích tắc – xua lũ người tẻ nhạt…

=> Nội tâm của nhân vật trữ tình đang đấu tranh mạnh mẽ trước một bên là nỗi buồn bã, cô đơn vì nhớ nhà, nhớ quê hương với một bên là sự gắng gượng, sốc lại tinh thần như một lời tự an ủi tác giả dành cho mình.

Câu 3. Xác định những hình ảnh, hoạt động tương phản trong khổ thơ 4. Nhân vật trữ tình xuất hiện ở khổ thơ này có còn chìm trong cảnh vật u buồn nữa không? Vì sao?

- Xác định những hình ảnh, hoạt động tương phản trong khổ thơ 4:

• Tương phản bên ngoài về ánh sáng và màu sắc của những hình ảnh “ánh lửa”, “mái lều”, “rừng sâu”, “tuyết” (trắng)
• Tương phản giữa cái không có và cái chỉ có, cái không có ấm áp và cái chỉ có lạnh lẽo.
• Tương phản giữa tâm cảnh và ngoại cảnh, xác định vận động tâm tưởng của nhân vật trữ tình tách ra khỏi cảnh vật bên ngoài của thực tại.
• Tương phản trong chuyển động ngược chiều nhau giữa cảnh vật và người lữ hành không chỉ nhấn mạnh sự tách biệt về tâm tưởng của người lữ hành ra khỏi cảnh vật bên ngoài mà còn nhấn mạnh hướng vận động không ngừng về phía trước.

- Nhân vật trữ tình xuất hiện ở khổ thơ này không còn chìm trong cảnh vật u buồn nữa vì nó không ngừng vận động ngược chiều với cảnh vật, về phía trước, không ngừng bỏ lại nỗi buồn sau lưng.

Câu 4. Xác định không gian, thời gian tâm tưởng của nhân vật trữ tình trong hai khổ thơ 5 - 6. Hãy hình dung nhân vật trữ tình được tận hưởng những gì và tiếp tục đấu tranh với nỗi buồn ra sao.

- Không gian: bên lò lửa đỏ

- Thời gian: ngày mai, đêm đông

- Nhân vật trữ tình tận hưởng tâm trạng nhớ thương của người lữ khách, nhưng không bi lụy, tuyệt vọng mà đấu tranh với nỗi buồn bằng cách gọi tên người yêu, hy vọng có thể trở về đoàn tụ.

Câu 5. Những hình tượng “xe tam mã”, “bài ca của người xà ích”, “mái lều, ánh lửa”, “Nhi-na” có ý nghĩa tinh thần thế nào đối với hành trình của nhân vật trữ tình trên “con đường mùa đông”?

- Hình tượng “xe tam mã” là vật chuyển động trên đường cùng người lữ hành, biểu tượng cho chuyển động nhanh “như bay lên” vượt qua trở ngại của nước Nga.

- “Bài ca của người xà ích”: lời ca dân gian vang lên qua tiếng hát của người đánh xe, như tiếng vọng “thân thuộc” từ cội nguồn dân tộc nhắn nhủ quy luật luân chuyển nỗi buồn và niềm vui trong cuộc đời.

- “ Mái lều, ánh lửa”: gợi ý niệm về nhà, chốn dừng chân có ánh sáng và hơi ấm, hay mái ấm bình yên.

Câu 6. Nêu nhận xét về những hình tượng thơ được điểm lại trong khổ thơ cuối. Hãy chia sẻ suy nghĩ của bạn về cách lấy lại cảm giác bình yên trên những “con đường mùa đông” trong cuộc đời.

- Những hình tượng thơ được điểm lại trong khổ thơ cuối diễn tả sâu hơn tâm trạng của người lữ hành, từ mơ tưởng trở về thực tại, với con đường mùa đông lạnh lẽo, con đường đi đày với nỗi buồn xa vắng cô đơn.

- Cách lấy lại cảm giác bình yên trên những “con đường mùa đông” trong cuộc đời: nghĩ về những điều tốt đẹp (ví dụ như gia đình, những người thân yêu,...)

Câu 7. Bạn có nhận xét gì về cấu tứ của bài thơ? Hãy liên hệ với một bài thơ khác có cùng kiểu cấu tứ này mà bạn biết.

Cấu tứ hành trình hợp nhất dòng tâm tưởng của nhân vật trữ tình với hình tượng, hạt nhân xuyên suốt, mâu thuẫn tâm trạng được triển khai qua từng khía cạnh của hình tượng, kết bài giải quyết mâu thuẫn, tạo cảm xúc hài hòa,...

Kết nối đọc - viết

Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) về một hình ảnh mang ý nghĩa tượng trưng mà bạn cho là đặc sắc nhất trong bài thơ Con đường mùa đông.

Gợi ý:

Bài thơ “Con đường mùa đông” là của tác giả Pu-skin. Nhan đề bài thơ gợi liên tưởng về hình ảnh một con đường lạnh lẽo, vắng vẻ. Qua hình ảnh này, tác giả như muốn gửi gắm nỗi niềm cô đơn, lạc lõng của bản thân. Tác giả đã khắc họa hình ảnh “con đường mùa đông” gợi ấn tượng về tâm trạng buồn bã, cô đơn của người lữ khách và vẻ đẹp thiên nhiên của mùa đông nước Nga. Khung cảnh vắng lặng bao trùm, trải dài như vô tận. Tác giả không chỉ sử dụng hình ảnh, đường nét, màu sắc mà còn có cả âm thanh du dương của tiếng lục lạc đơn điệu buồn tẻ, khúc hát dân ca của người xà ích. Thiên nhiên trong bài thơ hiện lên với vẻ trong trẻo, thanh khiết, đẹp chân thực, tự nhiên, gần gũi và sống động lạ thường.