Phân biệt diễn thế nguyên sinh và diễn thế thứ sinh là một trong những kiến thức trọng tâm trong chương trình Sinh học lớp 12. Tuy nhiên nhiều bạn học sinh vẫn chưa nắm vững được cách phân biệt. Vì vậy trong bài học hôm nay Download.vn sẽ giới thiệu chi tiết cách so sánh diễn thế nguyên sinh và diễn thế thứ sinh chi tiết nhất.
Phân biệt diễn thế nguyên sinh và thứ sinh mang đến câu trả lời hay, ngắn gọn dễ hiểu nhất. Qua đó giúp các bạn lớp 12 có thêm nhiều gợi ý tham khảo để biết cách tìm ra điểm giống và khác nhau của 2 hình thức này. Từ đó biết cách trả lời câu hỏi để đạt kết quả cao trong các bài kiểm tra, bài thi học kì 2 sắp tới.
Phân biệt diễn thế nguyên sinh và diễn thế thứ sinh
1. Phân biệt diễn thế nguyên sinh và diễn thế thứ sinh
A. Sự giống nhau
Diễn thế nguyên sinh và diễn thế thứ sinh đều là các quá trình diễn ra trong một môi trường sinh thái nhằm tạo ra một quần xã sinh vật mới.
B. Khác nhau
Tuy nhiên, hai quá trình này có những điểm khác nhau như sau:
| Diễn thế nguyên sinh | Diễn thế thứ sinh | |
| - Môi trường | - Xảy ra trên một môi trường trống trơn hoặc trên một nền chưa có sinh vật tồn tại trước đó | - Xảy ra trên một môi trường đã từng có quần xã sinh vật tồn tại. |
| - Quá trình diễn ra | - Bắt đầu với sự xuất hiện của các sinh vật đầu tiên trên môi trường đó, sau đó các quần xã sinh vật sẽ phát triển và biến đổi tuần tự để đến cuối cùng hình thành một quần xã tương đối ổn định | - Bắt đầu với một quần xã sinh vật đã tồn tại, sau đó các sự thay đổi trong môi trường sẽ làm thay đổi cấu trúc của quần xã này để hình thành một quần xã mới. |
| - Thời gian | - Là quá trình tạo ra một quần xã sinh vật hoàn toàn mới, do đó nó có thể kéo dài trong khoảng thời gian dài hơn so với diễn thế thứ sinh. | - Thường diễn ra nhanh hơn vì các sinh vật đã tồn tại từ trước đã sẵn sàng thích nghi với môi trường mới. |
| - Về quy mô: | - Là quá trình tạo ra một quần xã sinh vật mới ở quy mô lớn hơn | - Là quá trình tạo ra một quần xã mới ở quy mô nhỏ hơn, như trên một miền đất hoặc một khu vực cụ thể. |
2. Các giai đoạn của 2 kiểu diễn thế sinh thái
| Các giai đoạn của diễn thế | Nguyên nhân diễn thế | |||
| Kiểu diễn thế | Giai đoạn khởi đầu | Giai đoạn giữa | Giai đoạn cuối | |
| Diễn thế nguyên sinh | Khởi đầu từ môi trường chưa có hoặc có rất ít sinh vật | Các quần xã sinh vật biến đổi tuần tự, thay thế lẫn nhau và ngày càng phát triển đa dạng | Hình thành quần xã tương đối ổn định | – Tác động mạnh mẽ của ngoại cảnh lên quần xã – Cạnh tranh gay gắt giữa các loài trong quần xã |
| Diễn thế thứ sinh | Khởi đầu ở một môi trường đã có một quần xã sinh vật phát triển nhưng bị hủy diệt do tự nhiên hoặc khai thác quá mức của con người. | Một quần xã mới phục hồi thay thế quần xã bị hủy diệt, các quần xã biến đổi tuần tự, thay thế lẫn nhau | Có thể hình thành nên quần xã tương đối ổn định, tuy nhiên có rất nhiều quần xã bị suy thoái. | – Tác động mạnh mẽ của ngoại cảnh lên quần xã – Hoạt động khai thác tài nguyên của con người. |
- Lấy ví dụ:
+ Diễn thế nguyên sinh: đảo mới hình thành trên tro tàn núi lửa, đất mới bồi ở lòng sông hoặc là sau khi nham thạch núi lửa đông đặc và nguội đi, do quá trình phong hóa, vùng đất "mới" ra đời, làm nền cho sự quần tụ và phát triển kế tiếp của các quần xã sinh vật.
+ Diễn thế thứ sinh: nương rẫy bỏ hoang lâu ngày, cỏ rồi trảng cây bụi phát triển và lâu hơn nữa, rừng cây gỗ xuất hiện thay thế.
