Với sự kết hợp giữa lời nói và cử chỉ cùng lối chơi chữ độc đáo, truyện "Nhưng nó phải bằng hai mày" đã vạch trần lối xử kiện của viên quan lại.

Sau đây là tài liệu giới thiệu đôi nét về thể loại truyện cười cũng như nội dung của truyện cười "Nhưng nó phải bằng hai mày".

I. Một vài nét về thể loại: Truyện cười

1. Khái niệm

- Truyện cười là loại truyện kể về những hiện tượng đáng cười trong cuộc sống nhằm tạo ra tiếng cười mua vui hoặc phê phán những thói hư tật xấu trong xã hội.

- Hiện tượng đáng cười là những hiện tượng ở hành vi, cử chỉ lời nói của con người.

- Cái cười là do cái đáng cười gây ra và do ta phát hiện. Để có cái cười cần phải có:

• Điều kiện khách quan: phải có hiện tượng đáng cười.
• Điều kiện chủ quan: người đọc và người nghe phải phát hiện ra hiện tượng đáng cười đó.

2. Đặc điểm

- Truyện cười thường ngắn, nhưng dù ngắn truyện vẫn có kết cấu, nhân vật và ngôn ngữ để có thể gây cười.

- Nghệ thuật gây cười phải làm cho cái đáng cười được bộc lộ để người đọc, người nghe phát hiện ra nó mà cười.

3. Vai trò

- Truyện cười vừa có ý mua vui, vừa có ý phê phán.

4. Phân loại

- Truyện cười thiên về mua vui: truyện hài hước

- Truyện cười thiên về phê phán: truyện châm biếm

II. Giới thiệu về Nhưng nó phải bằng hai mày

1. Tóm tắt

Ở làng nọ có một viên lý trưởng nổi tiếng là xử kiện giỏi. Một hôm có hai anh chàng là Cải và Ngô đánh nhau rồi mang nhau đi kiện. Cải sợ kém thế liền lót cho thầy lý năm đồng, còn Ngô lại đưa những mười đồng. Thầy lý xử Ngô thắng. Cải xòe năm ngón tay xin thầy xét lại. Thầy lý cũng xòe năm ngón tay trái úp lên năm ngón tay phải là nói: “Tao biết là mày phải, nhưng nó lại phải bằng hai mày!”

2. Bố cục

Gồm 2 phần:

- Phần 1: Từ đầu đến “Ngô biện chè lá những mười đồng”. Giới thiệu về hoàn cảnh câu chuyện.

- Phần 2. Còn lại. Diễn biến và kết quả của vụ kiện.

III. Nội dung của Nhưng nó phải bằng hai mày

Làng kia có một viên lý trưởng nổi tiếng xử kiện giỏi.

Một hôm nọ, Cải với Ngô đánh nhau, rồi mang nhau đi kiện. Cải sợ kém thế, lót trước cho thầy lý năm đồng. Ngô biện chè lá những mười đồng. Khi xử kiện, thầy lý nói:

- Thằng Cải đánh thằng Ngô đau hơn, phạt một chục roi.

Cải vội xòe năm ngón tay, ngẩng mặt nhìn thầy lý, khẽ bẩm:

- Xin xét lại, lẽ phải về con mà!

Thầy lý cũng xòe năm ngón tay trái úp lên trên năm ngón tay mặt, nói:

- Tao biết mày phải… nhưng nó lại phải… bằng hai mày!