Trong một bài văn nói chung và bài văn nghị luận xã hội nói riêng, phần mở bài có vai trò quan trọng. Hôm nay, Download.vn sẽ cung cấp tài liệu Cách mở bài nghị luận xã hội, hướng dẫn cách mở bài cho bài văn nghị luận xã hội.

Tài liệu dành cho các bạn học sinh lớp 9, lớp 12. Hãy cùng theo dõi nội dung chi tiết được chúng tôi đăng tải ngay sau đây.

I. Hướng dẫn cách mở bài nghị luận xã hội

- Phần mở bài trong một bài văn nghị luận xã hội có vai trò gợi mở, định hướng vấn đề. Có hai cách mở bài:

• Trực tiếp: Đi thẳng vào vấn đề cần nghị luận. Khi mở bài trực tiếp cần phải tập trung vào vấn đề nghị luận, tránh lan man.
• Gián tiếp: Từ vấn đề liên quan dẫn dắt đến vấn đề cần nghị luận. Khi mở bài gián tiếp cần phải tạo được sự hấp dẫn, linh hoạt. Có thể mở bài gián tiếp bằng cách dẫn dắt từ một câu nói, ý kiến, nhận định để đi đến vấn đề cần nghị luận.

- Cấu trúc của mở bài gồm có các phần:

• Dẫn dắt vấn đề: Đi từ vấn đề liên quan (một câu nói, ý kiến, nhận định…) để dẫn người đọc, người nghe vào vấn đề bàn luận hay tình huống có vấn đề đặt ra ở đề bài.
• Nêu vấn đề: Nêu vấn đề một cách ngắn gọn, chú ý nêu đúng vấn đề đặt ra trong đề bài và phải nêu một cách khái quát.
• Nhận định về tầm quan trọng của vấn đề, ý nghĩa của vấn đề đối với cuộc sống, xã hội (không nhất thiết phải có, tùy thuộc vào từng nội dung).

II. Làm thế nào để có một một mở bài hay?

Để có một bài hay, người viết cần tuân thủ các yêu cầu sau:

1. Ngắn gọn (khoảng 3 đến 4 câu văn): Mở bài cần ngắn gọn, tránh dài dòng, lan man dễ gây lạc đề.

2. Đầy đủ: Nêu được vấn đề cần nghị luận; phạm vi tư liệu, thao tác nghị luận chính.

3. Độc đáo: Tạo ra sự chú ý cho người đọc về vấn đề cần nghị luận bằng những liên tưởng khác lạ, hoặc dẫn dắt những câu trích dẫn ý nghĩa.

4. Tự nhiên: Ngôn từ giản dị, mộc mạc, tránh sáo rỗng, tránh gượng ép.

III. Một số ví dụ về cách mở bài nghị luận xã hội

Mẫu 1

Cuộc sống chính là một bức tranh nhiều màu sắc. Mỗi người sẽ tự điểm tô lên đó những gam màu khắc nhau. Một trong những gam màu có ý nghĩa nhất đó chính là (nội dung vấn đề cần nghị luận - ví dụ: tình yêu thương, lòng nhân ái, niềm tin…)

Mẫu 2

Thời gian vẫn đi qua và bốn mùa luôn luân chuyển. Nhưng những giá trị chân chính vẫn luôn tồn tại giữa cuộc sống muôn màu, muôn vẻ này. Khi nhắc đến những giá trị tốt đẹp đó, chúng ta không thể không nhắc đến (nội dung cần nghị luận - ví dụ: sự đồng cảm và chia sẻ, sự tử tế…)

Mẫu 3

Cuộc đời của con người giống như một cuốn nhật ký. Mỗi ngày chúng ta lại viết nên những trang giấy nhiều điều: có niềm vui, cũng có nỗi buồn, có thành công, cũng có thất bại. Trên hành trình để hoàn thiện cuốn nhật kí cho riêng mình, chúng ta cần phải có được (nội dung nghị luận). Để rồi đến khi khép trang nhật kí lại, mỗi người đều cảm thấy mãn nguyện, tự hào.

Mẫu 4

Mỗi người sinh ra được thượng đế ban tặng cho trí tuệ để suy nghĩ và một trái tim để cảm nhận yêu thương. Chúng ta sẽ tạo ra cho bản thân những giá trị nhất định, một trong số đó là (nội dung vấn đề nghị luận) để cuộc sống ngày càng tốt đẹp hơn.

Mẫu 5

Cuộc sống là một chặng hành trình dài. Mà ở đó mỗi người sẽ tự viết lên những trang sách khác nhau. Và trên hành trình đó, chúng ta cần phải có được (vấn đề nghị luận) để cuộc sống ngày càng tươi đẹp hơn.

Mẫu 6

Thời gian là vô hạn, còn đời người là hữu hạn. Chính vì vậy, những triết lí sống của cuộc đời là điều mà con người luôn theo đuổi. Và (vấn đề nghị luận) là một trong số đó.

Mẫu 7

Trong vũ trụ rộng lớn, sự tồn tại của con người là vô cùng nhỏ bé. Dù vậy, sự tồn tại đó là một phần tất yếu. Vậy, chúng ta cần làm thế nào để cuộc sống trở nên tốt đẹp hơn. Điều đó đã được gửi gắm qua câu…

Mẫu 8

Cuộc sống là một bức tranh muôn màu. Mỗi người sinh ra đều có một số phận cho riêng mình. Bởi vậy, chúng ta cần cố gắng sống sao cho tốt đẹp. Và câu nói… đã đem đến một bài học quý giá.

Mẫu 9

Con đường đến đích thành công phải trải qua nhiều khó khăn thử thách, nhưng để có thể vượt qua mọi khó khăn, chúng ta phải có sự đam mê và nỗ lực tự thân. Khi đọc được câu nói … , tôi cảm thấy điều đó thực sự ý nghĩa.

Mẫu 10

Trong cuộc sống, mỗi một con người được sinh ra đều mang trong mình những giá trị nhất định. Chúng ta cần phải nỗ lực hết mình để khẳng định bản thân. Và (vấn đề nghị luận) là vô cùng cần thiết trong hành trình đó.

Mẫu 11

Cuộc sống là một mảnh ghép muôn màu. Bên cạnh gam màu rực rỡ, là gam màu trầm lặng. Nhưng không vì vậy mà chúng ta đánh mất mọi thứ. Mỗi người đều mang một sứ mệnh riêng. Mảnh ghép nào cũng đáng trân trọng. Và (vấn đề nghị luận) là một yếu tố để làm nên chúng ta.

Mẫu 12

Xukhôm linxki đã từng nói: “Con người sinh ra không phải để tan biến đi như một hạt cát vô danh. Họ sinh ra để lưu lại dấu ấn trên mặt đất, trong trái tim người khác”. Thật vậy, mỗi con người sống đều phải tạo ra cho mình những giá trị riêng thật tốt đẹp. Và (vấn đề cần nghị luận) chính là một trong yếu tố để chúng ta làm nên điều đó.

Mẫu 13

Cuộc sống là một bản nhạc, có trầm có bổng. Dù vậy, con người cũng cần có được (vấn đề cần nghị luận) để tiếp tục bước đi trên con đường của mình. Đến cuối con đường, chúng ta sẽ gặt hái được yêu thương, thành công.

Mẫu 14

Trong cuộc sống, mỗi một con người được sinh ra đều mang trong mình những giá trị nhất định. Đúng như câu nói (trích dẫn câu nói). Từ đó, mỗi người nhận ra bài học thật ý nghĩa và giá trị.

Mẫu 15

Con đường đến đích thành công phải trải qua nhiều khó khăn thử thách, nhưng để có thể vượt qua mọi khó khăn, chúng ta phải có sự đam mê và nỗ lực tự thân. Khi đọc được câu nói (trích dẫn câu nói), tôi cảm thấy điều đó thực sự ý nghĩa.

Mẫu 16

Cuộc sống có rất nhiều giá trị tốt đẹp mà con người cần xây dựng và giữ gìn. Cũng giống như lời khuyên mà câu nói (trích dẫn câu nói) dành cho mỗi người trong cuộc sống này.

Mẫu 17

Nhân vật Paven trong “Thép đã tôi thế đấy” từng nói: “Đời người chỉ sống có một lần. Phải sống sao cho khỏi xót xa, ân hận vì những năm tháng đã sống hoài, sống phí, cho khỏi hổ thẹn vì dĩ vãng ti tiện và hèn đớn của mình…”. Sống và làm sao cho sống đúng nghĩa của một con người trong kiếp nhân sinh là niềm trăn trở của mỗi người. Vì vậy, có ý kiến đã khuyên rằng (trích dẫn câu nói).

Mẫu 18

Cuộc sống của con người không phải lúc nào cũng bước đi trên con đường trải đầy hoa hồng. Nhưng nhờ có ý chí và nghị lực mà mỗi người luôn biết cách vượt qua khó khăn. Cũng giống như bài học mà câu nói (trích dẫn câu nói) muốn gửi gắm đến mỗi người.

Mẫu 19

Người xưa từng nói: “Lửa thử vàng, gian nan thử sức”. Cuộc đời luôn sẵn bày những nghịch cảnh để thử thách con người. Không có con đường bằng phẳng nào dẫn ta thẳng đến thành công. Sự nỗ lực của bản thân chính là yếu tố quyết định thành bại trong cuộc đời. Bởi thế, mọi chuyện ở trên đời sẽ không có gì khó khăn nếu bạn luôn có (vấn đề cần nghị luận).

Mẫu 20

Thành công chỉ đến với những ai thực sự đam mê và nỗ lực hết mình vì điều đó. Và trong hành trình chinh phục thành công, (vấn đề cần nghị luận) là một yếu tố vô cùng quan trọng.

Mẫu 21

Trên hành trình chinh phục thành công, mỗi người hãy luôn ý thức được rằng: “Thành công là một cuộc hành trình chứ không phải là điểm đến” (A.Moravia). Và chỉ có không ngừng cố gắng hoàn thiện bản thân, chúng ta mới có được thành công. Một trong những yếu tố vô cùng quan trọng để đạt được thành công chính là (vấn đề nghị luận).

Mẫu 22

“Chặng đường nào trải bước trên hoa hồng. Bàn chân cũng thấm đau vì những mũi gai. Đường vinh quang đi qua muôn ngàn sóng gió”. Bài hát “Đường đến ngày vinh quang” của cố nhạc sĩ Trần Lập đã nhắc nhở mỗi người một bài học ý nghĩa trong cuộc sống. Để bước đến đích, chúng ta cần phải có (vấn đề nghị luận).

Mẫu 23

Tôi từng đọc ở đâu đó rằng: “Nếu có thể lựa chọn, hãy chọn những thứ tốt nhất; Nếu không có lựa chọn, vậy hãy cố gắng làm thật tốt”. Để có thể đạt được những điều bản thân mong muốn, chúng ta cần phải có được (vấn đề nghị luận).

Mẫu 24

Robert Frost từng nói: “Trong rừng có rất nhiều lối đi, ta chọn lối đi chưa có dấu chân người”. Để ghi tên chính mình vào lịch sử, chúng ta cần phải cố gắng hoàn thiện bản thân. Và (vấn đề nghị luận) là một yếu tố vô cùng quan trọng.

IV. Mở bài theo từng vấn đề nghị luận

1. Đam mê

Đam mê là một thứ luôn tồn tại trong con người bạn, nó có thể thổi bùng lên những khao khát và nhiệt huyết để bạn cố gắng không ngừng nghỉ và bước đến đích đến của thành công. Cũng giống như câu nói của Reggie Leach muốn khuyên nhủ mỗi người: “Phải biến mình thành một ngọn lửa, ta mới có thể làm bừng lên ánh sáng của thành công”.

2. Lí tưởng sống

“Thanh xuân là cơn mưa tầm tã, cho dù bị cảm vẫn muốn quay đầu để đắm mình thêm một lần nữa” (Cửu Dạ Hồi). Tuổi thanh xuân - tuổi trẻ là khoảng thời gian ý nghĩa trong cuộc đời mỗi người. Khi bàn về cách sống của thế hệ trẻ, có ý kiến khuyên rằng: “Tuổi trẻ cần trong sạch từ thể chất đến tinh thần, từ lời nói đến việc làm”. Đó là một lời khuyên đã gợi cho chúng ta những suy tư, trăn trở.

3. Tình yêu thương

“Sống trong đời sống cần có một tấm lòng…”. Những câu hát trong bài hát “Để gió cuốn đi” của cố nhạc sĩ Trịnh Công Sơn đã để lại cho người nghe những suy nghĩ sâu sắc về cách sống biết cho đi những yêu thương để nhận lại được hạnh phúc.

4. Giá trị bản thân

Trong cuộc sống, mỗi một con người được sinh ra đều mang trong mình những giá trị nhất định. Đúng như câu nói: “Con người sinh ra không phải để tan biến đi như một hạt cát vô danh. Họ sinh ra để lưu lại dấu ấn trên mặt đất, trong trái tim người khác” (Xu-khôm lin-xki).

5. Tình bạn

“Chiến trường thử thách người dũng cảm. Cơn giận thử thách người khôn ngoan. Khó khăn thử thách bạn bè” (Ngạn ngữ Nga). Để có được một tình bạn chân chính không hề dễ dàng. Cũng giống như câu nói của C. Mác: “Tình bạn chân chính là viên ngọc quý” đã đề cao giá trị của tình bạn.

6. Phương pháp đọc sách

Trong “Bàn về đọc sách”, nhà lý luận văn học người Trung Quốc Chu Quang Tiềm từng viết: “Đọc sách không cốt lấy nhiều, quan trọng nhất là phải chọn cho tinh, đọc cho kĩ”. Quan điểm trên đã nêu ra một phương pháp đọc sách đúng đắn cho những người yêu đọc sách.

7. Chủ quyền dân tộc

“Sống vững chãi bốn ngàn năm lịch sử
Lưng đeo gươm tay mềm mại bút hoa”

(Huy Cận)

Việt Nam là một dân tộc có truyền thống yêu nước nồng nàn, có truyền thống đấu tranh kiên cường chống giặc ngoại xâm. Trải qua mấy nghìn năm, đất nước ta sinh tồn cùng lịch sử vĩ đại của quá trình dựng nước và giữ nước. Để làm nên độc lập, tự do cho dân tộc, máu của bao nhiêu người chiến sĩ đã đổ xuống Hoàng Sa, Trường Sa và mảnh đất hình chữ S này. Chính vì vậy, chủ quyền của quốc gia, dân tộc là những gì thiêng liêng và cao quý nhất.

8. Cách sống

Cuộc đời của mỗi người giống như một cuốn tiểu thuyết, không ai giống ai. Cũng giống như câu nói: “ Ta không được chọn nơi mình sinh ra nhưng ta được lựa chọn cách mình sống ”. Câu nói trên đã để lại trong chúng ta nhiều suy tư sâu sắc.

9. Văn hóa

John Abbott - thủ tướng của Canada đã từng nói: “Năng lực của mỗi người có thể gia tăng hoặc mạnh mẽ hơn nhờ văn hóa”. Văn hóa là một giá trị tinh thần quan trọng đối với mỗi con người, không phải tự nhiên mà có được, cũng giống như câu nói: “Ta có thể nhặt được một gói tiền nhưng sẽ không có ai đánh rơi một gói văn hoá cho ta nhặt”.

10. Lòng yêu nước

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng khẳng định: “Dân ta có lòng nồng nàn yêu nước”. Có thể khẳng định rằng, lòng yêu nước là một truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam.

11. Sự thật và giả dối

Albert Camus đã từng nói: “Sự thật, giống như ánh sáng, làm người ta chói mắt. Sự giả dối thì ngược lại, là ánh chiều hôm tươi đẹp bao trùm lên mọi vật”. Sự thật và giả dối là hai khái niệm đối lập nhau, gợi cho mỗi người nhiều suy nghĩ.

12. Yếu tố thành công

“Chặng đường nào trải bước trên hoa hồng. Bàn chân cũng thấm đau vì những mũi gai. Đường vinh quang đi qua muôn ngàn sóng gió”. Mỗi khi nghe bài hát “Đường đến ngày vinh quang” của cố nhạc sĩ Trần Lập, tôi lại tự nhủ con đường nào dẫn đến thành công mà không có khó khăn. Vậy chúng ta cần chuẩn bị những hành trang gì để bước đến thành công.

13. Sự khiêm tốn

Nhà văn, nhà thơ Walter Scott - người Scotland đã từng nói rằng: “Một cái đầu tỉnh táo, một trái tim trung thực và một linh hồn khiêm nhường, đó là ba người dẫn đường tốt nhất qua thời gian và cõi vĩnh hằng”. Thật vậy, con người khi trưởng thành sẽ hiểu được bài học của sự khiêm tốn.

14. Nghị lực

Cuộc sống của con người không phải lúc nào cũng bước đi trên con đường trải đầy hoa hồng. Nhưng nhờ có ý chí và nghị lực mà mỗi người luôn biết cách vượt qua khó khăn. Cũng giống như câu nói đầy ý nghĩa: “Giữa một vùng đất khô cằn sỏi đá, cây hoa dại vẫn mọc lên và nở những chùm hoa thật đẹp”.

15. Khát vọng và tham vọng

Nhà tâm lý học xã hội, nhà phân tâm học, triết gia và người ủng hộ chủ nghĩa xã hội dân chủ người Đức - Erich Fromm từng khẳng định: “Tham vọng là cái hố không đáy làm kiệt sức con người trong nỗ lực bất tận tìm cách thỏa mãn nhu cầu mà không bao giờ chạm tới được sự thỏa mãn”. Cũng đồng quan điểm trên, câu nói: “Hãy khát vọng chứ đừng tham vọng” cũng khuyên con người nhận thức đúng đắn về khát vọng và tham vọng.

16. Sự khiêm tốn

Nhà văn, nhà thơ Walter Scott - người Scotland đã từng nói rằng: “Một cái đầu tỉnh táo, một trái tim trung thực và một linh hồn khiêm nhường, đó là ba người dẫn đường tốt nhất qua thời gian và cõi vĩnh hằng”. Thật vậy, con người khi trưởng thành sẽ hiểu được bài học của sự khiêm tốn. Cũng giống như câu nói: “Người ta lớn hơn vì biết cúi xuống”.

17. Đạo đức, nhân cách

Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu của chúng ta đã từng nói: “Người có tài mà không có đức là người vô dụng, người có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó”. Thật vậy, nhân cách, đạo đức và tài năng luôn phải song hành. Cũng giống như lời khuyên mà câu ngạn ngữ muốn dành cho con người : “Người cậy ở tâm, cây nương ở rễ”.

18. Niềm tin

Chúng ta đang sống trong thế kỉ 21, thế kỉ của công nghệ thông tin và tri thức nhân loại với những phát minh khoa học đã đưa con người tới kỷ nguyên của ánh sáng. Nhưng ngược lại con người cũng đang lãnh nhận những hậu quả do sự phát triển đem lại. Chính vì lẽ đó, có ý kiến cho rằng: “Giữa một thế giới bất an, chúng ta vẫn có quyền tin tưởng vào tương lai tươi sáng”. Quan niệm trên đã gợi lên trong mỗi chúng ta những suy tư trăn trở.

19. Vai trò của kiến thức và kĩ năng

Trên con đường chinh phục thành công, không có ai ngay từ đầu đã bước đến đích. Mỗi người luôn phải bước đi và vượt qua những khó khăn mới gặt hái được trái ngọt. Và trong hành trình đó: “Bạn khó có thể thành công nếu không có sự chuẩn bị tốt về những kỹ năng và kiến thức nền tảng”.

20. Niềm vui

“Mỗi ngày tôi chọn một niềm vui
Chọn những bông hoa và những nụ cười
Tôi nhặt gió trời mời em giữ lấy
Để mắt em cười tựa lá bay…”

Đó là những câu trong bài hát “Mỗi ngày tôi chọn một niềm vui” của cố nhạc sĩ Trịnh Công Sơn. Mỗi khi lắng nghe bài hát này, tôi luôn cảm thấy như được tiếp thêm nghị lực. Quả thật, cách sống mỗi ngày chọn một niềm vui đem có thể đem lại cho chúng ta một cuộc sống tốt đẹp hơn.

22. Vẻ đẹp tâm hồn

Balzac - nhà văn hiện thực nổi tiếng của Pháp ở thế kỉ XIX đã từng khẳng định: “ Có lẽ đức hạnh không là gì hơn ngoài sự nhã nhặn của tâm hồn ”. Lời khẳng định ấy đã đề cao giá trị của tâm hồn. Cũng đồng quan điểm ấy, câu cổ ngữ: “ Ngọc vô cùng quý giá nhưng ngọc tâm hồn còn quý giá hơn nhiều ” đã để lại cho mỗi người một bài học đáng giá. Những ý kiến trên đã gợi cho mỗi người suy nghĩ về giá trị của vẻ đẹp tâm hồn.

23. Giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc

Bản sắc văn hóa dân tộc - một cụm từ nghe có vẻ trừu tượng nhưng thực ra nếu hiểu đơn giản thì đó chính là toàn bộ những giá trị vật chất và tinh thần cốt lõi của một dân tộc. Đó là hồn cốt của mỗi dân tộc, chính vì vậy, mỗi công dân cần có trách nhiệm giữ gìn và phát huy điều bản sắc văn hóa.

24. Lợi ích quốc gia

Có ai đó đã từng nói rằng: “Bạn không bao giờ thực sự phân biệt được bạn và thù cho tới khi mặt băng vỡ”. Bạn bè và kẻ thù vốn là những khái niệm đối lập, có thể thay đổi không ngừng. Đặt biệt khi đặt trong mối quan hệ giữa các quốc gia, dân tộc thì ranh giới đó lại thật mong manh. Cũng giống như cựu thủ tướng Anh Winston Churchill từng khẳng định: “Không có bạn bè vĩnh viễn, không có kẻ thù vĩnh viễn. Chỉ có lợi ích quốc gia là vĩnh viễn”.

24. Nghiện game

Ngày nay, khi xã hội càng phát triển có rất nhiều phương tiện để giải trí. Trò chơi điện tử là một trò giải trí được du nhập từ nước ngoài. Vốn dĩ nó được tạo ra nhằm mục đích tốt. Nhưng nhiều học sinh, sinh viên - những đối tượng sử dụng trò chơi điện tử nhiều nhất, đã quá ham mê điện tử mà xao nhãng chuyện học tập gây nên nhiều hậu quả tai hại.