Luyện tập tả cảnh trang 31, 32 SGK Tiếng Việt 5 tập 1, giúp các em nắm được cấu trúc, biết cách lập dàn ý cho bài văn tả cơn mưa thật hay, đầy đủ những ý quan trọng.

Qua đó, các em sẽ rèn kỹ năng lập dàn ý cho bài văn tả cảnh thật tốt, để nhanh chóng trả lời các câu hỏi của tiết học này. Đồng thời, thầy cô cũng có thể tham khảo để soạn giáo án Luyện tập tả cảnh - Tuần 3 cho học sinh của mình. Vậy mời thầy cô và các em cùng theo dõi bài viết để chuẩn bị thật tốt cho tiết Tập làm văn lớp 5 - Tuần 3.

Hướng dẫn giải Tập làm văn SGK Tiếng Việt 5 tập 1 trang 31, 32

Câu 1

Đọc đoạn văn và trả lời câu hỏi:

Mưa rào

Một buổi có những đám mây lạ bay về. Những đám mây lớn nặng và đặc xịt lổm ngổm đầy trời. Mây tản ra từng nắm nhỏ rồi san đều trên một nền đen xám xịt. Gió nam thổi giật mãi. Gió bỗng thổi mát lạnh, nhuốm hơi nước. Từ phía nam bỗng nổi lên một hồi khua động dạt dào. Mưa đã xuống bên kia sông: gió càng thêm mạnh, mặc sức điên đảo trên cành cây.

Mưa đến rồi, lẹt đẹt… lẹt đẹt… mưa giáo đầu. Những giọt nước lăn xuống mái phên nứa: mưa thực rồi. Mưa ù xuống khiến cho mọi người không tưởng được là mưa lại kéo đến chóng thế. Lúc nãy là mấy giọt lách tách, bây giờ bao nhiêu nước tuôn rào rào. Nước xiên xuống, lao xuống, tách, bây giờ bao nhiêu nước tuôn rào rào. Nước xiên xuống, lao xuống, lao vào trong bụi cây. Lá đào, lá na, lá sói vẫy tai run rẩy. Con gà sống ướt lướt thướt ngật ngưỡng tìm chỗ trú. Mưa xuống sầm sập, giọt ngã, giọt bay, bụi nước tỏa trắng xóa. Trong nhà bỗng tối sầm, một mùi nồng ngai ngái, cái mùi xa lạ, man mác của những trận mưa mới đầu mùa. Mưa rào rào trên nền gạch. Mưa đồm độp trên phên nứa, đập bùng bùng vào lòng lá chuối. Tiếng giọt tranh đổ ồ ồ…

Nước chảy đỏ ngòm bốn bề sân, cuồn cuộn dồn vào các rãnh cống đổ xuống ao chuôm. Mưa xối nước được một lúc lâu thì bỗng trong vòm trời tối thẫm vang lên một hồi ục ục ì ầm. Tiếng sấm, tiếng sấm của mưa mới đầu mùa…

Mưa đã ngớt. Trời rạng dần. Mấy con chim chào mào từ gốc cây nào đó bay ra hót râm ran. Mưa tạnh, phía đông một mảng trời trong vắt. Mặt trời ló ra, chói lọi trên những vòm lá bưởi lấp lánh.

Theo Tô Hoài

a) Những dấu hiệu nào báo cơn mưa sắp đến?

b) Tìm những từ ngữ tả tiếng mưa và hạt mưa từ lúc bắt đầu đến lúc kết thúc cơn mưa?

c) Tìm những từ ngữ tả cây cối, con vật, bầu trời trong và sau trận mưa.

d) Tác giả đã quan sát cơn mưa bằng những giác quan nào?

Gợi ý trả lời:

a) Những dấu hiệu báo hiệu cơn mưa sắp đến:

• Mây: Bay về, những đám mây lớn nặng và đặc xịt lổm ngổm đầy trời. Mây tản ra từng đám nhỏ rồi san đều trên một nền đen xám xịt.
• Gió: Thổi giật mãi, mát lạnh, nhuốm hơi nước, gió càng thêm mạnh, mặc sức điên đảo trên cành cây.

b) Những từ ngữ tả tiếng mưa và hạt mưa từ lúc bắt đầu đến lúc kết thúc mưa:

Tiếng mưa:

• Lúc đầu: lẹt đẹt... lẹt đẹt... lách tách.
• Về sau: Mưa ù xuống, rào rào, sầm sập, đồm độp, đập bùng bùng vào lòng lá chuối; giọt tranh đổ ồ ồ.

Hạt mưa:

• Ban đầu là những giọt nước lăn xuống mái phên nứa, mấy giọt lách tách, rồi tuôn rào rào; mưa xiên xuống, lao xuống, lao vào trong bụi cây.
• Mưa xuống sầm sập, hạt mưa giọt ngã, giọt bay, bụi nước toả trắng xóa.

c) Những từ ngữ tả cây cối, con vật, bầu trời trong và sau trận mưa:

Trong trận mưa:

• Lá đào, lá na, lá sói: vẫy tai run rẩy.
• Con gà sống: ướt lướt thướt ngật ngưỡng tìm chỗ trú.
• Trong nhà: bỗng tối sầm, một mùi nồng ngai ngái.
• Nước: chảy đỏ ngòm bốn bề sân cuồn cuộn dồn vào các rãnh cống, đổ xuống ao chuôm.
• Mưa xối được một lúc thì bỗng trong vòm trời tối thẫm vang lên một hồi ục ục ì ầm. Tiếng sấm của những cơn mưa đầu mùa.

Sau trận mưa:

• Trời rạng dần.
• Chim chào mào bay ra hót râm ran.
• Phía đông một mảng trời trong vắt.
• Mặt trời ló ra, chói lọi trên những vòm lá bưởi lấp lánh.

d) Tác giả quan sát sau cơn mưa bằng những giác quan:

• Bằng mắt (thị giác): thấy được những đám mây thay đổi trước cơn mưa, nhìn thấy mưa rơi, thấy những thay đổi của cây cối, con vật, bầu trời, cảnh tượng xung quanh.
• Bằng tai (thính giác): nghe thấy tiếng gió thổi, âm thanh của tiếng mưa, tiếng sấm, tiếng hót của chim chào mào.
• Bằng cảm giác của làn da (xúc giác): cảm thấy sự mát lạnh của làn gió nhuốm hơi nước.
• Bằng mũi (khứu giác): biết được mùi nồng ngai ngái, xa lạ, man mác của những trận mưa đầu mùa.

Như vậy, ta thấy cùng một lúc tác giả Tô Hoài đã sử dụng nhiều giác quan khác nhau để quan sát cơn mưa từ lúc bắt đầu đến khi kết thúc, quan sát rất tinh tế, cách dùng từ ngữ cũng rất chính xác và sinh động. Chính vì thế, bài văn tả cảnh mưa rào của tác giả đã đem đến cho người đọc nhiều điều thú vị.

Câu 2

Từ những điều em đã quan sát được, hãy lập dàn ý bài văn miêu tả một cơn mưa.

Gợi ý trả lời:

Dàn ý 1

1. Mở bài:

Giới thiệu khung cảnh trước cơn mưa:

• Trời nắng kéo dài. Không khí oi bức. Cây cối như muốn khô héo.
• Bỗng có gió thổi mạnh, mát rượi. Mây xám đục đuổi nhau trên bầu trời.
• Bầy chuồn chuồn bay bay là là gần mặt đất, báo hiệu trời sắp mưa rất to.

2. Thân bài:

- Lúc sắp mưa:

• Mây đen kéo đến đen kịt bầu trời.
• Gió nổi lên dữ dội, mỗi lúc một mạnh.
• Cây cối ngả nghiêng theo gió.
• Cát và bụi tung lên mù mịt, không còn nhìn rõ lối …

- Lúc bắt đầu mưa:

• Mưa bắt đầu tuôn xối xả, mạnh mẽ xuống vạn vật.
• Cây cối hai bên đường ve vẩy tha hồ tắm mưa.
• Người đi đường vội vã tìm chỗ trú mưa.
• Hạt mưa to, trắng xóa. Mưa như trút nước.
• Tiếng sấm ì ầm, chớp nhoang nhoáng loằng ngoằng trên bầu trời như muốn xé toạc màn mây đen kịt.
• Nước chảy thành những dòng lớn trên mặt đất.
• Đường phố bỗng chốc vui mắt với những chiếc áo mưa đủ màu.
• Ô tô lao nhanh trên phố làm nước bắn tung tóe.
• Có mưa khí trời mát mẻ hơn, ai cũng cảm thấy dễ chịu.

- Lúc mưa tạnh:

• Hạt mưa nhỏ dần, thưa dần rồi ngớt hẳn.
• Cầu vòng hiện ra. Bầu trời trở lại xanh trong, mát mẻ.
• Chim chóc rời chỗ nấp vỗ cánh hót vang.
• Cây cối xanh tươi, đẫm nước long lanh dưới ánh mặt trời.
• Mọi người tiếp tục công việc của mình.

3. Kết bài:

• Bầu trời sau cơn mưa quang đãng, không khí mát mẻ.
• Vạn vật và con người vui tươi, dễ chịu.

Dàn ý 2

Mở bài: Trời oi bức, đứng gió, không khí ngột ngạt. Mây đen từ phía chân trời kéo về. Bầu trời tối sầm lại.

Thân bài:

* Diễn biến của cơn mưa:

• Một vài hạt mưa bắt đầu rơi.
• Gió thổi ào ào, cây cối nghiêng ngả.
• Mưa nặng hạt dần. Mưa rơi lộp độp.
• Mưa xối xả, mưa như trút nước.
• Cây cối trong vườn ngả nghiêng trong ánh chớp sáng loá và tiếng sấm ì ầm lúc gần, lúc xa.
• Ngồi trong nhà nhìn ra thấy một màn mưa trắng xóa. Giữa nền trời tối đen, lâu lâu một vệt chớp loằng ngoằng sáng chói như muốn xé toang bầu trời âm u. Tiếp theo là tiếng sấm ầm ầm, khiến cho mọi người giật mình.
• Dòng nước mưa từ trên cao trút xuống lấp lánh như bạc, nước chảy lênh láng khắp sân nhà, ngõ xóm.
• Mưa mỗi lúc một to, gió lay giật các cửa và rít từng hồi trên mái nhà.
• Hơi nước mát lạnh cùng mùi đất cát bốc lên ngai ngái, thân quen.

* Sau cơn mưa:

• Lá vàng rơi đầy sân. Những tàu lá chuối rách lả tả, trên lá khoai nước còn đọng lại giọt nước mưa óng ánh..
• Đàn gà cục cục gọi nhau đi tìm giun, dế.
• Trời trong veo không một gợn mây.

Kết bài: Cơn mưa đem lại sự mát dịu cho con người và cảnh vật, xua đi cái nóng ngột ngạt của buổi trưa hè.

Dàn ý 3

I. Mở bài

• Giới thiệu cơn mưa.
• Cơn mưa diễn ra ở đâu? (Ở xóm em; ở trường em; ở ngoại ô thành phố; ở quê nội; ở quê ngoại…).
• Diễn ra vào thời gian nào? (Sáng sớm; xế trưa; xế chiều...).
• Cơn mưa đến như thế nào? (Rất nhanh; bất chợt....).

II. Thân bài

a. Tả cảnh trước khi mưa (Chuyển mưa)

• Bầu trời thế nào?
• Mây (Từ đâu kéo về ùn ùn, xám xịt đen kín cả bầu trời; từng đám nhỏ kết thành mảng lớn che kín cả bầu trời …).
• Gió (Thổi ào ào, mỗi lúc một mạnh, bụi tung mù mịt cả con đường, trên cao cành cây nghiêng ngả, lá bay rơi rụng lả tả khắp mặt đường).
• Cảnh đường phố...
• Nhộn nhịp hẳn lên, không khí khẩn trương, vội vã. Mọi người và xe cộ vội vàng, chen lấn để tránh cơn mưa sắp đến. Tiếng còi xe “pin, pin”, tiếng gọi nhau í ới…

b. Tả cảnh trời mưa

• Mưa bắt đầu rơi, vài giọt mưa lắc rắc, mưa nặng hạt dần, rơi lộp bộp trên mái nhà. Giọt ngả, giọt xiên, lao xuống, xiên xuống, tạo thành một làn sương dày đặc, trắng xóa Mưa càng ngày càng lớn dần, xối xả như trời có bao nhiêu nước trút hết xuống. Không khí mát lạnh…
• Mọi người và xe cộ dừng hẳn lại, núp vào hai bên đường dưới mái hiên nhà. Đường phố vắng tanh, lâu lâu có vài chiếc ô tô hoặc xe máy chạy vụt qua thật nhanh làm nước văng tung toé…

c. Tả cảnh mưa tạnh

• Sau khoảng một giờ, mưa tạnh dần. Vòm trời xanh biếc, những tia nắng vàng hắt xuống.
• Cây cối hai bên đường ướt đẫm, bừng tỉnh sau trận mưa dài. Cây cối xanh tươi như vừa được tắm gội xong.
• Ở chân trời cầu vồng đủ màu sắc rất đẹp.
• Mọi người túa ra đường hòa vào dòng xe cộ đông đúc. Đường phố trở lại tấp nập.

III. Kết bài

• Cảm nghĩ của em về cơn mưa.

>> Tham khảo: Lập dàn ý tả cơn mưa