Hoạt động của giáo viên.

Hoạt động của học sinh.

Chuyển giao nhiệm vụ

- GV cho HS thảo luận cặp đôi trả lời câu hỏi sau:

Điều gì xảy ra cho cơ thể sinh vật nếu không lấy đủ các chất cần thiết từ môi trường và không thải được các chất thải ra môi trường?

HS tiếp nhận nhiệm vụ

Thực hiện nhiệm vụ

- GV quan sát, hỗ trợ HS.

* Gợi ý:

- Nếu cơ thể sinh vật không lấy đủ các chất cần thiết từ môi trường thì cơ thể sẽ không được cung cấp đủ nguyên liệu và năng lượng cho các hoạt động sống, ảnh hưởng tới sự tồn tại và phát triển của sinh vật.

- Nếu cơ thể sinh vật không thải được các chất thải ra môi trường thì các chất độc hại, dư thừa sẽ ứ đọng lại trong cơ thể, gây rối loạn các hoạt động sống, thậm chí gây tử vong.

HS thảo luận cặp đôi để trả lời câu hỏi

Báo cáo, thảo luận.

- GV gọi 1 nhóm cặp đôi trình bày câu trả lời.

- Đại diện nhóm cặp đôi báo cáo kết quả trả lời câu hỏi.

- Các nhóm cặp đôi khác nhận xét, bổ sung.

Kết luận, nhận định

GV nhận xét hoạt động và nội dung trình bày của HS, chuẩn hóa kiến thức, dẫn dắt HS vào bài học mới.

- Lắng nghe nhận xét và kết luận của GV

- Hoàn thiện nội dung trong vở ghi

Hoạt động của giáo viên.

Hoạt động của học sinh.

Chuyển giao nhiệm vụ

- GV tổ chức trò chơi “Cặp đôi hoàn hảo”, yêu cầu HS thảo luận và ghi câu trả lời vào bảng nhóm. Nhóm nào nhanh nhất và trả lời đúng sẽ giành chiến thắng.

Trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng có vai trò như thế nào đối với sinh vật?

HS tiếp nhận nhiệm vụ

Thực hiện nhiệm vụ

- GV quan sát, hỗ trợ HS.

- HS thảo luận cặp đôi, thống nhất đáp án.

Báo cáo, thảo luận.

- GV chọn 2 cặp nhanh nhất để tham gia “Cặp đôi hoàn hảo”. Cặp đôi có câu trả lời đúng nhất sẽ nhận 1 phần quà.

- Đại diện nhóm cặp đôi báo cáo kết quả.

- Các nhóm cặp đôi khác nhận xét, bổ sung.

Kết luận, nhận định

GV nhận xét hoạt động và nội dung trình bày của HS, chuẩn hóa kiến thức.

- Lắng nghe nhận xét và kết luận của GV

- Hoàn thiện nội dung trong vở ghi

GV kết luận: Vai trò của trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng đối với sinh vật

+ Sinh vật lấy các chất từ môi trường cung cấp cho quá trình tạo chất sống của cơ thể, hình thành tế bào, cơ quan, cơ thể, đồng thời tích lũy và giải phóng năng lượng phục vụ cho các hoạt động sống của cơ thể.

+ Thải các chất độc hại và dư thừa ra ngoài môi trường

Cột A

Cột B

1. Tiếp nhận các chất từ môi trường và vận chuyển các chất.

a. Thông qua hoormon thực vật hoặc hoormon và hệ thần kinh ở động vật.

2. Biến đổi các chất kèm theo chuyển hóa năng lượng ở tế bào.

b. Các chất dư thừa, chất độc hại được tạo ra từ quá trình chuyển hóa được cơ thể thải ra môi trường.

3. Thải các chất vào môi trường.

c. Các chất tiếp nhận từ môi trường được vận chuyển đến tế bào tham gia vào đồng hóa và dị hóa.

4. Điều hòa.

d. Thực vật lấy chất khoáng, nước, CO₂ và năng lượng ánh sáng. Hệ vận chuyển đưa các chất hữu cơ đến tế bào cơ thể, đồng thời vận chuyển nước, chất khoáng từ rễ lên lá.

Động vật lấy dinh dưỡng nhờ hệ tiêu hóa và lấy O₂ từ không khí từ hệ hô hấp. Chất dinh dưỡng và O₂ được vận chuyển đến các tế bào nhờ hệ tuần hoàn.

Hoạt động của giáo viên.

Hoạt động của học sinh.

Chuyển giao nhiệm vụ

- GV tổ chức cho HS đọc thông tin mục II SGK, thảo luận nhóm trả lời câu hỏi

+ Những dấu hiệu nào cho thấy trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng diễn ra ở sinh vật? Mỗi dấu hiệu nêu 1 ví dụ minh họa.

+ Nối nội dung ở cột A và B cho phù hợp.

HS tiếp nhận nhiệm vụ

Thực hiện nhiệm vụ

- GV quan sát, hỗ trợ HS.

- HS thảo luận nhóm, thống nhất đáp án.

Báo cáo, thảo luận.

- GV chọn 1 nhóm báo cáo kết quả.

- Đại diện nhóm báo cáo kết quả.

- Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

Kết luận, nhận định

GV nhận xét hoạt động và nội dung trình bày của HS, chuẩn hóa kiến thức.

- Lắng nghe nhận xét và kết luận của GV

- Hoàn thiện nội dung trong vở ghi

GV kết luận: Các dấu hiệu đặc trưng của trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng ở sinh vật

1- Tiếp nhận các chất vận chuyển các chất từ môi trường sống và vận chuyển các chất

2- Biến đổi các chất kèm chuyển hóa theo chuyển hóa năng lượng ở tế bào.

3- Thải các chất thải vào môi trường.

4- Điều hòa.

Nhóm 1

Giai đoạn tổng hợp

Nhóm 2

Giai đoạn phân giải

Nhóm 3

Giai đoạn huy động năng lượng

- Nguồn năng lượng khởi đầu trong sinh giới?

- Chất nào trong cây xanh hấp thu nguồn năng lượng khởi đầu đó và năng lượng tích lũy ở dạng nào?

- Động vật lấy năng lượng từ đâu?

- Năng lượng trong các liên kết hóa học trong các phân tử hữu cơ ở dạng thế năng được chuyển thành động năng nhờ quá trình nào?

- Năng lượng của quá trình phân giải tích lũy ở dạng nào?

- Năng lượng tạo ra từ hô hấp tế bào được sử dụng cho các hoạt động sống nào?

- Các dạng năng lượng khác nhau cuối cùng được chuyển hóa thành dạng nào?

Nhóm 1

Giai đoạn tổng hợp

Nhóm 2

Giai đoạn phân giải

Nhóm 3

Giai đoạn huy động năng lượng

- Nguồn năng lượng khởi đầu trong sinh giới là năng lượng ánh sáng mặt trời (quang năng).

- Chất diệp lục của cây xanh thu nhận quang năng để tổng hợp chất hữu cơ từ các phân tử CO₂ và nước.

- Động vật lấy năng lượng (hóa năng) có sẵn trong thức ăn.

- Các liên kết hoá học trong phân tử hữu cơ chứa năng lượng ở dạng thế năng, nhờ quá trình hô hấp mà thế năng này biến đối thành động năng.

- Năng lượng của quá trình phân giải tích lũy ở dạng hóa năng (ATP, NADPH,...)

- Tế bào được sử dụng cho các hoạt động sống: (tổng hợp chất sống, vận động, sinh sản, cảm ứng...).

- Các dạng năng lượng khác cuối cũng đều chuyển thành nhiệt năng và toả vào môi trường.

Hoạt động của giáo viên.

Hoạt động của học sinh.

Chuyển giao nhiệm vụ

- GV tổ chức cho HS quan sát hình 1.1 III SGK, làm việc cá nhân trả lời câu hỏi:

Các giai đoạn chuyển hóa năng lượng trong sinh giới (1, 2, 3) tương ứng với các giai đoạn nào?

- GV chia lớp thành 3 nhóm:

Nhóm 1: Tìm hiểu Giai đoạn tổng hợp

+ Nguồn năng lượng khởi đầu trong sinh giới?

+ Chất nào trong cây xanh hấp thu nguồn năng lượng khởi đầu đó và năng lượng tích lũy ở dạng nào?

+ Động vật lấy năng lượng từ đâu?

Nhóm 2: Tìm hiểu Giai đoạn phân giải

+ Năng lượng trong các liên kết hóa học trong các phân tử hữu cơ ở dạng thế năng được chuyển thành động năng nhờ quá trình nào?

+ Năng lượng của quá trình phân giải tích lũy ở dạng nào?

Nhóm 3: Tìm hiểu Giai đoạn huy động năng lượng

+ Năng lượng tạo ra từ hô hấp tế bào được sử dụng cho các hoạt động sống nào?

+ Các dạng năng lượng khác nhau cuối cùng được chuyển hóa thành dạng nào?

- GV yêu cầu các nhóm thảo luận, thống nhất đáp án vào bảng nhóm

HS tiếp nhận nhiệm vụ

Thực hiện nhiệm vụ

- GV quan sát, hỗ trợ HS.

- HS thảo luận nhóm, thống nhất đáp án.

Báo cáo, thảo luận.

- GV chọn 1 nhóm 1 đại diện báo cáo kết quả.

- Đại diện từng nhóm báo cáo kết quả.

- Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

Kết luận, nhận định

GV nhận xét hoạt động và nội dung trình bày của HS, chuẩn hóa kiến thức.

- Lắng nghe nhận xét và kết luận của GV.

- Hoàn thiện nội dung trong vở ghi