Qua bài Chuyện cũ trong phủ Chúa Trịnh và bài đọc thêm có thể thấy được một bức tranh hiện thực đất nước ta vào thời vua Lê – chúa Trịnh (cuối thế kỉ XIII). Đó là thời kì chế độ phong kiến mục rỗng, thối nát. Vua chúa chỉ lo ăn chơi hưởng lạc, không chăm lo đến kinh tế. Bọn quan lại được vua chúa sùng ái đã ra sức vơ vét của nhân dân. Đời sống nhân dân loạn lạc đói kém, vô cùng cơ cực. Đứng trước cảnh đất nước loạn lạc, người dân đói khổ, tác giả đã ghi chép lại những điều mắt thấy tai nghe. Những chi tiết đối lập giữa vua quan và nhân dân đã gây nên sự căm phẫn với những người đứng đầu đất nước thời đó và sự cảm thông, thương xót với số phận những người nông dân nhỏ bé.

Trong đoạn trích này, Phạm Đình Hổ đã thẳng thắn bàn về thói ăn chơi trụy lạc của chúa Trịnh. Mở đầu đoạn trích, bạn đọc có thể dễ dàng nhận thấy lối sống xa xỉ của Trịnh Sâm khi chúa xây dựng các đình đài liên miên để phục vụ cho công cuộc ăn chơi hưởng lạc. Chúa sống trong sự giàu có và sung sướng còn nhân dân thì phải lao động cực khổ theo lệnh chúa để xây xong các đình đài. Chỉ vì thú chơi đèn đuốc mà Trịnh Sâm bóc lột sức lao động của dân lành. Điều đó thật bất nhân.Chúa Trịnh không quan tâm việc triều chính mà chỉ quan tâm đến những trò tiêu khiển tốn kém, những trò mua vui cho bản thân: "Mỗi tháng ba bốn lần, Vương ra cung Thụy Liên bên bờ Tây hồ, binh lính dàn hầu vòng quanh bốn mặt hồ, các nội thần thì đều bịt khăn, mặc áo đàn bà, bày bách hóa chung quanh bờ hồ để bán". Một cảnh tượng nhốn nháo, nực cười đang hiện lên trước mắt người đọc. Cuộc vui chơi ấy không chỉ có chúa mà còn có cả các quan và binh lính. Họ mặc áo đàn bà để làm trò mua vui cho Trịnh Sâm. Ngoài ra còn có các nhạc công "ngồi trên gác chuông chùa Trần Quốc hay dưới bóng cây bến đá nào đó, hòa vài khúc nhạc" để không khí cuộc mua bán trở nên sôi động hơn. Thay vì luyện tập để bảo vệ chủ quyền thì các binh lính lại được huy động để bảo vệ cho những cuộc chơi vô bổ, lố lăng của chúa.Không chỉ có sở thích đèn đuốc, Trịnh Sâm còn có thú chơi cây cảnh. Chúa vơ vét, cướp đoạt từ tay nhân dân tất cả loài cây quý hiếm. Chúa ra sức thu lấy những loài "trân cầm dị thú, cổ mộc quái thạch, chậu hoa cây cảnh ở chốn dân gian". Ngay cả cây đa to "giống như một cây cổ thụ mọc trên đầu non hốc đá, rễ dài đến vài trượng" chúa cũng cho "một cơ binh mới khiêng nổi, lại bốn người đi kèm, cầm gươm đánh thanh la đốc thúc quân lính khiêng cho đều tay" để "từ bên bắc chở qua sông đem về". Bọn hoạn quan thì mượn gió bẻ măng, ức hiếp dân lành để phục vụ lợi ích cho bản thân. Chúng dò xem nhà nào có chậu hoa cây cảnh, chim tốt, khướu hay, thì biên ngay hai chữ "phụng thủ" rồi đêm đến thì đem lính tới lấy và buộc những người dân vô tội vào tội "đem giấu vật cung phụng" nhằm lấy tiền của họ. Bọn chúng dùng thủ đoạn để chèn ép và cướp bóc tài sản của nhân dân ta. Thậm chí chúng "phá nhà hủy tường" để lấy bằng được hòn đá hay cây cảnh quý về trang trí cho phủ chúa. Cuộc sống của nhân dân lầm than bao nhiêu thì sự cướp bóc của hoạn quan lại trắng trợn bấy nhiêu. Trước hành động tàn nhẫn đó, những nạn nhân vô tội chỉ còn cách nộp tiền, để chúng "phá nhà hủy tường" hoặc "phá cây cảnh để tránh khỏi tai vạ". Cũng vì cớ ấy mà bà cung nhân nhà Phạm Đình Hổ sai người chặt đi hai cây lựu trắng, lựu đỏ để tránh sự dòm ngó của hoạn quan. Tác giả đã kể thêm câu chuyện có thật ở gia đình mình để tăng tính thuyết phục cho những hành động bỉ ổi của bọn quan lại. Lấy được lòng tin tưởng của chúa nên bọn chúng ra sức thực hiện những hành vi cướp đoạt, vu khống nhân dân.