Phân tích nhân vật Đăm Săn trong đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây

     Đăm Săn là một vị anh hùng, là một huyền thoại và là một câu chuyện muôn thuở xuất hiện trong các buổi hội họp của dân tộc Ê-đê. Trong “Chiến thắng Mtao Mxây”, tác phẩm đã thành công trong việc khắc họa chân dung của người anh hùng này.

Phân tích nhân vật Đăm Săn trong đoạn trích Mtao Mxây

Dàn ý phân tích nhân vật Đăm Săn trong Mtao- Mxây

A. Mở bài: 

-      Giới thiệu đoạn trích và nhân vật Đăm Săn.

B. Thân bài:

-      Vẻ đẹp của Đăm Săn qua trận chiến với kẻ thù Mtao Mxây

     + Giới thiệu nguyên nhân của trận đấu: giành lại vợ, bảo vệ danh dự cho mình, cho buôn làng.

     + Lời nói thể hiện sự quyết liệt, bản lĩnh, không e sợ.

     + Hành động dứt khoát, dũng mạnh với sức mạnh phi thường.

     + Là cuộc chiến vì chính nghĩa, vì thế đã nhận được sự giúp đỡ của ông trời.

=> Kết quả: Chiến thắng, bộc lộ tố chất anh hùng và tài năng xuất chúng của Đăm Săn.

-      Vẻ đẹp của Đăm Săn trong tiệc mừng linh đình:

     + Bề ngoài: vạm vỡ, uy nghi => được dân tin tưởng.

     + Là một vị anh hùng có vẻ đẹp toàn diện, tài năng và đức độ.

Xem thêm:

Tóm tắt Mtao Mxây

C. Kết bài:

-      Cảm nghĩ chung về nhân vật Đăm Săn.

Bài mẫu phân tích nhân vật Đăm Săn trong Mtao- Mxây

     Song song với nền văn hóa cồng chiêng, thì sử thi là một di sản văn hóa phi vật thể của dân tộc Việt Nam nói chung cùng dân tộc thiểu số nói riêng cần được bảo tồn và phát triển bởi thế hệ mai sau. Trong số các bộ sử thi mang giá trị tinh thần sâu sắc, “Đăm Săn” được xem là một trong những ngôi sao làm sáng tỏa vẻ đẹp của sử thi trên bầu trời văn học nghệ thuật Việt Nam. Đặc biệt, đoạn trích “Chiến thắng Mtao Mxây” là một phân đoạn quan trọng đã làm nên dấu ấn hào hùng cho tác phẩm, kể về một trong những chiến công lẫy lừng của người anh hùng của dân tộc Ê-đê - Đăm Săn.

Bài mẫu phân tích về nhân vật Đăm Săn

Giới thiệu chung về đoạn trích 

     Sử thi Đăm Săn có bao gồm 7 khúc ca (hay còn gọi là 7 chương). Với cấu trúc chặt chẽ cùng sự kiện được xâu chuỗi bởi hàng loạt tình tiết, mà mỗi tình tiết lại xoay quanh số phận nhân vật trung tâm là Đăm Săn. Đoạn trích “Chiến thắng Mtao Mxây” thuộc phần giữa của tác phẩm sử thi nổi tiếng này.

     Trong đoạn trích là phân cảnh Đăm Săn trở thành một tù trưởng giàu có, uy danh lừng lẫy sau khi làm chồng của hai chị em tù trưởng là Hơ Nhị và Hơ Bhị. Lừa lúc Đăm Săn cùng nô lệ lên rẫy, tù trưởng Mtao Grứ (Kên Kên) và tù trưởng Mtao Mxây (Sắt) đã kéo người đến cướp phá buôn làng của chàng, sau đó cướp Hơ Nhị về làm vợ. “Chiến thắng Mtao Mxây” là lần thứ hai Đăm Săn chiến đấu với kẻ thù để cướp lại vợ, đồng thời chứng tỏ uy lực, sức mạnh của mình. Trong đoạn trích, hàng loạt những hình ảnh so sánh được lồng ghép đã góp phần bộc lộ tố chất anh hùng cùng sự thảm hại của Mtao Mxây. Đó chính là nét đặc sắc của đoạn trích và tôn vinh được vẻ đẹp của người anh hùng dân tộc Ê-đê.

Sự khác biệt giữa vị anh hùng với kẻ thù hèn nhát

     Ngay từ những bước chân đầu tiên vào lãnh địa của kẻ thù, Đăm Săn đã bộc lộ khí thế của bản thân. Tên tù trưởng Sắt dù hung bạo, kiêu căng hống hách nhưng cũng phải dè chừng trước chàng. Đăm Săn cùng những đồng minh của mình vì thế mà chiếm ưu thế với hình ảnh dũng mãnh cùng khí thế hừng hực. Thân mình họ ở trần như quả dưa, đứng thế đợi chờ sẵn như con sóc, đôi mắt sáng gấp đôi gấp ba mắt thường… Chỉ với những nét so sánh đặc trưng, người viết đã thành công tô đậm nét phi thường bên trong người anh hùng. Tư thế ấy gắn liền với những hành động thách thức, như “chặt ống tre thành ba khúc”, “xô đổ hàng rào”...

     Miêu tả Mtao Mxây, người đọc sẽ nhận thấy một sự khác biệt lớn. Mặc dù Mtao Mxây cũng rất đẹp, rất dũng mãnh, rất ngạo mạn, ấy vậy mà hắn ta lại lộ ra vẻ khiếp sợ, nhu nhược khi đối mặt với Đăm Săn. Sự hèn nhát được lộ rõ khi hắn ta nói “Ngươi không được đâm ta khi ta đang đi xuống đó, nghe”. Đáp lại vẻ hèn nhát của Mtao Mxây là thái độ khinh bỉ được thể hiện qua tư thế đàng hoàng của mình. Chàng đáp Mtao Mxây “Sao ta lại đâm ngươi khi ngươi đang đi xuống nhỉ? Ngươi xem, đến con lợn nái của nhà ngươi dưới đất, ta cũng không thèm đâm nữa là”.

     Theo cái nhìn sử thi, phẩm chất anh hùng sẽ được thể hiện ở việc giành lấy chiến thắng bằng sức mạnh và sự can đảm của chính mình. Và trong cuộc chiến ấy, sẽ không có chỗ dung thân cho một kẻ hèn nhát. Đăm Săn trong cuộc chiến luôn nổi bật, vượt trội hơn kẻ thù, dẫu là lời nói, cử chỉ hay hành động. Màn thi tài múa khiến đầy thú vị đã giúp ta phần nào nhìn thấu phẩm chất của mỗi người trong cuộc chiến ấy. Trong khi Mtao Mxây đang cố gắng khoác lác để che đi vẻ lo sợ của mình với tiếng khiên kêu lộc cộc, lạch cạch “như tiếng những quả mướp khô”, thì Đăm Săn lại lộ rõ bản chất anh hùng và dập tắt đi nhuệ khí của hắn bằng sức mạnh hơn người trong màn múa khiên đẹp mắt. Sức mạnh ấy càng được khoa trương hơn qua ngôn ngữ sử thi “Một lần xốc tới, chàng vượt một đồi tranh. Một lần xốc tới nữa, chàng vượt một đồi lồ ô. Chàng chạy vun vút qua phía đông, vun vút qua phía tây”.

Phân tích nhân vật Đăm Săn qua chiến thắng trước kẻ thù

Phân tích chiến thắng của Đăm Săn trước kẻ thù

     Ở lần múa khiên thứ hai, Đăm Săn dường như sở hữu nguồn sức mạnh kinh khủng hơn cả khi chàng dồn sức mạnh để trừng phạt tên Mtao Mxây, lại nhận được sự trợ giúp của người vợ giúp cho chàng tăng sức lực lên gấp bội. Trong cuộc chiến danh dự này, Đăm Săn nào có đơn độc. Bởi vì chàng còn nhận được sự trợ giúp từ các tù trưởng hùng mạnh. Đồng thời, ông trời cũng đứng về phe chính nghĩa và trợ giúp chàng giành lại người vợ yêu quý. Các vị anh hùng sử thi luôn có một mối quan hệ mật thiết với lực lượng siêu nhiên, với thần thánh và nguồn sức mạnh siêu thực. Đăm Săn đã được trời giúp đánh rơi áo giáp sắt của tên hèn nhát Mtao Mxây. Khi mất đi áo sắt, hắn ta lộ ra bộ mặt nhu nhược, thảm hại của mình khi cố trốn chạy vào chuồng heo, chuồng trâu. Khi hắn sắp chết, hắn còn buông những lời của kẻ tiểu nhân. 

     Đăm Săn liệu có được thiên vị và giúp đỡ quá nhiều nên mới nhận được chiến thắng? Hay do chính sự dũng cảm, không lùi bước trước kẻ thù và những thủ đoạn của chúng đã giúp chàng nhận được sự trợ giúp từ ông Trời và giành lại được vợ? Ông trời chỉ đóng vai trò hỗ trợ Đăm Săn, còn chính Đăm Săn mới là người đã kết liễu kẻ thù để đòi lại danh dự và người vợ mình thương yêu. Và phải chăng, cũng từ mục tiêu chính nghĩa đó đã khiến ông trời động lòng tác thành cho Đăm Săn?

     Giết chết Mtao Mxây, chính nghĩa đã thuộc về Đăm Săn. Chiến thắng đi lên từ chính nghĩa ấy cũng đã giúp chàng sở hữu mọi tài sản, dân làng và tôi tớ của Mtao Mxây. Đây là một nét đặc trưng được gắn liền với thời kì chuyển từ công xã thị tộc sang chiếm hữu nô lệ, và người ta coi việc chuyển quyền sở hữu sẽ làm nên vinh quang của người anh hùng. Bởi vì thế mà hình ảnh Đăm Săn sau chiến thắng đã được mô tả với sự hoành tráng lạ thường. Dân làng đều tình nguyện đi theo Đăm Săn, tiếng chiêng tiếng trống như vang dội khắp cả một vùng trời cũng chính là biểu tượng cho sức mạnh và lòng dũng cảm của người anh hùng.

Vẻ đẹp của Đăm Săn trong buổi tiệc rượu

Phân tích vẻ đẹp của Đăm Săn qua tiệc rượu

     Một bữa tiệc ăn mừng đông vui, nhộn nhịp đã được tổ chức nhằm tôn vinh chiến công của Đăm Săn. Chi tiết Đăm Săn kêu gọi mọi người và được dân làng đồng lòng đi theo như khẳng định sức mạnh hiệu triệu muôn người như một. Sự đồng lòng ấy được tạo nên bởi niềm vinh quang chiến thắng và sự bình yên mà chàng đem lại cho dân làng sau trận chiến. Lễ cúng mừng chiến thắng với bảy chung rượu, bảy con trâu đực, bảy con heo thiến cũng là một việc làm tôn vinh xứng đáng. “Nhà Đăm Săn đông nghịt khách, tôi tớ chật ních cả nhà ngoài” cùng không khí tưng bừng của chiêng trống dường như khiến “voi, tê giác trong rừng quên không cho con bú, ếch nhái dưới gầm sàn, kì nhông ngoài bãi phải ngừng kêu, tất cả đều ngày đêm lặng thinh để nghe tiếng chuông ăn đông uống vui như mừng mùa khô năm mới”.

     Nổi bật giữa đám đông ấy là người tù trưởng hùng mạnh - Đăm Săn. Chàng chẳng cần làm gì cũng có thể khiến mình trông thật nổi bật từ ngoại hình cho đến hành động. Đó là mái tóc dài cuồn cuộn thả xuống một cái chiêng, là việc uống mãi chẳng hề thấy say, là chi tiết ăn uống nhưng chẳng thể no. Chiến công của chàng như được phóng đại để rồi sánh ngang với sức mạnh của thần linh. Chàng là một điệp khúc vang vọng niềm tự hào về người anh hùng của một cộng đồng. Và vẻ đẹp hào hùng ấy, đúng là chỉ có trong ngôn ngữ sử thi mới có thể trở nên độc đáo và nổi bật đến thế.

     Đoạn trích “Chiến thắng Mtao Mxây” đã đem lại cho người đọc những cái nhìn độc đáo về người anh hùng Đăm Săn trong cuộn chiến đấu với kẻ hung tàn để bảo vệ danh dự bản thân, bảo vệ người thân yêu, bảo vệ buôn làng và trao trả sự bình yên cho bến nước. Với lời dẫn chuyện vô cùng hấp dẫn cùng những chi tiết được phóng đại bởi ngôn ngữ miêu tả khoa trương, người đọc đã có thể cảm nhận được những giá trị nhân văn đặc trưng nhất trong sử thi. Đó chính là ý thức và tình cảm cộng đồng của dân tộc Ê-đê, là di sản quý báu của vùng đất Tây Nguyên và cả dân tộc Việt Nam, là cột mốc đánh dấu một thời đại sử thi rực rỡ, hào hùng và vĩ đại.

     Đó là những vẻ đẹp của vị anh hùng sử thi Đăm Săn được khắc họa thông qua đoạn trích “Chiến thắng Mtao Mxây” mà bạn có thể tham khảo. Hi vọng bài viết sẽ đem lại cho bạn nhiều cái nhìn sâu sắc hơn cùng ấn tượng đặc biệt về vị anh hùng chiến đấu vì chính nghĩa của dân tộc Ê-đê!