- Đối với các thành phần tự nhiên: địa hình là bề mặt làm phân hóa các thành phần tự nhiên khác, biểu hiện trước hết là sự phân phối lại tương quan nhiệt ẩm, từ đó tác động đến mạng lườidòng chảy sông ngòi, ảnh hưởng đến quá trình hình thành đất và lớp phủ thực vật.

- Đối với thiên nhiên: sự phân hóa đa dạng của thiên nhiên nước ta thể hiện trước hết ở địa hình:

+ Phân hóa theo chiều Bắc - Nam: do dãy Bạch Mã kết hợp với gió mùa Đông Bắc.

+ Phân hóa theo chiều Đông - Tây: do các đại địa hình (ven biển và thềm lục địa, vùng đồng bằng ven biển, vùng đồi núi)

+ Phân hóa theo độ cao: Do địa hình núi cao, càng lên cao nhiệt độ càng giảm. Sự phân hóa theo độ cao chủ yếu dãy Hoàng Liên Sơn.